Azot: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
k 81.215.29.236 tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, SiLveRLeaD tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi. |
||
47. satır:
Azotun 1772'de, onu zehirli hava veya sabit hava olarak adlandıran [[Daniel Rutherford]] tarafından resmen keşfedildiği kabul edilir. Havayı oluşturan maddelerden birinin yanma olayında yer almadığı, Rutherford tarafından biliniyordu. Azot, yaklaşık aynı tarihlerde [[Carl Wilhelm Scheele]], [[Henry Cavendish]], ve [[Joseph Priestley]] tarafından da araştırılmaktaydı. [[Antoine Lavoisier]] de azotu, Yunanca αζωτος "cansız" anlamına gelen azote olarak adlandırmıştı. Azot adının Fransızcası olan ''nitrogène'' sözcüğü, 1790 yılında Fransız kimyager [[Jean Antoine Chaptal]] tarafından, Yunanca "[[sodyum karbonat]]" anlamına gelen ''nitron'' ile, Fransızca "üreten" anlamına gelen ve yine Yunanca kökenli ''gène'' sözcüklerinin bir araya getirilmesiyle ortaya çıktı. Bu sözcük İngilizcede kullanılır oldu ve sonraları pek çok dile girdi.
Azot bileşikleri orta çağlarda biliniyordu. Simyacılar, nitrik asidi aqua fortis olarak biliyorlardı. Metallerin kralı adı verilen [[altın|altını]] çözebilen karışım olması dolayısıyla, nitrik asit ve hidroklorik asit karışımı; aqua regia (asil su) olarak biliniyordu. Azot bileşiklerinin ilk endüstriyel ve zirai kullanımı; [[güherçile]] (sodyum veya potasyum nitrat) ve kısmen de [[barut]] yapımı şeklinde oldu. Daha sonraları da [[gübre]] ve kimyasal hammadde olarak kullanıldı
== Bulunuşu ==
▲=== Azot endüstriyel anlamda, [[sıvı hava]]`nın [[kısmi distilasyon]]u ile ya da gaz halindeki havadan mekanik olarak (basınçlı [[ters osmoz]] yöntemi) elde edilir. Azot, hayvan dışkılarının, [[üre]] ve [[ürik asit]] halinde büyük kısmını oluşturur. Moleküler azot, büyük oranda [[Satürn (gezegen)|Satürn]]'ün [[Doğal uydu|Ay]]'ı [[Titan]]'ın atmosferinde bulunur. Ayrıca, [[yıldız]]lar arası uzayda da varlığı [[David Knauth]] ve arkadaşlarının yaptığı çalışmalarla saptanmıştır. ===
▲= Moleküler azot, atmosferde reaktif değildir fakat doğada, canlı organizmalar (bakteriler) tarafından biyolojik ve endüstriyel anlamda faydalı bileşiklere dönüştürülür. Endüstriyel anlamda azot ve [[doğal gaz]], [[Haber prosesi]] ile amonyağa dönüştürülür. Amonyak da ya gübre olarak ya da patlayıcılar gibi başka maddelerin üretiminde ([[Ostwald prosesi]] ile nitrik asit üretimi) başlangıç maddesi olarak kullanılır. =
▲==== Azot tuzları içinde en önemlilerinden biri [[potasyum nitrat]] (veya [[saltpeter]]: [[güherçile]]) olup tarih boyunca [[barut]] yapımında kullanılmıştır. Diğer bir tuz da [[amonyum nitrat]]dır ve [[gübre]] olarak kullanılır. Diğer azotlu organik bileşikler [[nitrogliserin]] ve [[trinitrotoluen]] olup [[patlayıcı]] yapımında kullanılırlar. [[Nitrik asit]] sıvı yakıtlı [[füze]]lerde oksitleyici olarak kullanılır. [[Hidrazin]] ve türevleri füze yakıtlarında kullanılır. ====
=== Moleküler azot (gaz ve sıvı) ===
Azot gazı, sıvı azotun ısınarak buharlaşmaya bırakılmasıyla kolayca elde edilebilir. Çok geniş kullanım alanları olup, oksidasyonun istenmediği ortamlarda hava yerine kullanılabilir:
* paketlenmiş gıdaların tazeliğini korumak için,
▲== güvenlik amacıyla sıvı patlayıcıların üzerini örtmek için, ==
* [[geçirgeç]] (transistör), [[diyot]] ve [[tümleşik devre]] gibi [[elektronik]] bileşenlerin üretiminde,
▲=== paslanmaz çelik üretiminde, ===
* inert, nemsiz ve oksitleyici olmayan özelliklerinden dolayı otomobil ve uçak tekerleklerinin dolumunda.
* gıda ürünlerinin daldırılarak dondurulması ve taşınımı,
* [[canlı doku]]ların, [[üreme]] hücrelerinin ([[sperm]], [[yumurta]]), ve diğer biyolojik örnek ve malzemelerin dondurularak korunması,
▲= bilim eğitimindeki görsel deneylerde, =
* yüksek hassasiyetteki [[algılayıcı]]lar ve düşük gürültü seviyeli [[amplifikatör]]lerde soğutucu olarak,
* [[dermatoloji]]de. nahoş görünümlü [[siğil]] veya potansiyel [[kanser]] riski taşıyan cilt yaralarının alınmasında,
Satır 80 ⟶ 77:
NaN<sub>3</sub> → 2Na + 3N<sub>2</sub> (300 °C)
Azot eldesinde kullanılan bir diğer yöntem ise, amonyağın kireç kaymağı ile reaksiyonudur:
== Önlemler ==▼
▲== Önlemler ==
== Otomotiv ve Uçak sanayinde kullanımı ==
▲== Günümüzde ise artık araba lastiklerini şişirmede kullanılır.Lastik şişirmekte nitrojen kullanmak havacılıkta kullanılan bir yöntem.Normal havanın içinde bulunan oksijenin meydana getirdiği korozyonu azaltmak ve yüksek sıcaklıklarda yanma riskini azaltmak için uçak lastikleri nitrojen ile şişirilir. Ancak otomobil lastiği o kadar kritik yüklere maruz kalmadığı için otomobillerde kullanmak fazla bir fayda sağlamaz. ==
== Kaynak ==
* [[:en:Nitrogen|Nitrogen (azot) maddesi (İngilizce)]]
| |||