20 Mayıs 1969 askerî müdahalesi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Kategori:Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki askerî müdahaleler kaldırıldı; Kategori:Türkiye'de askerî müdahaleler eklendi (HotCat) |
k WPCleaner v1.33 - 5 anlam ayrımı bağlantısı düzeltildi - Adalet Partisi, Demokrat Parti, Genelkurmay Başkanlığı |
||
4. satır:
Türkiye'de çok partili demokratik rejim, 27 Mayıs 1960'taki bir [[27 Mayıs Darbesi|askerî darbe]] ile önce kesintiye uğradı. Hazırlanan yeni anayasa ile ilk kez ''"kuvvetler ayrılığı"'' benimsendi, yargı bağımsızlığı anayasal güvence kazandı, yürütmenin yasamayı denetlemesini önlemek için kimi mekanizmalar geliştirildi. Çoğu insan tarafından hâlâ 'en demokratik anayasa' diye anılan 1961 darbe anayasası, getirdiği çok sayıda demokratik yeniliğin yanında bir de, darbe sonrası yargılanıp hapse mahkûm edilen eski Cumhurbaşkanı [[Celâl Bayar]] başta olmak üzere çok sayıda Demokrat Parti ileri geleni ve parlamenterine de siyaset yapma yasağı getiriyordu.
Darbe sonrası ilk seçimde, [[İsmet İnönü]]'nün liderliğindeki [[Cumhuriyet Halk Partisi]], Demokrat Parti'nin devamı olmak üzere kurulan ve emekli general [[Ragıp Gümüşpala]]'nın başkanlığını yaptığı [[Adalet Partisi (Türkiye)|Adalet Partisi]] ile koalisyon kurdu. Bu koalisyonun yıkılmasından ve bu arada [[Süleyman Demirel]]'in AP Genel Başkanı olmasından sonra yapılan ilk genel seçim olan [[1965 Türkiye genel seçimleri]]'nde AP oyların büyük çoğunluğunu alarak tek başına iktidar oldu. Yani bir anlamda darbeciler seçim sandığında yenilgiye uğramıştı.
Zaten 27 Mayıs'tan 1965'e kadar bol darbe teşebbüslü çok sıkıntılı bir dönem yaşanmış, ordu içinde ciddi cuntalaşmalar, gruplaşmalar olmuştu. 1965'te darbe lideri [[Cemal Gürsel]]'in hastalanarak [[Amerika]]'ya gitmesinin ardından Cumhurbaşkanlığı'na Genelkurmay Başkanı [[Cevdet Sunay]]'ın 28 Mart 1966'da seçilmesi, Demirel'in bu yolla askeri kontrol altına almaya, demokrasiye yeni bir müdahale olmasını engellemeye çalışması olarak kabul edilebilir. Sunay'dan boşalan [[Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı|Genelkurmay Başkanlığı]]'na 15 Mart 1966'da [[Cemal Tural]], 11 Mart 1969 tarihinde de [[Memduh Tağmaç]] getirildi.
== 218 İmzalı Teklif ==
41. satır:
== Sonuç ==
Sonuç olarak birkaç gün sonra anayasa değişikliği teklifi Komisyona geri çekildi, sonra genel seçime gidildi. [[Süleyman Demirel]] Genel başkanlığındaki [[Adalet Partisi (Türkiye)|Adalet Partisi]], [[1969 Türkiye genel seçimleri]]'nde büyük başarı kazanarak yeniden tek başına iktidar oldu. Bayar ve arkadaşlarının 27 Mayıs darbesiyle kaybettikleri siyasi hakları 1970'lerin ortalarına kadar da iade edilmedi.
Demirel, [[Demokrat Parti (1946)|Demokrat Parti]] yöneticilerinin affını kendisi için tehdit görüyor ancak tabanın bu yöndeki talebinin önünde duramıyordu. Askerin bu hareketlenmesini fırsat bilerek affın önüne geçti.{{ref|dipnot2}} Ama partisinin 'sağ' kanadı, Demirel'in Bayar ve arkadaşlarını yarı yolda bırakmasını affetmedi. 1969 seçimlerinden bir süre sonra [[19 Ekim]] [[1970]]'te Meclis Başkanlığından ve Kasım 1970'te de [[Adalet Partisi (Türkiye)|Adalet Partisi]]'nden istifa eden [[Ferruh Bozbeyli]] ile 69 kurucu tarafından [[Demokratik Parti (Türkiye)|Demokratik Parti]] kuruldu.Fakat,1973 ve 1977 Genel Seçimlerindeki hezimetlerden sonra,12 Eylül Darbesinden kısa süre önce parti kendisini feshederek mallarını Kızılay'a bağışladı.
== Dipnotlar ==
| |||