|
== Yaşamı ==
Atsız [[Harezm Şah]] ünvanı ile babası 1127de1127'de ölünce hükümdarlığa başlamıştır.
HukumdarlığınınHükümdarlığının ilk sekiz yılındaki başlıca uğraşı babasının baslattığıbaşlattığı siyaset olan Harezm ülkesi sınırlarını [[Hazar Denizi]] ve [[Aral Gölü]] arasındaki bozkırdaki daha müslümanlığı kabul etmemiş olan [[Kıpçaklar|Kıpçak]] ve [[Oğuzlar|Oğuz]] göçebe Türklerine karşı koruma siyaset ve askeri tedbirlerine devam etmek oldu. [[Seyhun]] Nehri'nin Aral Gölü ağzında bulunan askeri durumu çcokçok onemliönemli olan [[Cend]] şehrini ve kalesini eline geçirdi. <ref>Ahmad Hasan Dani, Vadim Mikhaĭlovich Masson, János Harmatta, Boris Abramovich Litvinovskiĭ, Clifford Edmund Bosworth (1999) ''History of Civilizations of Central Asia'', Motilal Banarsidass Pub. ISBN 81-208-1409-6 Google Books: [http://books.google.fr/books?id=lodSckjlNuMC&pg=PA146&lpg=PA146&source=web&ots=OMnfFZTzr0&sig=G9oqKYSdJWwpPlMfpXymnSjZ1hA&hl=fr#PPA75,M1]</ref>
Önceleri hukuken bağlı olduğu Büyük Selçuklu Devleti'ne ve devletin Sultanı [[Ahmed Sencer]]'e çok sadık bir alt-hükümdar olarak görünmüştür. Sultan Ahmed Sencer'in 1130da1130'da [[Maveraünnehir]] üzerine ve [[1130]]daki [[Gazne]]de isyancı Sultan Behram Şah üzerine yaptığı seferlere ordusuyla katıldı.
Fakat Atsız bağımsız siyaseti tercih etmekte idi ve 1138de1138'de açıkca Selçuklu'lardan bağımsızlığını ilan etti. Fakat Sultan Ahmed Sencer Selçuklu ordusuyla üzerine geldiğinde ona karşı yaptığı "Hezarasp Muharebesi"'nde yenilgiye uğradı ve Gürgen'e çekilmek zorunda kaldı. Sultan Sencer yeğeni olan "Suleyman Sah"ı Harezm valisi yaptı ve kendisi [[Merv]]'e geri döndü. Fakat Süleyman Şah eyaletin idaresinde başarısız kaldı. Atsız da [[Buhara]]'ya pek başarı kazanamayan bir akın yaptı. 1441de1441'de AtsizAtsız resmen Sultan Sencer'e başvurarak affını istedi ve sadık bir vali olacağını bildirdi. Sultan Sencer tarafından af edilerek tekrar resmen Selçuklu Devleti'nin HerezmHarezm valisi olarak atandı.
Ayni yıl, 1441de1441'de, Selçuklu sultanı Ahmed Sencer, hükümdarları [[Yelu Deşi]] komutanlığında [[Karahitaylar]] ile yaptığı [[Katvan Savaşı]]'nda mağlup düştü ve bütün Maveraünnehir Karahitaylar eline geçti. Sultan Ahmed Sencer bu savaş sonrası hemen toplanabilmekle beraber Orta Asya'daki bütun otoritesini ve prestijini yitirdi. Selçuklu devletini zayıflamasını bir vesile sayan Atsız [[Horasan]]'a hücum ederek Merv ve [[Nişabur]] şehirlerini eline geçirdi.
Fakat Karahitaylar Harezm topraklarına ülkeyi talan etmek hedefiyle bir akıncı hücum birliği gönderdiler. Bunun üzerine Atsız Karahitaylara yıllık tazminat vermek zorunda kaldı ve bu tanzimat ödemesi Atsız'ın ölümüne kadar devam etti. Bu nedenle bazı tarihçiler Harezmşah Devleti'ni bu tarihten sonra Karahitaylar'ın bir vasal alt-devleti olarak görürler.<ref> Biran, Michal (2005) ''The Empire of the Qara Khitai in Eurasian History: Between China and the Islamic World'', Cambridge:Cambridge University Press ISBN 0-521-06602-6. say.44{{ing}}</ref><ref>Grousset, Rene (Ing.Cev. N. Walford) (1988) ''The Empire of the Steppes: A History of Central Asia'', New Brunswick NJ, Rutgers University Press ISBN 0-8135-1304-9. say.160. {{ing}}</ref>.
1147de1147'de Sencer yine bağımsız hareket etmeye başlayan Atsız üzerine bir sefer yaptı ve Atsız yine Selçuklulara da bağlığını göstermek zorunda kaldı. Böylece Atsız'inın saltanatının son dönemmindedöneminde Harezmşahlar devleti hem Selçuklu devletine hem de Karahitaylara bağımlı bir devlet görünümünü aldı.
Atsız bu sefer hükümdarlığının ilk dönemindeki kuzey bozkırları eline geçirme hedefine geri dönmek zorunda kaldı. Harezmşahlara ait büyük stratejik önemi olan Cend kalesi Karahanlı emiremiri Kemaleddin bin Arslan Mahmud eline geçmişti ve Atsız 1152de1152'de bir sefer yapti bu kaleyi geri almak için bir sefer yaptı.
1153'de Selçuklu Sultanı Ahmed Sencer, ittifak etmiş bir grup Oğuz boylarınaboyuna karşı yaptığı muharebeyi kaybedip bu Oğuzlar ittifakına esir düştü ve Horasan'ı eline geçiren bu Oguz ittifakı yanında esaretini geçirmeye başladı. Horasan bir kesmekeskeşmekeş içine büründü. Bu Oğuzlar Sultan olarak eski [[Karahanlılar]] hükümdarı ve Ahmed Sencer'in yakın akrabasi olan Mahmud Han'ı sultan olarak ilan ettiler. Fakat SelukSelçuk ordusunun önemli bir kısmı Mahmud Han'ı Sultan olarak kabul etmedi. Bu sefer Mahmud Han Oğuzlara karşı çıktı ve Atsız ile bir ittifak kurdu. 1154de1154'de bir Atsız'ın kardeşi İnal Tekin komutasında bir Harezm ordusu Horasan'a bir talan hücumu yaptı. Aynı yıl Atsız ve oğlu İl-Arslan ana Harezmşah ordusuyla Horasan'a sefere başladı ve Bayhak'a kadar ilerledi. Fakat tam bu sırada Sultan Ahmed Sencer esaretten kaçtı ve tekrar Horasan'da idareyi eline aldi.
Atsız bağımsızlığını kaybedip yine Selçuklu devletine bağlandı. 1156 baslarında Sencer'i esir alan Oğuzlara karşı Sultan Sencer'in bir seferine iştirak etmesi gerekti.
| 