Kuvvetler ayrılığı: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Gerekçe: + deneme amaçlı değişiklik |
|||
32. satır:
Kuvvetler ayrılığı ilkesini benimsemiş her ülkenin kendine özgü bir "frenler ve dengeler" sistemi vardır. Örneğin [[yargı]] organı; [[yasama]] ve kısıtlı olarak da [[yürütme]] organının çıkarmış olduğu yasal düzenlemelerin öncelikle [[anayasa]]ya uygunluğunu [[Anayasa Mahkemesi]] vasıtası ile denetleyebilmektedir. Bununla birlikte [[mahkeme]]lerin kuruluş, görev ve yetkileri [[yasama]] organı tarafından [[yasa]]larla düzenlenmektedir. Bundan sonraki aşama toplum yaşamında bireyler arasında ya da bireylerle devlet arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkların yargı eliyle yargı yöntemleri kullanılarak çözümlenmesidir. [[Yargıç]] ve [[savcı]]lık teminatı olarak bilinen güvenceler esasında yargı bağımsızlığının sağlanmasının teminatlarıdır. Her üç kuvvetin dengeli bir biçimde bir diğerini frenleyebilmesi kuvvetler ayrılığı ilkesinin özünü oluşturmaktadır. Kuvvetler ayrılığı teorisinin ardındaki temel dürtü [[Aristo]], [[Platon]], [[Cicero]], [[John Locke|Locke]] ve [[Montesquieu]]'dan bu yana hep [[devlet]]i yönetme gücünün tamamının bir kişi veya bir grup kişi elinde toplanmasının [[mutlakiyet]]e yol açacağı endişesi ve bunu önlemek düşüncesidir.<ref>[http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/anyarg11/saitguran.pdf Prof.Dr. Sait Güran, Kuvvetler Ayrılığı Ne Değildir? S.193]</ref>
<tr>
<td valign="top">'''
<td valign="top">'''
<td valign="top">'''Yargı (Bağımsız Mahkemeler)'''<br/></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">
* Yasa çıkarma gücü
* Vergi çıkarma gücü, borç alma ve bütçe hazırlama gücü
Satır 43 ⟶ 46:
* Bazen mahkemelere yargıç atama gücü
* Anlaşmaları onaylama gücü
</td>
<td valign="top">
* Başkan bazen yasaları veto edebilir.
* Meclis tarafından azledilmeyi de göze alarak bazı yasaların uygulanmasına karşı çıkabilir
Satır 51 ⟶ 55:
* Genellikle yargıçları atar
* Bazen suçluların affedilmesini sağlar
</td>
<td valign="top">
* Hangi durumlarda hangi yasaların uygun olduğuna karar verir
* Bir yasanın anayasaya aykırı olup olmadığını denetler
Satır 62 ⟶ 67:
* Kendi üyelerinin idaresi
* Genellikle diğer birimler tarafından sebep gösterilmeksizin görevden alınamazlar
</td>
</tr>
</table>
== Bakiye durumunu dengede tutmak ==
Satır 140 ⟶ 148:
==== Türkiye ====
<tr>
<td valign="top">'''[[Türkiye'de yasama|Yasama]] ([[TBMM|Meclis]])'''<br/></td>
<td valign="top">'''[[Türkiye'de yürütme|Yürütme]] ([[Türkiye Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu|Bakanlar Kurulu]], [[Türkiye Başbakanı|Başbakan]] ve [[Türkiye Cumhurbaşkanı|Cumhurbaşkanı]])'''<br/></td>
<td valign="top">'''[[Türkiye'de yargı teşkilatı|Yargı]] ([[Mahkeme|Bağımsız Mahkemeler]])'''<br/></td>
</tr>
<tr>
<td valign="top">
[[Türkiye Cumhuriyeti Anayasası]] 7. Maddesine göre; "[[Yasama]] yetkisi Türk Milleti adına [[Türkiye Büyük Millet Meclisi]]nindir. Bu yetki devredilemez." Madde 75 TBMM'nin kuruluş esaslarını, Madde 87 Görev ve Yetkileri'ni açıklamaktadır.<ref>[http://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2011.pdf Türkiye Büyük Millet Meclisi, TC. Anayasası]</ref>
* [[Kanun]] koymak, değiştirmek ve kaldırmak,
Satır 154 ⟶ 164:
* Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tam sayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilânına karar vermek,
* Anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmektir.
</td>
<td valign="top">
[[Türkiye Cumhurbaşkanı|Cumhurbaşkanı]]:<ref>[http://www.tccb.gov.tr/sayfa/cumhurbaskanligi/gorev_yetki/ Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı]</ref>
* '''[[Yasama]] ile ilgili görev ve yetkileri:
Satır 196 ⟶ 207:
* Bakanlar kurulu, yürütmenin faaliyetlerinden dolayı siyasi olarak TBMM'ne, görevleri sırasında işledikleri suçlardan ötürü cezai olarak Yüce Divan'a karşı ve diğer yandan hukuki olarak sorumludur. Hukuki sorumluluk gereği yürütmenin işlem ve eylemlerine karşı yargıya başvurularak işlemlerin iptali ve zararların temini talep edilebilir.<ref>[http://w2.anadolu.edu.tr/aos/kitap/IOLTP/2293/unite10.pdf Anadolu Üniversitesi, Yürütme erki]</ref>.
</td>
<td valign="top">
[[Türkiye Cumhuriyeti Anayasası]]nın 138. maddesi yargı bağımsızlığını, 139. maddesi hakim ve savcılık teminatını güvence etmektedir. Esasen mahkemelerin bağımsızlığı ile yargıçların bağımsızlığı eş anlamlıdır. Yargı yetkisi, hukuk devletinin temel kurumlarından olduğu için her türlü baskı ve etkiden uzak biçimde yürütülmelidir.
* '''[[Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi|Anayasa Mahkemesi]]nin görevleri<ref>[http://www.anayasa.gov.tr/Hakkinda/Gorevler/ Anayasa Mahkemesinin Görevleri]</ref>'''
Satır 218 ⟶ 231:
* '''[[Askerî Yüksek İdare Mahkemesi (Türkiye)|Askeri Yüksek İdare Mahkemesi]]'''
* '''[[Sayıştay (Türkiye)|Sayıştay Başkanlığı]]'''
</td>
</tr>
</table>
=== Diğer sistemler ===
Satır 271 ⟶ 287:
==== Kosta Rika ====
[[1948]]'deki [[44 gün savaşı]]nın sonucu olarak eski başkan ve zorunlu aday [[Rafael Álgel Calderón Guardia]] başkanlık seçimini kaybettikten sonra [[Kosta Rika]]'nın nasıl bir modeli izleyeceği seçimi kazananların önünde çözülmesi gereken temel konu olarak belirginleşti. [[Jose Figueres Ferrer]] liderliğindekilerin düzenlediği halk oyu ile bir Anayasa Meclisi oluşturuldu, anayasa [[1949]]'da uygulamaya geçirildi ve yürürlükte kaldı. Kurucu meclis daha korporatist düşünceleri ret ettiği için bu anayasa
==== Almanya ====
Satır 278 ⟶ 294:
* Federal Bakanlar Kurulu (Bundesregierung) - '''Yürütme'''
* Federal Kurultay (Bundestag) ve Federal Konsey (Bundesrat) - '''Yasama'''
* Federal Meclis (Bundesversammlung) - (Federal
* Federal '''Anayasa Mahkemesi''' (Bundesverfassungsgericht) - '''Yargı'''
Satır 314 ⟶ 330:
* [[Hukuk devleti]]
* [[Hukukun üstünlüğü]]
*
* [[Anayasa hukuku]]
== Kaynakça ==
{{Kaynakça|colwidth=30em}}
== Daha geniş bilgi için yazılı kaynaklar ==
* Peter Barenboim, ''[http://www.florentine-society.ru/pdf/Biblical_Roots_of_Separation_of_Powers.pdf Biblical Roots of Separation of Powers]'', Moscow, Letny Sad, 2005. ISBN 5-94381-123-0, Permalink: http://lccn.loc.gov/2006400578
| |||