Sapienza Deniz Muharebesi (1499): Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok
3. satır:
|çatışma = Sapienza Deniz Muharebesi
|parçası = Osmanlı-Venedik savaşı 1499-1500
|resim = [[Dosya:Sapienza_deniz_savasiSapienza deniz savasi.jpg|300px]]
|başlık = Bilinmeyen Venedik sanatçısı, British Museum
|tarih = 25 Ağustos 1499
35. satır:
 
Sapienza Deniz Savaşı 4 ayrı günde (12, 20, 22 ve 25 Ağustos'ta) iki donanmanin gemilerinin karşılıklı yakın savaşa girmeleri şeklinde gelişti.<ref name="norwich">Norris, John J. (1977) ''A History of Venice (Venediğin Bir Tarihi)'', Penguin, Londra . ISBN 0141013836 say. 383-385{{ing}}</ref> Venedik kaynaklarına göre (Malipiero, Gravius) her ayrı günde yapılan karşılıklı şavaşta Venedik gemileri büyük cesaretle Osmanlı gemilerine saldırmışlar ve gemiler arası yekyek yakın savaşa geçmişlerdi. Bu yakın gemi savaşlarında bazı Venedikli kaptanlar büyük kahramanlık göstermişlerdi. Malipiero, gönüllü olarak savaşa iştirak eden Korfu adası valisi Andrea Loredan'ı, gemisiyle Türk donanma hattına tek başına hücuma geçen ve iki saat boyunca devamlı savaş yapıp ortalığı karmakarışık eden Vicenzo Polani'yi ve Alvise Mercello'yu örnek kahraman kaptanlar olarak isimlendirmektedir.<ref name="norwich"/> Malipiero'ya göre Marcello
<blockquote>"bütün Türk gemilerini esir alabilecek secadet göstermisti. Ama İsa aşkından yoksun olanlar, memleketini sevmeyenler, cesaretleri olmayanlar, disiplinsizler ve şöhretsizler dolayısıyla Venedik donanmasının eline geçen fırsatlar tekrar tekrar yitirilmişti."</blockquote>
 
Osmanlı donanmasının teknik üstünlüklerinden ve donanma personellinin kabiliyetliğinden Venedik kaynakları hiç bahis etmemektedirler. Özellikle Venedik gemilerinden örnek alınarak geliştirilen manevra ve ateş kabiliyetleri yüksek 'göke/göge/kuka' tipi kadırgaların bu savaşta uzun menzilli topları ile çok etkin oldukları bilinmektedir. Haliç tersanelerinde Sultan [[II. Bayezid]] zamanında geliştirilen üç direkli yelkenli olan yeni kalyon tipteki gemiler de bu savaşta kendilerini göstermişlerdir. En nihayette bütün Akdenizde ün kazanmış olan kendi gökeleri ile bu savaşa iştirak eden Kemal Reis ve Burak Reis'in savaş tecrübeli girişimleri bu arada sayılması gerekir.
 
[[Venedikliler]] bu savaş sonunda tam bir büyük bozguna uğramışlar ve savaş alanından kaçmaya zorlanmışlardır. Venedik donanması böylece ikinci bir defa daha Sapienza adası civarında bir deniz savaşını kaybetmiş; çok sayıda gemileri batırılmış veya Osmanlı güçlerinin eline geçmişti. Filotalanın Venedikliler ellerinde kalan gemileri dağılmış ve elde kalan gemiler Adriyatik denizinin her tarafındaki Venediklilere açık limanlara yayılmak zorunda kalmışlardı<ref name="norwich"/>.
 
== Savaşın sonuçları ==
Venedik donanmasının Osmanlı donanması karşısında uğradığı bu büyük yenilgi [[Venedikliler]] tarafından büyük bir utançlık nedeni ve kibir kırılması meselesi olarak görüldü. Özellikle Venedik'e gelen ilk haberlere göre, bu hezimet Venedik devletinin çok iyi tanınmış ve 40 yıldan daha çok yıllar ülkesine sadıkane hizmet etmiş bir Kaptan-Generalin terreddüdlü komutası ve hatta korkaklığından ortaya çıkmıştı. Venedik kanal ve sokaklarında ahali yenik donanma komutanının canını istemeye başlamışlardı ve "Antonio Grimani, ruina de'Cristiani (Antonio Grimani Hristiyanları tahrib edici)" diye kafiyeli bir slogan her yeri alıp sarmıştı.<ref name="norwich"/>
 
Venedik Senatosu hemen Zenta adasına sığınmış olan donanma komutanını görevinden azledip [[Venedik]]'e geri çağırdı. Grimani'nin dört yetişmiş oğlundan biri Zenta'ya giderek babasının Venedik şehrine geri dönmesini sağladı. Grimani şehre daha girmeden onu karşılayan bir diğer oğlu onu tutuklayarak ayaklarına zincir ayakbağı taktırdı. Grimani Venedik'e geldiğinde Katolik kilisesinde Kardinal olan bir diğer oğlu ise babasını hapishaneye götürüp kendi eliyle prangaya bağladı. Hemen Grimani Büyük Konsey tarafından yargılamaya tabi tutuldu ve yargılama çok uzun ve yorucu oldu. Sonunda Grimani darağacından kendini savunmak maksadıyla yaptığı sözlü müdafaların çok etkin olması nedeniyle kurtuldu. Dalmaçya sahillerinde Cherso adasında sürgüne mahkûm edildi. <ref name="norwich"/> Ama bir zaman sonra Antonio Grimani sürgünden dönüp 1521 yılında Venedik Dükü (Doçe) olarak seçilmiş ve ölümüne kadar bu yüksek görevi ifa etmiştir.
 
Bu Sapienza Deniz Savaşı galibiyeti hem yeniden denizde hem de karada [[Osmanlı]] kuvvetlerinin taktik ve stratejik başarılarına neden olmuştur. Bu deniz savaşında büyük gayret gösteren Kemal Reis, Osmanlı Sultanı II. Beyazid tarafından savaş sonucunda esir alınan 10 Venedik kadırgasının verilmesi suretiyle odülendirildi. Osmanlı akıncı birlikleri karadan ta kuzey [[İtalya]]'da Friuli yörelerini bastılar ve hatta ta [[Vicenza]] şehrinin yakınlarına gelebildiler. Bütün Kuzey İtalya halkı, özellikle doğu [[Lombardiya]], Türk akınlarından korkmaya başladı. Savaş galibi Osmanlı donanması ise önce Kefalonya açıklarına çekildi. Sonradan karadan ulaşan Osmanlı kara güçleri ile birlikte İnebahtı kalesi denizden ve karadan kuşatıldı ve İnebahtı kalesi Osmanlı kuvvetlerinin eline geçti. Bu nedenle bazı tarihçiler bu deniz savaşına Birinci İnebahtı Deniz Savaşı adını vermektedirler.
 
[[Venedikliler]] elçi gönderip ateşkes istemelerine rağmen Sultan [[II. Bayezid]]'ın istediği şartı, yani [[Venedikliler]]in bütün [[Mora]] sahillerini terk etmesini, Venedik otoriteleri kabul etmedi. Bunun üzerine ertesi yıl, [[1500]]de Sultan II. Bayezid komutasındaki Osmanlı kara kuvvetleri Venedik'in Mora yarımadasındaki en önemli üssü olan [[Modon]] kalesini kuşattılar. Bütün direnme gücünü yitiren Venedik garnizonu, şehri ve kaleyi yakıp yıktıktan sonra, teslim oldular. Aynı seferde Venedik'in Mora'da diğer üsleri olan Koron ve Navarin kaleleri de fethedildi. Ayni yıl Kemal Reis komutası altındaki Osmanlı donanması ile Venedik deniz güçleri arasında [[Modon Deniz Savaşı]] veya [[İkinci İnebahtı Savaşı]] adı verilen diğer bir deniz savaşı da olmuş ve Osmanlı deniz gücü yine Venedik deniz gücünü yenilgiye uğratmıştır. Böylelikle Osmanlılarca daha önce barış için istenen ve Venedik tarafından reddilen barış şartı olan, Venedik'in yıllarca elinde bulundurduğu Mora sahillerinden ayrılması, Osmanlı deniz ve kara askeri güçleri üstünlüğü ile gerçekleştirildi. [[Venedik]] [[İspanyol]] yardımı ile [[İyonya Denizi]] üzerinde olan [[Kefelonia]] adası ve [[İthaka]] adasına asker çıkarıp bu adaları egemenliği altına aldı ise de, Mora yarımadasındaki üslerin kaybını bu arazi kazançları hiçbir zaman telafi edememiştir.
 
Gerçekten Sapienza Deniz Savaşı Osmanlı donanmasının [[16. yüzyıl]]daki katı üstünlüğüne ve [[Akdeniz]]'in bir Osmanlı gölü haline girişinin en iyi bir müjdesicidir denilebilir. [[20 Şubat]] [[1500]] de [[İstanbul]] [[Venedik Cumhuriyeti|Venedik]] Balyosu Alvise Manetti'nin raporuna göre [[Osmanlı]] sadrazamı kendisine şunu söylemiştir:<ref name="norwich"/>
67. satır:
* J.C. Gravius (1704-25) Thesaurus Antiquitatium et Historiarum Italiae etc. 45 fasikul 10 cilt, Leyden.
* N. Sakaoğlu (1999) Bu Mülkün Sultanları 36 Osmanlı Padişahı, Oğlak Yayıncılık, İstanbul ISBN 975-329-299-6 say. 109, 114.
 
{{Osmanlı savaşları}}
 
[[Kategori:Osmanlı-Venedik savaşları'nda deniz muharebeleri]]