Hattiler: Revizyonlar arasındaki fark

{{Kaynaksız}}

'''Hatti''', (^URU''Ha-at-ti''), MÖ 2500-2000/1700 yıllarında [[Anadolu]]'da yaşamış bir [[uygarlık]]. [[Anadolu Yarımadası]]'nın bilinen en eski adı ''Hatti Ülkesi''<nowiki>'</nowiki>dir. İlk defa [[Mezopotamya]] yazılı kaynaklarında [[Akkad]] sülalesi döneminde (MÖ 2350-2150) kullanılan bu adlandırma, MÖ 7. yüzyıl [[Asur]] yıllıklarında görüldüğü üzere, MÖ 630 tarihlerine değin süregelmiştir. Böylece Anadolu en az 1500 yıl boyunca Hatti Ülkesi olarak tanındı. Bu ad o denli yerleşmişti ki Anadolu'da Hattilerden sonra yaşayan [[Hititler]] yaşadıkları ülkeden söz ederlerken, Hatti Ülkesi deyimini kullandılar. Bu ve bazı arkeolojik bulgular nedeniyle uzun yıllar boyunca [[Hititler]] ve Hattilerin aynı ırk ya da akraba ırklar oldukları varsayıldı.

 

Hititlerin Hi [[Hattuşa]] tabletlerini ilk okuyan filologlar hep bu tabire rastladıkları için, bambaşka bir dil konuşan bu yeni kavme de Hatti adını taktılar. Oysa sonradan yine tabletlerden Hint-Avrupalı bir kavim oldukları anlaşıldı.<ref>Ekrem Akurgal Anadolu Kültür Tarihi TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları s:49 - 55</ref> Kussar kentinde yaşayan yönetici sınıfın{{olgu}} biraraya getirdiği halk kendini [[Nesice]] konuşan [[Nesililer]] olarak anıyordu. Ancak [[Hitit]] biçimindeki adlandırma, bilim çevrelerinde yayıldığı için kalıcı oldu. Kaldıki kendilerini [[Nesili]] olarak adlandıran bu grubun yanı sıra Anadolu'da ''[[Luviler]]'' ve ''[[Palalar]]'' adı ile tanınan gruplar vardı.

 

Zaten [[filolog]]lar Hatti sözcüğünü olduğu gibi almayıp, onun [[Ahd-i Atik]]'de zikredilen "Heth" ve "Hittim" şeklinden esinlenerek [[Almanca]] ''Die Hethiter'', [[İngilizce]] ''The Hittities'', [[Fransızca]] ''Les Hittities'' ve [[İtalyanca]] ''Gli Ittiti'' deyimlerini ürettiler. Türkçede önceleri [[Eti]] sözcüğü kullanıldı, şimdi ise [[Hitit]] deyimi yerleşti. Burada yanlış kullanılan bir adlandırmaya işaret etmek yerinde olacaktır. Birçok bilimadamı bir zamanlar doğru olduğu sanılan, ancak şimdi isabetsiz olduğu anlaşılan "Proto-Hitit" ya da "Proto-Hatti" deyimlerini alışkanlık sonucu hala kullanmaktadırlar. Hatti yerine "Proto-Hitit" tabiri kullanıldığı takdirde, Hititlerin Hattilerden geldiği izlenimi yaratılmış olur. Oysa söz konusu iki halk birbirinden dil ve ırk bakımından tamamiyle ayrıdır. Hele adı Hatti olan kavmi "Proto-Hatti" diye anmak büsbütün anlamsızdır. Ancak kültürel açıdan bakitığımızda Anadolu Hatti sanatının Hititler tarafından alındığını ve köklü Hatti geleneğinin Hititlerde yaşadığını görürüz. Hatti yer isimleri, şahıs isimleri, efsaneleri Hitit kültüründe yer bulmuştur. Gerek Alaca Höyük gerekse son yıllarda yapılan arkeolojik kazılar Hatti kültürünün gücünü ortaya koymaktadır. Anadolu'ya ne zaman geldikleri bilinmeyen, belki dağınık gruplar halinde gelmiş olan Hititler bu gücün bir parçası olmuşlardır. [[Hitit Krallığı]]'nın hakim yönetici sınıfı olan ve Hatti geleneği taşıyan Hitit kralları Anadolu'yu teokratik tabanlı, bir feodal yapı içinde yönetmişlerdir.

* {{İng}} [http://ancient-anatolia.blogspot.com/2006/09/hattians-first-civilization-in-anatolia.html Hattiler]

 

{{Antik Mezopotamya konuları}}

{{Anadolu'daki antik krallıklar}}

{{arkeoloji-taslak}}