Zazalar: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
Değişiklik özeti yok |
||
95. satır:
== Zazaların etnik kimliği üzerine iddialar ==
{{Düzenle|Nisan 2013}}
Zazalar'ın sınıflandırılması politik bir tartışma konusudur. Bu tartışmada çeşitli gruplar ve tezleri mevcuttur. <ref>[http://www.timeturk.com/tr/2012/12/22/zazalar-kurt-mu-turk-mu-ayri-bir-millet-mi.html Zazalar kimdir? Kürt mü,Türk mü, ayrı bir millet mi?]</ref><ref>[http://www.kutupyildizi.org.tr/haberler/zazalar-kimdir-kurt-mu-turk-mu-ayri-bir-millet-mi-387.html Zazalar kimdir]</ref><ref>[http://www.iremet.se/index.php?option=com_content&view=article&id=554:tuerkyenn-br-reng-zazalar&catid=35:faruk&Itemid=56 Who is Zaza People]</ref>
Zazaların ilk dönem tarihleri hakkında yeterli bilgiler ne yazık ki mevcut değildir. Fakat dilbilimsel deliller Zazaların Kuzey İran bölgesinden geldiğini göstermektedir. Bilim adamları Zazaların soyu hakkında Partlar ve Deylemliler olmak üzere iki halkı ön plana çıkarmaktadırlar. Bunlardan ilki olan Partlar Sasanilerden önce İran’ı yöneten Kuzey doğu İran orjinli bir halk olup, Windfuhr onların dillerinin Zazacaya çok yakın olduğunu belirtmektedir.<ref> Windfuhr, G. (2009). Dialectology VeTopics. G. Windfuhr, The İranian languages (s. 5-43). NY: Routledge. </ref> İranlı tarihçi Kaveh Farrokh’da Zazalarla Partların güçlü bağı olduğuna işaret etmektedir.<ref>Farrokh, K. (2007). Shadows in the desert: ancient Persia at war. New York: Osprey Publishing MidlveHouse.</ref>
104. satır:
Ziya Gökalp aynı anda Farsça, Kürtçe ve Zazaca’ya aşina olması nedeniyle daha sağlıklı karşılaştırma yapmış Zazaca’nın Kürtçenin bir lehçesi olmadığını, müstakil bir dil olduğunu ortaya koymuştur. Bununla birlikte geleneksel doğu sınıflandırmasına uyarak Zazacanın Kürd-i Kadim dillerinden kaynaklanabileceği yanılgısına düşmüştür<ref>Ziya Gökalp, ''Kürt Aşiretleri Üzerine Sosyolojik Tetkikler'', Sosyal yayıncılık, İstanbul 1992, s. 24.</ref> <ref>Gökalp Ziya (1992) Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojik Tetkikler, Sosyal Yayınları, s.25</ref>
Son yüzyıl içerisinde Zazaların tarihinde iki kritik olay meydana gelmiştir. Bunlar Dersim ve Şeyh Said hadiseleridir. Kürt milliyetçilerinin de kabul ettiği üzere Şeyh Said isyanı Zazalarca yürütülmüş bir harekettir. Kürtler isyana çok sınırlı düzeyde katılmışlardır. Hatta büyük çoğunlukla devletle işbirliği içinde olmuşlardır.<ref>Tan Altan (2009), Kürt Sorunu, Ya Tam Kardeşlik Ya Hep Birlikte Kölelik, Timaş Yayınları, s.233,234</ref> İsyanın Zaza karakteri bu isyan üzerine çalışmış olan Olson
İlginç olarak Zazalar merkezi otorite ile sürekli olarak sorunlu olmuşlar ve Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti ile hiç bir zaman mutlak manada iyi ilişkiler içinde olmamışlardır. Örneğin II. Abdülhamid döneminde kurulan Hamidiye alayları içerisinde ağırlıklı olarak Kürt olmakla birlikte Türk (Karapapak) ve Arap aşiretleri de bulunmasına rağmen Zaza aşiret alayı bulunmamaktaydı.<ref>[http://www.iudergi.com/tr/index.php/tarih/article/view/3280/2883 Kodaman Bayram (1979). Hamidiye Hafif Süvari Alayları (II. Abdülhamid ve Doğu-Anadolu Aşiretleri ), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, March 1979. erişim 14 Temuz 2011]</ref> Yine Zazalar genç Türkiye Cumhuriyetine iki defa en ciddi ayaklanmayla cevap vermişlerdir. Bunlardan ilkine Şeyh Sait diğerine ise Seyit Rıza önderlik etmiştir. Son olarak Zazaların devlet otoritesini güçlendiren 1982 anayasasının en az destekçisi olmaları beklenen bir Zaza davranışı olmuştur.<ref>[http://tuikrapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?secimdb2=&report=halk_tab2_1961_1988.RDF&p_il=12&p_yil=1982&desformat=html&ENVID=secimEnv halk oylaması sonuçları]</ref>
163. satır:
== Dış bağlantılar ==
* [http://www.zazaki.de Zazaki.de] - Zazaca ve Zazalar üzerine bilimsel ve kültürel bilgi sitesi
* [http://zazader.org/ Zaza Dil ve Kültür Derneği (Zaza-Der)]
* [http://www.zazaki-institut.de Enstitüyê Zazaki] - Frankfurt Zaza Dil Enstitüsü resmi site
|