Vikipedi

Louis-Ferdinand Céline: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Değişiklik özeti yok
Ömer Berkay (mesaj | katkılar)
Devriyeler
23.996 değişiklik
Değişiklik özeti yok
1. satır:
{{düzenle|Aralık 2013}}
{{kaynaksız|Aralık 2013}}
{{Yazar bilgi kutusu
| adı = Louis-Ferdinand Destouches
Satır 17 ⟶ 15:
| etkiledikleri = [[Jean-Paul Sartre]], [[Henry Miller]], [[William S. Burroughs]], [[Kurt Vonnegut]], [[Billy Childish]], [[Irvine Welsh]], [[Charles Bukowski]], [[Philip Roth]], [[Jack Kerouac]], [[Anthony Swofford]], [[Patrick Modiano]], [[Jim Morrison]], [[Joseph Heller]], [[António Lobo Antunes]], [[Michel Houellebecq]], [[William Vollmann]], [[Will Self]], [[Paul Auster]]
}}
'''Louis-Ferdinand Destouches''' veya kalem adıyla '''Louis-Ferdinand Céline''' ([[27 Mayıs]] [[1894]] - [[1 Temmuz]] [[1961]]), [[Fransa|Fransız]] yazar ve doktor. ''Céline'', yazarın büyükannesinin ismidir. Yeni yazı tarzı ile [[Fransız edebiyatı|Fransız]] ve [[edebiyat|Dünya edebiyatı]]nı geliştirmiştir. [[20. yüzyılınyüzyıl]]ın en etkili yazarlarından biri olarak kabul edilir.
 
''[[Gecenin Sonuna Yolculuk]]'' adlı kitabı [[Le Monde'un Yüzyılın 100 Kitabı listesi|''Le Monde'' 'un Yüzyılın 100 Kitabı listesi]]'nde de 6. sırada yer almıştır.
Satır 23 ⟶ 21:
== Hayatı ==
===İlk yılları ===
1894 senesinde Paris'in hemen dışında bulunan Courbevoie’de dünyaya gelmiştir. (Seine bölgesi, şimdi [[Hauts-de-Seine]]) Ailesinin kökeni kuzeybatı Fransa’da tarihi bir yerleşke olan Brittany’den[[Breton]]’den gelmektedir. Babası bir sigorta şirketinde görevlidir, annesi dantel, oya gibi el işleri yapıp satmaktadır. <ref name="O'Connell14">{{Kitap kaynağı|soyadı=O'Connell|ad=David|başlık=Twayne's World Author Series: Louis Ferdinand-Céline| yayıncı=Twayne Publishers|yıl=1976|isbn=0-8057-6256-6}} p. 14</ref>1905 senesinde çeşitli işlerde çıraklık yaptıktan sonra Certificat d'études almıştır.<ref name="O'Connell14"/> [[1908]] ve [[1910]] yılları arasında ailesi başka diller öğrenmesi için birer yıllığına [[İngiltere]] ve Almanya’ya[[Almanya]]’ya yollamıştır. Okulu bırakıp 18 yaşına gelinceye kadar, kısa sürelerle birçok işe girip çıkmıştır. Sıklıkla kuyumcularda çalışmış, çıraklık ve çeşitli ayak işleri yaptıktan sonra yerel bir kuyumcuda satıcı olmuştur. Formal bir eğitimden geçmemiş olmasına rağmen kazandığı paralarla kitaplar alıp kendini eğitmeye çalışmıştır. Bu sıralarda Céline doktor olmayı istemeye başlamıştır. <ref name="McCarthy">{{Kitap kaynağı |soyadı=McCarthy|ad=Patrick|başlık=[[Céline: A Biography]]|yayıncı=[[Viking Press]]|yıl=1975|isbn=0140045341}}</ref>
 
=== I. Dünya Savaşı ve Afrika ===
[[1912]] senesinde [[I. Dünya SavaşındanSavaşı]]ndan iki sene önce, daha sonra ailesine bir başkaldırı olarak nitelendireceği bir hareketle Fransız ordusuna yazılmıştır. Bu, Fransa’nın 1911’deki Moroccan Crisis ([[Agadir Crisis]]) in hemen peşine denk düşen bir tarihtir. Bu tarihlerde milliyetçilik önem kazanmıştır. (Bir tarihçi “Vatanseverliğin''Vatanseverliğin Hegemonyası”Hegemonyası'' adını vermiştir bu zaman aralığına [[1911]]-[[1914]], ''The Hegemony of Patriotism'') <ref>David Cottington, ''Cubism in the Shadow of War: The Avant-garde and Politics in Paris, 1905–1914'' (New Haven and London: Yale University Press, 1998), pp. 33–37</ref>
 
1912’de Rambouillet’deki 12. Zırhlı Süvari Alayına üç yıllığına gönüllü olarak katılmıştır.<ref name="O'Connell14"/> Başlarda askeriyede mutsuzdur ve kaçmayı düşünmektedir. Fakat bir şekilde oraya alışır ve [[Çavuş]] rütbesine kadar yükselir.<ref name="McCarthy">McCarthy p. 22</ref> I. Dünya Savaşının başlaması Céline’in birliğinde bir hareketliliğe yol açar. [[[25 Ekim]] 1914’te[[1914]]’te diğerleri ağır Alman ateşi yüzünden çekingenlik gösterirken Céline bir mesajı iletmek için gönüllü olur. Ypes[[Ypres]] yakınlarında bu mesajı iletmeye çalışırken sağ kolundan yaralanır. (Yaygın bir söylentide kafasından yaralandığından bahsedilir ancak bu doğru değildir.)<ref name="McCarthy">McCarthy p. 24</ref> Cesaretinden ötürü Céline’e médaille''Médaille militaire'' (Askeri Madalya) verilir ve bir sene sonraki ''l'Illustré National'' dergisinde kendisinden bahsedilir.<ref name="O'Connell14"/>
 
Mart 1915’te[[1915]]’te Londra’daki[[Londra]]’daki Fransız Pasaport Ofisinde çalışması için İngiltere’ye gönderilir. Londra’da Suzanne Nebout isimli bir kadınla evlenir ve bir yıl sonra boşanırlar. Eylül ayında kolundaki yara ağırlaşmaya başlar ve askeri iş-göremez olarak rapor alıp, ordudan ayrılır. Fransa’ya döner.
 
1916 senesinde Sangha-Oubangui isimli bir şirketin temsilcisi olarak Afrika’ya gönderilir. Bir sömürge olan [[Cameroons]] topraklarına gönderilir ve 1917’de[[1917]]’de geri gelir.<ref name="O'Connell14"/> Bu işi hakkında başarısız olmasının dışında pek bir bilgi yoktur.<ref name="McCarthy">McCarthy p. 26</ref> Döndükten sonra Rockefeller Kuruluşunda işe girer. Burdaki işi gereği Brittany’ye gönderilir ve insanlara veremle[[verem]]le savaşmayı ve hijyeni artırmayı öğretir.<ref name="McCarthy">McCarthy p. 27</ref>
 
=== Doktor oluşu ===
Haziran 1919’da[[1919]]’da Bordeux’ya[[Bordeaux]]’ya gider ve eğitiminin ikinci kısmını tamamlar. Enstitüde çalışırken, Rennes’deki[[Rennes]]’deki tıp okulunun yöneticisi Monsier Follet ile iyi ilişkiler kurar. [[11 Ağustos]] 1919’da bir süredir tanıdığı Follet’in kızı Édith Follet ile evlenir. Monsier Follet’in yardımıyla üniversiteye kabul edilir. [15 Haziran]] 1920’de[[1920]]’de karısı ilk doğumunu yapar.<ref name="McCarthy">McCarthy p. 28</ref> (Colette Destouches) Bu periyotta Céline yoğun biçimde çalışır ve [[fizik]], [[kimya]] ve [[doğa]] bilimleri üzerinde sertifikalar alır. 1923’te[[1923]]’te tıp okulunda başladığı programdan üç sene sonra tıp eğitimini tamamlamasına yarayacak her şeyi yapmıştır. İlk edebi eseri olarak kabul edilen ''The Life and Work of Ignaz Semmelweis'' (Ignaz Semmelweis’in Yaşamı ve Eserleri) [[1924]] senesinde bitirdiği [[Tıp]] tezidir.<ref name="McCarthy">McCarthy p. 30</ref> 1924 senesinde Paris doğum hastanesinde stajyer[[staj]]yer doktor olarak çalışmaya başlar.
 
=== İlk yazılarıYazar oluşu===
[[1925]] senesinde Céline bir daha dönmemek üzere ailesini terk etti. Yeni kurulan [[Milletler Cemiyeti]] için çalışmaya başladı. [[İsviçre]], İngiltere, Cameroons, [[Kanada]], [[Birleşik Devletler]] ve Küba’ya[[Küba]]’ya yolculuklar yaptı. Bu süreçte ''L'Eglise'' ([[1933]]- Kilise) isimli oyunu yazmaya başladı. 1926’da Amerika’ya gitti ve Detroit’teki Ford Fabrikasındaki işçilerin durumunu tetkik etmeye yollandı. Montaj bandının etkileri onu iyice nefret ettirdi. Yazısında tesisi işçinin duyularına bir saldırı olarak niteledi ve bunun işçiyi tamamen makineleştirdiğini söyledi. 1928’de doğum üzerine bir kişisel muayenehane açmak için Paris şehrinin kuzey ucundaki Montmartre’ye döndü. 1931’de bir halk dispanserinde çalışmak için bu muayenehaneyi kapadı.
 
1926’da Amerika’ya gitti ve [[Detroit]]’teki Ford Fabrikasındaki işçilerin durumunu tetkik etmeye yollandı. Montaj bandının etkileri onu iyice nefret ettirdi. Yazısında tesisi işçinin duyularına bir saldırı olarak niteledi ve bunun işçiyi tamamen makineleştirdiğini söyledi.
=== Yazın hayatı ve ödülleri ===
Nazi Almanya’sının geliştiği süreçte Céline bazı el kitapçıkları bastı: Bagatelles pour un massacre (Trifles for a Massacre) (1937), L'École des cadavres (The School of Corpses) (1938) and Les Beaux draps (The Fine Mess) (1941). The Fine Mess Fransa’da Alman işgali altındayken yayınlandı. Bu çalışmalarında kuvvetli bir antisemitizm, ırkçılık ve yobazlık göze çarpıyordu. Trifles for a Massacre’da kuvvetli bir eleştiriyle Yahudiler ve onların Fransız toplumuna etkileri anlatılıyordu. The School of Corpses ve The Fine Mess’te de antisemitistik öğeler vardı. ▼
 
1928’de doğum üzerine bir kişisel [[muayenehane]] açmak için Paris şehrinin kuzey ucundaki [[Montmartre]]’ye döndü.<ref name="O'Connell15">{{Kitap kaynağı |soyadı=O'Connell|adı=David|başlık=Twayne's World Author Series: Louis Ferdinand-Céline|yayıncı=Twayne Publishers|yıl=1976|isbn=0-8057-6256-6}} p. 15</ref>
Savaştan önce Céline, Fransa ve Nazi Almanyası arasında bir birliktelik kampanyası başlattı. The School of Corpses’da Hitler’i ve Fransız Komünist Partisi lideri Maurice Thorez’i karşılaştırıyordu.'' “İnsanların gerçek dostu kim? Faşizm. İşçiler için daha fazlasını kim yaptı? SSCB mi Hitler mi? Hitler. Küçük esnaf için daha fazlasını kim yaptı? Thorez değil, Hitler.''” ▼
 
1931’de bir halk [[dispanser]]inde çalışmak için bu muayenehaneyi kapadı.
Alman işgali altındaki Fransa’da bazı işbirlikçi gazeletere Yahudi aleyhtarı mektuplar gönderdi. Bazı Nazi’ler bile Céline’in antisemitist söylemlerini aşırı buldular. Nazilerin Fransa’daki propaganda denetçisi Bernard Payr, Céline’in doğru ırksal kavramlardan başladığını ancak saldırıları ve kirli ve aşırı terbiyesiz söylemlerinin isterik bir feryatla iyi niyetini bozduğunu düşünüyordu. Almanya 1941’de Sovyetlere savaş açtığında Legion of French Volunteers Against Bolshevism (LVF) isimli Nazi işbirlikçisi örgütün kurucusu Jacques Doriot’a desteğini bildiriyordu: ''“Beyaz Aryan ırkın korunmasıyla ilgili yeterince düşünmüyoruz. Şimdi harekete geçme zamanı, çünkü yarın çok geç olabilir... Doriot her zaman davrandığı gibi davrandı...Size söylüyorum, Lejyon, bu çok iyi, gerçekten çok iyi.”'' Buna rağmen Céline Hitler’i ve Aryan Baloney diye isimlendirdiği şeyi eleştiriyor olabilirdi. ▼
 
=== Anti-semitizm, işbirlikçi ve sürgün ===
Almanya’nın yenilgisinden sonra Céline, Danimarka’ya yerleşti. (1945) İşbirlikçi olarak adlandırıldı, 1950 senesinde gıyabında suçlu bulundu, bir yıllık hapis cezasına çarptırıldı ve ulusal utanç olarak nitelendirildi. Ardından genel afla bağışlandı ve 1951 senesinde Fransa’ya döndü.▼
▲[[Nazi Almanya’sınınAlmanyası]]nın geliştiği süreçte Céline bazı el kitapçıkları bastı: ''Bagatelles pour un massacre'' (Trifles''Bir forıvır azıvır Massacreiçin katliam'') (1937), ''L'École des cadavres'' (The''Cesetler School of CorpsesOkulu'') (1938) andve ''Les Beaux draps'' (The''Güzel Fine MessKarışıklık'') (1941). TheLes Beaux draps Fineadlı Messkitabını Fransa’da Alman işgali altındayken yayınlandı. Bu çalışmalarında kuvvetli bir [[antisemitizm]], [[ırkçılık]] ve yobazlık göze çarpıyordu. TriflesBagatelles forpour aun Massacre’damassacre’de kuvvetli bir eleştiriyle Yahudiler[[Yahudi]]ler ve onların Fransız toplumuna etkileri anlatılıyordu. TheL'École Schooldes of Corpsescadavres ve TheLes FineBeaux Mess’tedraps’ta de antisemitistik öğeler vardı.<ref name="Fraser2002">{{Kitap kaynağı |soyadı=Fraser|ad=Nicholas|başlık=The Voice of Modern Hatred: Tracing the Rise of Neo-Fascism in Europe|url=http://books.google.com/books?id=B_OS0S5t9tgC|erişimtarihi=4 April 2012|tarih=2002-11-26|yayıncı=Overlook Press, The|bölge=Woodstock, NY|isbn=978-1-58567-332-2|sayfa=36}}</ref>
 
▲Savaştan önce Céline, Fransa ve Nazi Almanyası arasında bir birliktelik kampanyası başlattı. The School of Corpses’da Hitler’i ve [[Fransız Komünist Partisi]] lideri Maurice Thorez’i[[Thorez]]’i karşılaştırıyordu.'' “İnsanların gerçek dostu kim? Faşizm. İşçiler için daha fazlasını kim yaptı? SSCB mi Hitler mi? Hitler. Küçük esnaf için daha fazlasını kim yaptı? Thorez değil, Hitler.''”:
 
<blockquote>İnsanların gerçek dostu kim? Faşizm. İşçiler için daha fazlasını kim yaptı? SSCB mi Hitler mi? Hitler. Küçük esnaf için daha fazlasını kim yaptı? Thorez değil, Hitler!<ref>{{Kitap kaynağı |soyadı=Axelrod|adı=Mark|başlık=Borges' Travel, Hemingway's Garage: Secret Histories|yıl=2004|yayıncı=University of Alabama Press|sayfa=101}}</ref> </blockquote>
 
▲Alman işgali altındaki Fransa’da bazı işbirlikçi gazeletere Yahudi aleyhtarı mektuplar gönderdi. Bazı Nazi’ler bile Céline’in antisemitist söylemlerini aşırı buldular. Nazilerin Fransa’daki propaganda denetçisi Bernard Payr, Céline’in doğru ırksal kavramlardan başladığını ancak saldırıları ve kirli ve aşırı terbiyesiz söylemlerinin isterik bir feryatla iyi niyetini bozduğunu düşünüyordu.<ref>Edward AlmanyaAndrew, 1941’de"George SovyetlereGrant's savaşCeline, açtığındaThoughts Legionon the Relation of FrenchLitereature Volunteersand AgainstArt", BolshevismArthur Davis (LVFed), isimli''George NaziGrant işbirlikçisiand örgütünthe kurucusuSubversion Jacques Doriot’a desteğini bildiriyordu:of Modernity''“Beyaz, AryanUniversity ırkınof korunmasıylaToronto ilgiliPress, yeterince1996, düşünmüyoruzp.83.</ref><ref>Gérard Şimdi harekete geçme zamanıLoiseaux, çünküLa yarınLittérature çokde geçla olabilir...défaite Doriotet herde zamanla davrandığı gibi davrandı...Size söylüyorumcollaboration, LejyonFayard, bu çok iyi, gerçekten çok iyi1995.”'' Buna rağmen Céline Hitler’i ve Aryan Baloney diye isimlendirdiği şeyi eleştiriyor olabilirdi. </ref>
 
Almanya 1941’de [[Sovyetler]]e savaş açtığında ''Legion of French Volunteers Against Bolshevism'' (LVF) isimli Nazi işbirlikçisi örgütün kurucusu Jacques Doriot’a desteğini bildiriyordu:
 
<blockquote>Beyaz [[Aryan]] ırkın korunmasıyla ilgili yeterince düşünmüyoruz. Şimdi harekete geçme zamanı, çünkü yarın çok geç olabilir... Doriot her zaman davrandığı gibi davrandı...Size söylüyorum, Lejyon, bu çok iyi, gerçekten çok iyi.”'' Buna rağmen Céline Hitler’i ve Aryan Baloney diye isimlendirdiği şeyi eleştiriyor olabilirdi.<ref>«''On n’y pense pas assez à cette protection de la race blanche. C’est maintenant qu’il faut agir, parce que demain il sera trop tard. […] Doriot s’est comporté comme il l’a toujours fait. C’est un homme… il faut travailler, militer avec Doriot. […] Cette légion si calomniée, si critiquée, c'est la preuve de la vie. […] Moi, je vous le dis, la Légion, c'est très bien, c'est tout ce qu'il y a de bien''". Interview with Céline. "Ce que l'auteur du Voyage au bout de la nuit « pense de tout ça »… ", L'Émancipation nationale, 21 novembre 1941, in ''Cahiers Céline'', n° 8, pp. 134-135.</ref></blockquote>
 
▲Almanya’nın yenilgisinden sonra Céline, Danimarka’ya[[Danimarka]]’ya yerleşti. (1945) İşbirlikçi olarak adlandırıldı, 1950 senesinde gıyabında suçlu bulundu, bir yıllık hapis cezasına çarptırıldı ve ulusal utanç olarak nitelendirildi. Ardından genel afla bağışlandı ve 1951 senesinde Fransa’ya döndü.
 
=== Son yılları ve ölümü ===
[[Dosya:Louisferdinandceline2.jpg|thumb|right|Louis-Ferdinand Céline'nin çizilmiş bir resmi.]]
Céline son yıllarında sürgün zamanlarını anlattığı üçlemesiyle yeniden meşhur oldu. ''D'un château l'autre'', (describingSchloss theSigmaringen falldüşüş ofaçıklayan Schlossbir Sigmaringenkitap), Nord''North'' ve Rigodon''Rigodoon''.
 
Sürgünden dönüşünden sonra itibarının zedelenmesine üzülmeye başladı ancak antisemitist söylemleri için pişman olmasıyla ilgili hiçbir şey dile getirmedi.<ref name="Atkins2009">{{Kitap kaynağı |soyadı=Atkins|ad=Stephen E.|başlık=Holocaust denial as an international movement|url=http://books.google.com/books?id=M9Uj6u6b-ZIC|erişimtarihi=4 Nisan 2012|tarih=Nisan 2009|yayıncı=ABC-CLIO|isbn=978-0-313-34538-8|sayfalar=87–8}}</ref> Aksine soykırımı[[soykırım]]ı reddeden söylemlerde bulundu ve yahudilerin sömürücüler olmasıyla ilgili şeyler dile getirdi.
 
Daha sonra Meudon’a[[Meudon]]’a yerleşti ve burda birçok arkadaşı ve sanatçılar tarafından ziyaret edildi. Bunların arasında zamanın ünlü Fransız aktrisi [[Arletty]] de vardı. Amerika’daki [[Beat Kuşağı]] hareketinde de şöhret kazandı. [[William S. Burroughs]] ve [[Allen Ginsberg]] 1950’ler boyunca Paris’e ziyaretine gittiler. Rigodon’uRigodoon’u bitirmesinin ertesi günü anevrizma rüptürü yüzünden 1 Temmuz 1961 günü öldü. Bas Meudon’daki küçük bir mezarlığa defnedildi. 23 Mayıs 1968 günü evi yandı. Bütün el yazmaları, mobilyalar ve hatıraları kül oldu ancak papağını Toto yangından sağ kurtuldu.
 
Eserleri dünya çapında birçok yazarı etkiledi. Samuel Beckett, Jean-Paul Sartre, Queneau ve Jean Genet ile mirası devam etti. Jean-Marie Gustave Le Clézio, Robbe-Grillet ve Barthes ona duydukları beğeniyi dile getirdiler. Amerikan yazarları Charles Bukowski, Henry Miller, Jack Kerouac, Joseph Heller, Kurt Vonnegut, Jr., William S. Burroughs eserlerini oluştururken Céline’e reddedilemez bir minnet borçlular. Ayrıca Irvine Welsh, Günter Grass ve Raymond Federman da Céline’den etkilenmiş yazarlar arasındadır. Türk yazarlarından Hakan Günday, gerçekten okuduğunu iddia eden biri için Gecenin Sonuna Yolculuk’u okumanın bir tür sünnet olduğunu söylemiştir.
Satır 66 ⟶ 77:
 
{{DEFAULTSORT:Celine, Louis Ferdinand}}
 
[[Kategori:20. yüzyıl Fransız yazarları]]▼
[[Kategori:1894 doğumlular]]
[[Kategori:1961 yılında ölenler]]
[[Kategori:Fransız romancılar]]
[[Kategori:Renaudot Ödülü]]
[[Kategori:Fransız hekimler]]
[[Kategori:I. Dünya Savaşı'nda Fransız askerler]]
▲[[Kategori:20. yüzyıl Fransız yazarları]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Louis-Ferdinand_Céline" sayfasından alınmıştır