Ön Bulgarlar: Revizyonlar arasındaki fark

'''Ön Bulgarlar''' veya '''Protobulgarlar''', asıl kitlesini [[Ogur]] (Otuz-Ogur, [[Onogur|On-Ogur]]) kitlelerinin oluşturduğu, 7. yüzyılda Kafkasların kuzeyi ve [[Aral gölü]] bölgesi ile daha sonra [[İdil Nehri]] ve [[Tuna nehri]] bölgelerinde de yaşamış, [[Türkçe]] konuşan,<ref>[http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/1142/13391.pdf Türk-Bulgar Ortak Kültürü] s.561</ref><ref>[http://www.kroraina.com/knigi/en/sr/sr_1_1.htm Runciman 1930]</ref><ref>Siegert 1985: 46</ref><ref>[http://www.kroraina.com/knigi/da/da_2_2.htm Angelov 1971:] (bulgarca)</ref><ref>[http://www.kroraina.com/knigi/pp2/pp_1_2_1.htm Petrov 1981] (bulgarca)</ref> yarı göçebe [[Türk halkları|Türk]] kökenli bir halk.<ref>[http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/1142/13391.pdf Türk-Bulgar Ortak Kültürü] s.560-562</ref><ref>Random House Kernerman Webster's College Dictionary, © 2010 K Dictionaries Ltd. Copyright 2005, 1997, 1991 by Random House [http://www.thefreedictionary.com/Bulgar thefreedictionary.com: Bulgar]</ref><ref>Taşağıl, s.280.281</ref><ref>Cemal Anadol, Türkler: Tarihe Hükmeden Millet, Bilge Karınca Yayınları, 2006.</ref> Bulgarlar; [[Sabirler|Sabir]], [[Uz]], [[Hazar]] v.b diğer Türk kökenli halklardan kalıntıları da içlerinde barındırmakla birlikte, [[Fin-Ugor]] kökenli boyların da (Çeremiş, Mordva, Zuryaken, Voltyake) Bulgarların içinde yer aldığı bilinmektedir.<ref>Taşağıl s.281</ref><ref>Artamanov,1962</ref> Ayrıca içlerindearalarında [[Sarmatlar|Sarmat]] ve [[Alanlar|Alan]] kökenli kitlelerin de var olduğu düşünülmekte.<ref>David Marshall Lang, [http://books.google.de/books?id=8EppAAAAMAAJ The Bulgarians: from pagan times to the Ottoman conquest] estview Press, 1976, s.39</ref><ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/84067/Bulgar ''Encyclopaedia Britannica Bulgars''] ''"Many scholars posit the origins of the Bulgars as a Turkic tribe of Central Asia (perhaps with Iranian elements) and suggest that they arrived in the European steppe west of the Volga River with the Huns about 370 ce."''</ref>

Ön Bulgarlar Karadeniz’in kuzeyinde çoğunluğunu [[Onogur]]ların oluşturduğu; [[Kutrigurlar|Kutrigur]], -[[Utigurlar]], [[Sabirler]], [[Hazarlar]], [[Uzlar]], [[Suvarlar]] gibi birçok diğer küçük Türk ve [[Hunlar|Hun]] topluluğunun parçalarını da aralarına alarak 633-665 arası ''Magna Bulgaria'' (Büyük Bulgarya) da denen [[Büyük Bulgar Hanlığı]]'nı kurmuşlardır. Kurucularının adı Kobrat, Kobratos, Kuvratos şekillerinde de geçen "Kurt"tur. Anlamının "birleştiren", "halk ile devleti bir araya getiren" olduğu düşünülmektedir.<ref>Taşağıl, s.280</ref>

Akademik çevrelerin çoğu tarafından Bulgarların konuştuğu dil, [[Hazarca]] ve [[Çuvaşça]] ile birlikte Türkçenin [[Ogur]] koluna ait bir dil olarak kabul edilir.<ref>[http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/1142/13391.pdf Türk-Bulgar Ortak Kültürü] s.561</ref><ref>[http://www.kroraina.com/knigi/en/sr/sr_1_1.htm Runciman 1930]</ref><ref>Siegert 1985: 46</ref><ref>[http://www.kroraina.com/knigi/da/da_2_2.htm Angelov 1971:] (bulgarca)</ref><ref>[http://www.kroraina.com/knigi/pp2/pp_1_2_1.htm Petrov 1981] (bulgarca)</ref> Bu görüşü destekleyen farklı bulgular da vardır. Ön Bulgarlardan kalan yaklaşık 100 civarında yazılı taş bulunmuştur. Bunların birçoğu [[Orhun alfabesi]] ile yakın benzerlik gösteren runik yazıyla yazılmıştır.(Grek ve Kiril alfabesi ile yazılan yazıtlar da vardır.) Bu yazıtlar ilk kez S. Baichorov tarafından incelenmiştir ve dillerinde birçok Türkçe sözcük saptanmıştır.<ref>Baichorov S.Ya., Ancient Turkic runic monuments of the Europe, Stavropol, 1989 (In Russian)</ref> F. Altheim, Oğur Bulgarlarının Grek ve Latin yazısından tamamen farklı, bir çeşit runik yazı türü kullandıklarını, bu Tuna Bulgar yazısının, Batı Hunlarının yazı şeklinin devamı niteliğinde olduğunu belirtmiştir. Buna göre dillerinde sıkça rastlanan "[[Tarkan]]", "[[Batur]]", "[[Han]]" gibi ünvanlar ve diğer birçok Türk dilindeki karşılığı "[[Tengri]]" olan "[[Tangra]]" gibi sözcükler de bu görüşü desteklemiştir. Ayrıca o döneme ait [[Prokopius]], [[Agathias]] ve [[ Menander Protektor]] gibi Bizanslı tarihçiler de Bulgarları [[Hun]] olarak tanımlamıştır.<ref>Maenchen-Helfen [http://www.kroraina.com/huns/mh/mh_1.html Chapter IX. Language]</ref> Bizanslı Patrik, 2. Michael Bulgarları [[İskit]] veya [[Sarmatlar|Sarmat]] olarak tanımlamışsa da, bunun klasik bir Bizans geleneği olan halkları bölgesel olarak adlandırmaktan kaynaklandığı düşünülmektedir. Modern bilim adamları tarafından Bulgarların kökenini açıklamakta kesinlik içermediği için bu bilgi kabul görmez.

Buna rağmen 1990'larda bazı Bulgar akademisyenler, bir takım bulgulara dayanarak Bulgarların konuştuğu dilin [[İran dilleri]]ne ait olduğu hipotezini ortaya atmıştır.<ref>Добрев, Петър, 1995. "Езикът на Аспаруховите и Куберовите българи" 1995</ref><ref>Бакалов, Георги. Малко известни факти от историята на древните българи [http://www.protobulgarians.com/Statii%20ot%20drugi%20avtori/Bakalov-1.htm Част 1]<!--The author, a very prominent Bulgarian historian, mentions three linguists as opponents of the Turkic theory. The first one is Omeljan Pritsak, who in fact was one of the principal proponents of the Turkic theory (see Mosko Moskov, Imennik na balgarskite hanove). The second one is a French linguist, Denis (?), who apparently said in 1921 that "at times one may wonder whether the language really was Turkic or simply had a lot of Turkic loanwords".{http://www.protobulgarians.com/Kniga%20AtStamatov/Izvori%20-%202%20chast.htm) - neither up-to-date, nor categorical. The third one is Cvetana Tafradzhiyska, who was a Bulgarian specialist in Mongolian studies. She based her support of the Iranian theory on historical rather than linguistic considerations (http://www.bgbook.dir.bg/book.php?ID=7237). She may be the only modern linguist who supported it, I'm not sure that's enough of a reason to mention her here.--> [http://www.protobulgarians.com/Statii%20ot%20drugi%20avtori/Bakalov-2.htm част 2]</ref><ref>Димитров, Божидар, 2005. 12 мита в българската история</ref><ref>Милчева, Христина. Българите са с древно-ирански произход. Научна конференция "Средновековна Рус, Волжка България и северното Черноморие в контекста на руските източни връзки", Казан, Русия, 15.10.2007</ref>Bugün bu iddiayı destekleyenlerin çoğu, bunun nedeninin aslında İranBulgarlar arasında bulunmuş olması gereken İrani unsurların dillerinin, Türk dilleri üzerindeki etkisinden kaynakladığı gibi "araortada" bir tutumduruş sergilerken,<ref>[http://www.nada.kth.se/~dilian/bulgars.pdf The Origins Of The Bulgars] ''"The above analysis does not allow for a conclusive answer of the posed problem of the origins of the Bulgars. Most of the discussed characteristics can be found in nomadic peoples of both Iranian and Turkic speaking origin. The Bulgars are thus likely to have been a mixed, multi-lingual people, as suggested by the 3rd theory mentioned in the Introduction. Whether the ruling clan has been Turkic speaking while a considerable part of the population Iranian speaking, or vice versa, cannot be verified at present."''</ref><ref>Бешевлиев, Веселин. Ирански елементи у първобългарите. Античное Общество, Труды Конференции по изучению проблем античности, стр. 237-247, Издательство "Наука", Москва 1967, АН СССР, Отделение Истории.</ref><ref>Rüdiger Schmitt (Saarbrücken). IRANICA PROTOBULGARICA: Asparuch und Konsorten im Lichte der Iranischen Onomastik. Academie Bulgare des Sciences, Linguistique Balkanique, XXVIII (1985), l, 13-38</ref><ref>Rasho Rashev. On the origin of the Proto-Bulgarians, p. 23-33 in: Studia protobulgarica et mediaevalia europensia. In honour of Prof. V. Beshevliev, Veliko Tarnovo, 1992.</ref> diğer bazı Bulgar akademisyenler bu görüşe karşı çıkmaktadırçıkmaktadırlar.<ref>Йорданов, Стефан. Славяни, тюрки и индо-иранци в ранното средновековие: езикови проблеми на българския етногенезис. В: Българистични проучвания. 8. Актуални проблеми на българистиката и славистиката. Седма международна научна сесия. Велико Търново, 22-23 август 2001 г. Велико Търново, 2002, 275-295.</ref><ref>Надпис № 21 от българското златно съкровище “Наги Сент-Миклош”, студия от проф. д-р Иван Калчев Добрев от Сборник с материали от Научна конференция на ВА “Г. С. Раковски”. София, 2005 г.</ref>

Tengricilikte büyük dağların güçlü ruhları barındırdıklarına inanılır ve bereket duaları bu kutsal sayılan büyük dağlara yöneltilirdi. Ön Bulgarlar, Balkanlar'ın en yüksek dağına "Tangra" adını vermişler ve onu kutsal saymışlardır. Bu 2925 metre yüksekliğindeki dağın adı, [[Osmanlılar]]ın 15'nci yüzyılda BalkanBalkanlar'ı ele geçirmelerine kadar değişmemiş, amadaha sonra Osmanlılar onadağa "''Maşallah''" adını vermişlerdir. Bugün bu dağın adı, "''maşallah''" 'tan türetilmiş olarak [[Musala]]'dır.{{fact}}