Zazalar: Revizyonlar arasındaki fark

W.B.Lockwood Überblick über die indogermanischen Sprachen adlı eserinde Kuzey-Batı diyalektlerinin iki tanesi bugün o eski bölgelerinin dışında varlıklarını sürdürmektedirler: “Goranca ve Zazaca.” Doğu Türkiye’de Kürtler arasında küçük topluluklar halinde yaşayan Zazalar, Hazar Denizi’nin güney kıyılarındaki Deylem den göçenlerin devamıdırlar ve bunların bir bölümü atalarının dilini günümüze kadar koruyabilmişlerdir. Kendileri bu dile [[Dımılice]]Dimli demektedirler.<ref>W.B.Lockwood, A Panorama of Indo-European Languages, London 1972.</ref> <ref>W.B. Lockwood, Überblick über die indogermanischen</ref>

[[Kemal Badıllı]]'ya göre, "Türkiye'deki bazı Zazaların kendilerini asıl Kürt sayarak kendilerine Kird ve kendilerinin dışında kalan Kürtlere daha doğrusu Kurmanclara da Kirdasi (Kürdümsü, Kürtçük) derler" <ref>"Türkiyedeki Zazalar, kendilerini asıl Kürt sayarak kendi kendilerine Kırd ve kendilerinin dışında kalan Kürtlere, daha doğrusu Kürmançlara da -biraz da küçümseme ile müterafik olarak- Kırdasî (Kürdümsü, Kürtçük) derler. Kürmançlar ise Zazalara nadiren Zaza, fakat genel olarak Dımıl (Dımılî = Dımıllı/ Dımılce) derler. Bu kelime bazen yanlış olarak, bilhassa Türkler tarafından Dınbılî, Dumbulî, Dumul, Dumıl şekillerinde kullanılır. Mevcut bir rivayete göre, güya bir zamanlar Viranşehir Mılli (Milli) aşiretine tabi olmalarından kinaye olarak Zazalara "Millilerin arkası, devamı, tabii" mânasına Dû Millî denmiş ve zamanla bu kelime Dumulî/Dımılî - Dumıl, Dımıl şekillerine girmiştir [Dû, Kürmanççada arka, son, sonra, devam veya kuyruk ve tabi anlamlarındadır]." Kemal Badıllı, Türkçe İzahlı Kürtçe Grameri (Kurmancca Lehçesi), 1965, s.6</ref>

Oskar Mann’dan önce ise Peter Lerch (1856-57), Friedrich Müller (1864), Albert van Le Coq (1901-03) gibi araştırmacı ve dilbilimciler eserlerinde Zazaca hakkında folklorik yazın derleyip kısmen analiz de etmişlerdir.<ref>W.B. Henning (1954) , D.N. MacKenzie (1961-95)</ref> Bu yazarlardan Peter Lerch, konusturduğu sahıslardan ve derlediği metinler üzerinde bizzat yaptığı incelemelerden Zazaca’nın Kürtçe’den farklı olduğunu tespit etmiş olmasına rağmen, herhalde kendisinden önce yazılmıs olan bazı eserlerde Zazaların “Kürt” olarak gösterilmiş olmasının etkisinde kalmış olacak ki, Zazaca konusunda kesin bir yargıya varamıyor. Öte yandan, Peter Lerch,yazarlar Zazalardan ve Zazaca’dan bahsetmeyen Bitlisli Şeref Han’ınKürt, “Şerefname” (yazılısı: 1597) adlı eserinde Kürtçe’yi dört lehçeye [Kurmanc, Lor, Kelhur, Goran] ayırdığındanZazacadan da haberdardır. Bu nedenle Peter Lerch, farklılığını tespit ettiği Zazaca’nın da “belki, besinci"Kürtçe'nin bir lehçelehçesi" olarak kabul edilebileceğini” belirtmek suretiyle, bir öneride bulunuyorbahsetmişlerdir.<ref>[http://www.kirdki.com/images/kitaphane/Peter%20Lerch.pdf Peter J. A. Lerch, Forschungen über die Kurden und die Iranischen Nordchaldaer - Band I, St. Petersburg 1857]</ref>,<ref>[http://www.kirdki.com/images/kitaphane/Albert%20Von%20Le%20Coq-I.pdf Albert Von Le Coq, Kurdische Texte, Reichsdruckerei, Berlin 1903]</ref><ref>[http://tavz.net/index.php?git=haberler&op=view&id=zaza-dl-arastirmalarinin-150-yillik-gecms-uzerne Zaza Dilinin 150 Yıllık Geçmişi]</ref><ref>Seref Han, Serefname/Kürt Tarihi (Arapça’dan Çev. M.Emin Bozarslan), Yöntem Yayınları,