Güneş lekeleri: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Uzaylıfeza (mesaj | katkılar) 21. yüzyılı çevirdim |
Uzaylıfeza (mesaj | katkılar) ingilizcesinden fizik'i çevirdim |
||
54. satır:
4 Kasım 2003’te uydu aletleri 11 dakika boyunca güneş ışığıyla deyim yerindeyse yıkanarak en güçlü güneş püskürtüsü gözlendi. 486 numaralı güneş lekesi bölgesinin, X28 güneş püskürtüsünden akan X ışınları ürettiği tahmin edildi. Görsel ve holografik gözlemler Güneş’in uzak noktalarına kadar belirgin faaliyetlerin devam ettiğini gösterdi.
2000’li yıllardaki ölçümler ve aynı zamanda infrared spektral çizgilerinde yapılan gözlemler gösterdi ki güneş lekelerindeki faaliyetler,muhtemelen yeni bir minimuma olanak verecek şekilde, tekrardan yok olabilir. 2007’den 2009’a kadar, güneş lekesi faaliyetleri ortalamadan çok uzaktı. 2008’de, güneş minimumu için bile uç bir durum, zamanın yüzde 73’ünde Güneş lekesizdi. Sadece 1913’te daha fazlası belirgindi, ylın yüzde 85’inde temizdi. Güneş 2009 Aralığının ortalarına doğru, birkaç yıldır görünen güneş lekelerinin büyük bir grubu yüzeye çıktığı zamanlarda, durgunlaşmaya devam etti. Buna rağmen, güneş lekesi seviyesi normalin altındaydı.
[[Dosya:Predictions3 strip.jpg|thumb|Nasa'nın 2006’daki tahmini. Güneş lekelerinin 2010/2011’de, maksimumda olacağı umularak sayıldı. Ancak gerçekte, 2010’da hala minimumda idi.]]
2006’da, NASA bir sonraki güneş lekesi maksimumu için tahmin yürüttü. Yaklaşık 2022’deki zayıf maksimuma kadar, 2011 yılı boyunca 150 ila 200 arasında olacağını öngördü. (30–50% 23. Döngüden güçlü) Tahminler doğru tutmadı. Aksine, güneş dögüsü, maksimuma yakın olması gerektiği zamanlarda, 2010’da hala minimumda idi. Bu durum güneşin olağandışı olarak düşük faaliyette olduğunu gösterdi.
Jet rüzgarlarının kaybolması, solan lekeler, kutupların yakınındaki yavaşlayan faaliyetlere bağlı olarak, Ulusal Güneş Gözlemevi ve Hava Kuvvetleri Araştırma Laboratuvarı’ndan birbirinden bağımsız bilim insanları 2011 ve bir sonraki 11 yıl boyunca güneş lekesi döngüsünün(25. Döngü) çok fazla azalacağını veya tamamen kaybolacağını tahmin etti.
==Fizik==
[[Dosya:Sunspot TRACE.jpeg|thumb|[[TRACE]] uzay aracından [[morötesi]] bölgede alınmış bir güneş lekesinin yakın çekim görüntüsü]]
Güneş lekelerinin ayrıntıları hala bir araştırma konusu olmasına rağmen, Güneş lekeleri Güneş’teki ısıyayımsal bölgenin manyetik kış tüpü ile benzer görünüyor. Tüplerdeki gerilim belirli bir limite ulaşırsa, lastik gibi bükülür ve Güneş’in yüzeyinde patlar. Patlama noktalarında ısının yayılması kısıtlanır, energi yüzey sıcaklığı ile birlikte Güneş’in içinden akarak azalır.
Wilson etkisi, aslında güneş lekelerinin yüzeydeki çöküntü olduğunu söyler. [[Zeeman etkisi]]ni kullanarak yapılan gözlemler, güneş lekelerinin ilk örneklerinin birbirlerinin zıt kutupları olan çiftler halinde gösteriyor. Bir döngüden diğerine, güneş lekelerinin ön ve arka kutupları (Güneş’in dönüşüne bağlı olarak) kuzeyden güneye ve tekrar güneyden kuzeye değişiyor. Güneş lekeleri çoğunlukla gruplar halinde görünür.
Güneş lekeleri kendi içinde iki gruba ayrılabilir:
* Merkezi tam gölge, Manyetik alanın Güneş’in yüzeyine yaklaşık olarak dik olduğu, lekenin en karanlık bölgesidir)
* Çevresel yarı gölge, Manyetik alanın daha yatayda olduğu lekenin daha çık bölgesi.
Manyetik basınç alan yoğunlaşmalarını yok etmeye meyillidir. Güneş lekelerinin dağılmasına neden olmasına rağmen, bir lekenin ömrü günlerce veya haftalarca ölçülmüştür. 2001’de, SOHO uzay aracının gözlemleri, Güneş’in yüzeyinin altında hareket eden ses dalgalarını kullanarak, Güneş lekelerinin altındaki iç yapıyı 3 boyutlu resim çıkarılmaya çalışıldı. Bu gözlemler, her güneş lekesinin altında aşağıya doğru hareket eden çok güçlü hava akımları olduğunu gösterdi. Hareket eden girdapların oluşumu manyetik alanın yoğunlaşmasına neden olur. Güneş lekeleri, kendi kendine sürekli tekrar eden fırtınalar gibi düşünülebilir.
[[Dosya:Sunspot butterfly graph.gif|thumb|right|300px|Spörer Yasası davranışını gösteren ikili kelebek şeması]]
Yaklaşık her 11 yılda bir güneş lekesi faliyetleri döngüsel olarak devam eder. Bir güneş döngüsündeki en fazla güneş lekesi faliyetinin olduğu nokta Güneş Maksimumu ve en az faliyetin olduğu nokta Güneş Minimumu olarak bilinir. Döngünün başlarında, güneş lekeleri yüksek enlemlerde görünür, daha sonra döngü maksimuma ulaşıyormuş gibi ekvatora doğru hareket eder. Bu olay Spörer Yasası olarak adlandırılır.
Uluslar arası güneş lekesi numarası olarak da bilinen Wolf numarası çeşitli döngüleri görüntüleyerek güneş lekelerini endeksler. En uygunu 11 yıllık döngülerdir. Aynı zamanda bu döngü diğer güneş faliyetlerinde de gözlenmiştir. Manyetik kutupları bu periyotla birlikte değişen Güneş’in manyetik alanı ile yakından bağlantılıdır.
Güneş lekelerini modern yöntemlerle anlamamız [[George Ellery Hale]] ile başladı. 1908’de manyetik alan ve güneş lekeleri arasında bağlantı kurmuştu. Hale güneş lekesi döngülerinin, manyetik alanın kutuplarının tersine çevrilmesiyle 22 yılda bir gerçekleştiğini önerdi. [[Horace W. Babcock]] daha sonra Güneş’in dış katmanlarının dinamiği için nitelikli bir model önerdi. Babcock Modeli, Spörer Yasası tarafından tanımlanan, Güneş’in dönüşüyle ikiye katlanan diğer etkiler gibi, manyetik alanın neden olduğu davranışları açıklıyor.
| |||