Vikipedi

Alamut Kalesi: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
{{Batıniyye}}{{Şiilik|collapsed=1}}
Peykbot (mesaj | katkılar)
Botlar
463.024 değişiklik
k ufak düzenlemeler
1. satır:
{{Coord|36|26|40.63|N|50|35|9.58|E|region:IR_type:landmark|display=title}}
{{coor title dms|36|26|41|N|50|35|11|E|type:landmark|region:SY|page:http://tr.wikipedia.org/wiki/Alamut}}▼
{{diğer anlamı2|Alamut}}
{{çift madde|Alamut Kalesi}}
{{Batıniyye}}
▲{{coor title dms|36|26|41|N|50|35|11|E|type:landmark|region:SY|page:http://tr.wikipedia.org/wiki/Alamut}}
[[Dosya:Alamut.png|thumb|250px|sol|[[Elemût Bölgesi]]'nin haritası.]]▼
[[Dosya:AlamutIran.png|thumb|240px|left|Alamut bölgesinin kuşbakışı görünümü.]]
[[Dosya:Alamut.JPG|thumb|250px|sol|Elemût Kalesi'nin tepesinde yer alan arkeolojik kazılara destek vermek için ''"İran Kültürel Mirasını Koruma Teşkilâtı"'' tarafından kurulan inşaat iskeleleri.]]
▲[[Dosya:Alamut region in Iran.png|thumb|250px240px|sol|[[Elemût Bölgesi, [[İran]]'nin haritası.]]
[[Dosya:Prise d'Alamût (1256).jpeg|thumb|sol|250px|[[Reşidüddin Hamedani]]'nin [[Cami'üt-Tevarih]] adlı eserinden alınma [[Moğol İmparatorluğu|Moğollar]]'ın 1213-1214 yıllarında [[Haşhaşin]] Karargâhı ''"Elemût – Belde’t-ûl’İkbâl"'' kuşatmasını tasvir eden resim. ''([[Bibliothèque nationale de France]], Département des Manuscrits, Division Orientale)''.]]
[[Dosya:Alamut2.jpg|thumb|250px|Elemût Kalesi'nin tepesi.]]
{{Şiilik|collapsed=1}}
'''Elemût Kalesi,''' ya da '''Elemût – Belde’t-ûl’İkbâl''' ([[Farsça]]: '''قلعه الموت''' Kal'at Elemût veya '''الموت''' Elemût); [[Elemûtlar]] [[Nizârî]] [[Bâtınî]]-[[İsmâ‘îl’îyye]] Devleti'nin yönetim merkezi konumunda olan ve [[Hazar Denizi]]'nin güney kıyısında yer alan bir [[kale]]dir. Kelime mânâsı olarak ''"Kartal Yuvası"'' anlamına gelmektedir.<ref name="Eagle's Nest">{{cite book |last=Willey |first=Peter |title=Eagle's Nest: Ismaili Castles in Iran and Syria |year=2005 |publisher=I.B. Tauris |location=London |isbn=978-1-85043-464-1}}</ref>{{rp|23}} [[Cüstaniler]] kralı ''Veşudan ibn-i Cüstan'' tarafından inşa ettirilmiştir.<ref name="History of Survival">{{cite book |last=Virani |first=Shafique N. |title=The Ismailis in the Middle Ages: A History of Survival, a Search for Salvation |year=2007 |publisher=Oxford University Press |location=New York |isbn=9780195311730}}</ref>{{rp|29}} Kelimenin mânâsı ''"Aluh āmū[kh]t" ("Kartalın Öğretisi" ya da "Cezalandırma Yuvası")'' anlamlarına gelmektedir. [[Ebced hesabı]]na göre ise ''"Elemût"'' ({{lang|fa|الموت}}) [[Hicrî]] 483 yılına tekâbül etmektedir, ki bu sayı kalenin [[Hasan bin Sabbah|Hassan-ı Sabbah]] tarafından zapt edildiği yıla karşılık gelmektedir.<ref name="History of Survival"/>{{rp|29}}<ref>{{cite book |last=Petrushevskiĭ |first=Ilʹi͡a Pavlovich |title=Islam in Iran |publisher=SUNY Press |year=1985 |isbn=0887060706 |url=http://books.google.com/books?id=92XWltgRzfEC&pg=PA363#v=onepage&q&f=false |page=363, Note 40 |postscript=: [[Ebced hesabı]]na göre ise ''"Elemût"'' ({{lang|fa|الموت}}) [[Hicrî]] 483 yılına tekâbül etmektedir, ki bu sayı kalenin [[Hasan bin Sabbah|Hassan-ı Sabbah]] tarafından zapt edildiği yıla karşılık gelmektedir. (483 AH = 1090/91 AD).}}</ref><ref>{{cite encyclopedia |author=Hourcade, B. |url=http://www.iranicaonline.org/articles/alamut-valley-alborz-northeast-of-qazvin- |title=ALAMŪT |encyclopedia=[[Encyclopædia Iranica]] |date=December 15, 1985 |quote=According to legend, an eagle indicated the site to a Daylamite ruler; hence the name, from ''aloh'' (eagle) and ''āmū(ḵ)t'' (taught). |accessdate=February 10, 2013}}</ref><ref>{{cite journal |last=Bosworth |first=C. E. |title=Review of Books |journal=Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain & Ireland |date=January 1989 |volume=121|issue=1 |pages=153–154 |doi=10.1017/S0035869X00168108}}</ref> Elemût – Belde’t-ûl’İkbâl, [[Hasan bin Sabbah]] tarafında feth edilene dek [[Cüstaniler]]'in denetimi altında kalmıştır.
 
[[Dosya:Hir in winter.jpg|thumb|240px|Kışın Elemût'un batısında yer alan [[Hir, Kazvin|Hir]] kenti.]]
==Elemût Kalesi==
 
'''Alamut''' ([[Farsça]]: '''الموت''' Elemût); [[İran]]'da [[Hazar Denizi]]'nin güney kıyısında yer alan bir coğrafi bölgedir.
''Heft Bab-ı Seyyidne Kelam-i Pir'' olarak ta anılan Elemût Devleti'nin kurucusu [[Nizârî]] [[Dâ’î]]si [[Hasan bin Sabbah]]’ın [[Yemen]]’den [[Kûfe]] yakınlarındaki [[Himyar Krallığı|Himyari]] bölgesine gelen, oradan [[İran]]’a geçerek bir süre [[Kumm]] şehrinde yaşayan, ve daha sonra [[Rey]] kentine yerleşen bir aileye mensup olduğu iddia edilir. Kurucusu olduğu [[İran]]'nın [[Elemût Bölgesi]] merkezli [[Nizârî]] [[İsmâ‘îlî]] Devlet, [[İmamet (İsmailiyye öğretisi)]] ve [[İmâmet (Nizârî i'tikadı)]] üzerine inşa edilmiştir.
 
==Bölgenin tarihçesi==
===Tarihçesi===
[[Dosya:OvanLakeAlamut.png|thumb|240px|left|[[Ovan Gölü]], Doğu Alamut.]]
 
Bölge tarihte [[Şiî]]-[[İsmâilîlik]] [[mezheb]]inin [[Nizârîlik]] koluna bağlı [[Hasan Sabbah]]'ın devrinde şöhrete kavuşmuştur. Tarihe adları "[[Haşhaşiler]]" olarak geçen [[Alamut Kalesi]]-[[İsmâilîler]]i'nin batılı yazarlar tarafından bu şekilde tanımlanmalarının nedenlerinden birisi [[Marco Polo]]'nun anılarında aktardığımış olduğu bilgilerdir. İddialara göre burası [[Hasan Sabbah]]'ın fedailerine sahte bir cennet vaad ederek kendi [[Haşhaşilik]] öğretisini yaydığı mekândır.{{olgu}}
[[Hasan Sabbah]]'ın önderliğini yaptığı, [[fedai]]lerine sahte bir [[cennet]] vaadiyle kendi [[Haşhaşilik]] öğretisini yaydığı, tarihte Belde’t-ûl’İkbâl adıyla şöhrete kavuşan Elemûtlar Devleti'in karargahı ve başkenti niteliğinde hizmet vermiş olan bir yerleşim birimidir. [[Nizari]]-[[İsmaili]] mezhebinin yaşatılmasında büyük bir rol oynayan bu merkezde adamlarına [[cennet]]in anahtarlarını kendi ellerinde bulundurduğuna inandıran ve [[haşhaş]]ın uyuşturucu etkisini kullanan [[Hasan bin Sabbah]], eğitime tabi tuttuğu [[fedai]]leri aracılığıyla bir çok devlet adamı ve hükümdarın canına mâl olan suikastler tertip etmeyi başarabilmiş ve çevresindeki ülkelere epey gözdağı vermeyi başarabilmişti. Suikast düzenlemek anlamına gelen [[İngilizce]] ''assassination'' kelimesinin burada yaşayan [[haşhaşin]] örgütünün adından değişerek türetildiği zannedilmektedir. Zamanın Haçlı kaynaklı tarihçileri [[Hasan bin Sabbah]] fedailerinin kendilerini feda edecek kadar davaya bağlı olmalarını anlamlandıramamış ve siyasi suikastleri yerine getirmesi için [[haşhaş]]ın uyuşturucu etkisini kullanıldığını öne sürmüşlerdir.
 
===İ'tikadları Elemût Kalesi ===
[[Dosya:Fall in Hir.jpg|thumb|240px|[[Hir, Kazvin|Hir]], Batı Alamut.]]
 
Tarihte adından '''[[Elemût – Belde’t-ûl’İkbâl]]''' ([[Farsça]]: '''قلعه الموت''' Kale-ye Elemût; [[1090]] - [[1256]]) ya da [[Elemûtlar]] [[Nizârî]] [[Bâtınî]]-[[İsmâ‘îl’îyye]] Devleti'nin Karargahı olarak bahsedilen sarp dağların tepesine yer alan bu kale Elemût [[İsmâilî]] Devleti'nin merkezi konumundaydı. "Heft Bab-ı Seyyidne Kelam-i Pir" olarak ta anılan kurucuları [[Hasan Sabbah]]’ın [[Yemen]]’den gelerek [[Kûfe]] yakınlarındaki [[Himyar Krallığı|Himyari]] bölgesinde yerleşmiş olduğu, ve oradan da [[İran]]’a geçerek bir süre [[Kum]]’da kalan, daha sonra [[Rey]]’de yaşamaya başlamış olan bir aileden geldiği iddia edilir. [[Devlet]], [[İsmâilîlik]] öğretileri, [[inanç]] ve yaşam biçimi temelleri üzerine kurulmuştur.
[[Şiîlik]] [[mezheb]]inin [[İsmâilîlik]] meşrebinin [[Nizârîlik]] koluna bağlı [[Hasan Sabbah]]'ın zamanında şöhretinin doruk noktasına ulaşmıştır. Tarihe "[[Haşhaşiler]]" ve "suikastçılar" olarak geçen bu kalede ikamet eden [[İsmâilîler]]'in bu şekilde tanımlanmalarının nedenlerinden biri [[Marco Polo]]'nun anılarında aktarmış olduğu bilgilerdir. [[Şiîlik]] [[mezheb]]lerinden olan [[İsmailî]]-[[Nizârîler]] kolunun temelini teşkil eden bu [[tarikat]] günümüzde [[IV. Ağa Han]]'ın önderliğinde [[ezoterik]]-[[batınilik]] dünyasının en büyük temsilcisi olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.
 
=== Elemût –Devleti'nin Belde’t-ûl’İkbâl Komutanları ''(1090-1256)''yıkılışı ===
[[Hasan Sabbah]]'ın ölümünden sonra yerine [[Rudbar]]lı bir [[Türk]] ve sağ kolu olan [[Kiya Buzrug Ummid]] ''([[1124]] - [[1138]]),'' ElemûtAlamut Piri olur. [[ElemûtAlamut Devleti]]’nin [[1256]] yılında [[Moğollar]] tarafından yıkılıncaya dek de aynı soydan [[İranlı]]lar yönetime gelirler. [[Nizari İsmaililer]] [[Hazar Denizi]]’nin güneyine [[Deylem]] ve [[Gilan]]’a da egemen olmuşlardır.▼
 
== Elemût'un imâmları ve kalesinin komutanları ''(1090-1256)'' ==
* ''"Birinci Hûccet ve Elemût Kalesi Komutanlığı"'' [[Hasan Sabbah]] (H. 483-518 / M. 1090-1124) ''(35 sene)''
* ''"Elemût Birinci Gizlenen İmamı"'' [[El-Hâdî bin el-Nizâr]] ''(Doğum: H. 470 / M. 1076 )'' ([[İmâmet|İmâmlık]] süresi: [[Hicrî]] 490-530 / M. 1097-1136) ''([[Ebû Mansûr Nizâr el-Mustafâ li-Dîn’il-Lâh]]'ın öz oğlu olduğu öne sürülen)''
Satır 34 ⟶ 35:
* [[III. Muhammed (Haşhaşi)|III. Muhammed]] ''( Doğum: [[Hicrî]] 609 / M. 1213 )'' ([[İmâmet|İmâmlık]] ve Sekizinci Elemût Kalesi Komutanlığı süresi: [[Hicrî]] 618-653 / M. 1221-1255) ''(III. Muhammed)''
* [[Rûkn’ed-Dîn Hûr-Şâh]] ''(Doğum: [[Hicrî]] 627 / M. 1230)'' ([[İmâmet|İmâmlık]] ve Dokuzuncu Elemût Kalesi Komutanlığı süresi: [[Hicrî]] 653-655 / M. 1255-1257)
{{ayrıca bakınız|Elemût Devleti}}
 
== Dış bağlantıbağlantılar ==▼
=== Elemûtlar imâmlarının soyağacı ===
{{Ana|İmâmet}}{{Elemûtlar}}
[[Dosya:Siege of Alamut (1256).jpeg|thumb|240px|[[Moğol İmparatorluğu|Moğollar]]'ın [[Haşhaşin]] Karargâhı ''"Elemût Kalesi"'' kuşatması.]]
=== Yıkılışı ===
▲[[Hasan Sabbah]]'ın ölümünden sonra yerine [[Rudbar]]lı bir [[Türk]] ve sağ kolu olan [[Kiya Buzrug Ummid]] ''([[1124]] - [[1138]]),'' Elemût Piri olur. [[Elemût Devleti]]’nin [[1256]] yılında [[Moğollar]] tarafından yıkılıncaya dek de aynı soydan [[İranlı]]lar yönetime gelirler. [[Nizari İsmaililer]] [[Hazar Denizi]]’nin güneyine [[Deylem]] ve [[Gilan]]’a da egemen olmuşlardır.
 
▲== Dış bağlantı ==
* [http://www.alamutbase.ir "Alamut Cultural Heritage Base - Official Website"]
* [http://www.vmfa.state.va.us/worlds/worlds_hulagu_khan_68_8_53.html "Page from a Manuscript of the Chinghiz-nama: Hulagu Khan Destroys the Fort at Alamut"] (Retrieved February 23, 2005)
* [http://www.osmansoysal.com/yazilarim/16-iran-alamut-kalesi-.html Alamut kalesi]
 
== Kaynakça ==
Satır 49 ⟶ 46:
[[Kategori:Asya tarihi]]
[[Kategori:İran'daki kaleler]]
[[Kategori:Şiilik]]
[[Kategori:İsmaililik]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Alamut_Kalesi" sayfasından alınmıştır