Vikipedi

Nezle: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Değişiklik özeti yok
Caglarctr (mesaj | katkılar)
Devriyeler
17.001 değişiklik
Gerekçe: + telif hakkı ihlali
1. satır:
{{TıpUyarı}}
{{Hastalık bilgi kutusu|Hastalık adı=Akut nazofarenjit|ICD-10 kodu=J00|ICD-9 kodu=460}}
| Hastalık adı = Akut nazofarenjit
| Resim = [[Dosya:Rhinovirus.PNG|250px]]
| Resim açıklama = A representation of the molecular surface of one variant of human [[rhinovirus]]
| DiseasesDB = 31088
| ICD-10 kodu = {{ICD10|J|00|0|j|00}}
| ICD-9 kodu = {{ICD9|460}}
| OMIM =
| MedlinePlus = 000678
| eMedicineKonu =
| eMedicineBaşlık =
| eMedicine_çoklu= {{EMedicine2|med|2339}}
| MeshID = D003139
}}
 
'''Nezle'''; nazofarenjit, rinofarenjit, akut koriza ya da soğuk algınlığı olarak da bilinir. Üst solunum sisteminde oluşarak kolay şekilde yayılan ve en çok burnu etkileyen bir bulaşıcı hastalıktır. Semptomlar arasında öksürük, boğaz ağrısı, burun akıntısı (rinore) ve ateş yer alır. Semptomlar genellikle yedi ila on gün içinde ortadan kaybolur. Bununla birlikte, bazı semptomlar üç haftaya kadar sürebilir. İki yüzden fazla virüs nezleye sebep olabilmektedir. Nezlenin en yaygın nedeni rinovirüs(ler)dir.
 
Burun, sinüsler, boğaz veya larinks (üst solunum yolu enfeksiyonu (ÜSYE)), vücudun en çok etkilenen bölümlerine göre sınıflandırılır. Nezle en çok burnu, farenjit boğazı ve sinüzit sinüsleri etkiler. Semptomların sebebi, virüslerin dokuları tahrip etmesi değil bağışıklık sisteminin enfeksiyona verdiği tepkidir. Enfeksiyondan korunmak için başlıca yöntem elleri yıkamaktır. Bazı bulgular maske takmanın da faydalı olduğunu göstermektedir.
 
Nezlenin tedavisi yoktur, ancak semptomlar tedavi edilebilir. Nezle, insanlarda görülen en yaygın bulaşıcı hastalıktır. Ortalama bir yetişkin insan yılda iki ya da üç kez nezle olur. Ortalama bir çocuk yolda altı ila on iki kez nezleye yakalanır. Bu enfeksiyonlar antik çağlardan beri insanlarda görülmektedir.
 
==Belirtiler ve semptomlar==
Soğuk algınlığının en yaygın semptomları öksürük, burun akıntısı, burun tıkanıklığı ve boğaz ağrısıdır. Diğer semptomlar arasında kas ağrısı (miyalji), yorgunluk hissi, baş ağrısı ve iştah kaybı yer alabilir.<ref name=E24>Eccles Pg. 24</ref> Boğaz ağrısı insanların %40’ında görülür. Öksürük insanların yaklaşık %50’sinde mevcuttur.<ref name=CE11/> Vakaların yaklaşık yarısında kas ağrısı görülür.<ref name=Eccles2005/> Ateş yetişkinlerde pek görülmezken bebeklerde ve küçük çocuklarda yaygındır.<ref name=Eccles2005>{{cite journal |author=Eccles R|title=Understanding the symptoms of the common cold and influenza |journal=Lancet Infect Dis |volume=5 |issue=11 |pages=718–25 |year=2005|month=November |pmid=16253889 |doi=10.1016/S1473-3099(05)70270-X|url=http://ndmat.hosp.ncku.edu.tw:8080/%E5%85%92%E7%A7%91/Feb-27.pdf }}</ref> Nezleye bağlı öksürük, grip (influenza)kaynaklı öksürüğe göre genellikle daha hafiftir.<ref name=Eccles2005/> Yetişkinlerde öksürük ve ateş çoğunlukla grip (influenza) işaretidir. <ref>Eccles Pg.26</ref> Nezleye sebep olan bazı virüsler hiçbir semptom yaratmaz.<ref>Eccles Pg.129</ref><ref>Eccles Pg.50</ref> Alt hava yollarından öksürükle dışarı atılan mukusun (balgam) rengi sarıyla yeşil arasında değişiklik gösterebilir. Mukusun rengine bakılarak enfeksiyonun bakteriyel mi yoksa virüs kaynaklı mı olduğu belirlenemez.<ref>Eccles Pg.30</ref>
 
===Seyir===
Soğuk algınlığı genellikle halsizlik, üşüme, hapşırma ve baş ağrısı ile başlar. İki ya da daha fazla gün sonra burun akıntısı ve öksürük gibi diğer semptomlar belirir.<ref name=E24/> Semptomlar tipik olarak enfeksiyon başladıktan iki ila üç gün sonra en kötü hallerine ulaşır.<ref name=Eccles2005/> Semptomlar çoğu zaman yedi ila on gün arasında geçse de üç haftaya kadar da sürebilir.<ref name=Heik2003>{{cite journal |author=Heikkinen T, Järvinen A |title=The common cold |journal=Lancet |volume=361|issue=9351 |pages=51–9 |year=2003 |month=January |pmid=12517470|doi=10.1016/S0140-6736(03)12162-9 }}</ref> Çocukların dahil olduğu vakaların %35-40’ında öksürük on günden fazla sürer. Çocukların dahil olduğu vakaların %10’unda ise 25 günden fazla sürmektedir.<ref>{{cite journal |author=Goldsobel AB, Chipps BE |title=Cough in the pediatric population |journal=J. Pediatr. |volume=156 |issue=3 |pages=352–358.e1 |year=2010 |month=March |pmid=20176183|doi=10.1016/j.jpeds.2009.12.004 }}</ref>
 
==Sebep==
===Virüsler===
[[Image:Coronaviruses 004 lores.jpg|thumb|Korona virüsler nezleye sebep olan bir virüs grubudur. Elektron mikroskobu altında halka şeklinde taca benzer (korona) bir görünüme sahiptirler.]]
Nezle üst solunum yolunda görülen ve kolayca yayılan bir enfeksiyondur. Nezlenin en yaygın nedeni rinovirüstür. Tüm vakaların %30-80’ininden sorumludur. Rinovirüs, Picornaviridae ailesine bağlı RNA içeren bir virüstür. Bu virüs ailesinde bilinen 99 tür virüs bulunmaktadır.<ref>{{Cite journal | doi = 10.1126/science.1165557 | title = Sequencing and Analyses of All Known Human Rhinovirus Genomes Reveals Structure and Evolution | year = 2009 | author = Palmenberg, A. C. | journal = Science | pmid = 19213880 | volume = 324 | pages = 55–9 | last2 = Spiro | first2 = D | last3 = Kuzmickas | first3 = R | last4 = Wang | first4 = S | last5 = Djikeng | first5 = A | last6 = Rathe | first6 = JA | last7 = Fraser-Liggett | first7 = CM | last8 = Liggett | first8 = SB | issue = 5923}}</ref><ref>Eccles Pg.77</ref> Başka virüsler de nezleye sebep olabilir. Korona virüs, vakaların %10-15’inden sorumludur. Grip(influenza) vakaların %5-15’ini oluşturmaktadır.<ref name=Eccles2005/> Bunların yanı sıra, diğer vakaların sebepleri insanda parainfluenza virüsleri, insanda respiratuar sinsityal virüs, adenovirüsler, enterovirüsler, ve metapnömo virüsü olabilir.<ref name="NIAID2006">{{cite web | title = Common Cold | publisher =[[National Institute of Allergy and Infectious Diseases]] | date = 27 November 2006 | url = http://www3.niaid.nih.gov/healthscience/healthtopics/colds/| accessdate = 11 June 2007}}</ref> Çoğu zaman, enfeksiyona neden olan birden fazla virüs mevcuttur.<ref>Eccles Pg.107</ref> Toplamda, iki yüzden fazla farklı virüs türü soğuk algınlıkları ile ilişkilidir.<ref name=Eccles2005/>
 
===Bulaşma===
Nezle genellikle başlıca iki yoldan biriyle bulaşır. Virüs taşıyan havadaki damlacıkların solunması veya yutulması; ya da enfekte burun mukusuna ya bulaşmış nesnelere temas edilmesi.<ref name=CE11/><ref name=Cold197>{{cite book|last=editors|first=Ronald Eccles, Olaf Weber,|title=Common cold|year=2009|publisher=Birkhäuser|location=Basel|isbn=9783764398941|pages=197|url=http://books.google.ca/books?id=rRIdiGE42IEC&pg=PA197|edition=Online-Ausg.}}</ref> soğuk algınlığının en fazla hangi yöntemle yayıldığı henüz belirlenmemiştir.<ref name=E211>Eccles Pg.211</ref> Virüsler çevrede uzun süre yaşayabilirler. Daha sonra ellerden gözlere ya da buruna geçerek hastalığı bulaştırırlar.<ref name=Cold197/> Hastalığın yakın şekilde oturan insanlara bulaşma riski daha fazladır.<ref name=E211/> Düşük bağışıklık seviyesine sahip birçok çocuğun yan yana bulunduğu ve genellikle hijyenin çok iyi olmadığı kreşlerde ya da okullarda hastalığın bulaşması yaygındır.<ref name=Text2007/> Bu enfeksiyonlar daha sonra eve taşınır ve ailenin diğer fertlerine bulaşır.<ref name=Text2007>{{cite book|last=al.]|first=edited by Arie J. Zuckerman ... [et|title=Principles and practice of clinical virology|year=2007|publisher=Wiley|location=Hoboken, N.J.|isbn=9780470517994|pages=496|url=http://books.google.ca/books?id=OgbcUWpUCXsC&pg=PA496|edition=6th ed.}}</ref> Ticari uçuşlardaki devridaim havanın hastalık bulaştırdığıma dair bir kanıt yoktur.<ref name=Cold197/> Rinovirüsün sebep olduğu soğuk algınlıkları en çok semptomların görüldüğü ilk üç günde bulaşıcıdır. Daha sonra bulaşıcılık özellikleri azalır.<ref name="contagiousness">{{cite journal|contribution=Contagiousness of the common cold|author1=Gwaltney JM Jr|author2=Halstead SB|author-separator=,}} Invited letter in {{cite journal|title=Questions and answers|journal=Journal of the American Medical Association|date=16 July 1997|volume=278|issue=3|pages=256–257|url=http://jama.ama-assn.org/content/278/3/256|accessdate=16 September 2011}}<!-- I searched PubMed for both the letter and for the "Questions and answers" column. Neither is indexed. Also, the DOI that the website provides is broken, so I've instead provided a URL. --></ref>
 
===Hava===
Kabul gören teori, soğuk algınlığının uzun sure yağmur veya kış şartları gibi koşullara maruz kalınması yoluyla bulaştığıdır ve hastalık da ismini bu şekilde almıştır.<ref>{{cite news |author=Zuger, Abigail |title='You'll Catch Your Death!' An Old Wives' Tale? Well... |newspaper=[[The New York Times]] |date=4 March 2003 |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9D02E1DD163FF937A35750C0A9659C8B63}}</ref> Vücut ısının düşmesinin soğuk algınlığı için risk faktörü oluşturduğu fikri tartışmalı bir konudur.<ref name="Mourtzoukou">{{citejournal|last=Mourtzoukou|first=EG|coauthors=Falagas, ME|title=Exposure to cold and respiratory tract infections.|journal=The international journal of tuberculosis and lung disease : the official journal of the International Union against Tuberculosis and Lung Disease|date=2007 Sep|volume=11|issue=9|pages=938–43|pmid=17705968}}</ref> Soğuk algınlıklarına neden olan virüslerin bazıları mevsimsel olup soğuk ve yağışlı havalarda daha sık ortaya çıkarlar.<ref>Eccles Pg.79</ref> Bunun başlıca sebebinin, başta çocukların okula dönmesi olmak üzere, kapalı mekanlarda kalabalık ortamda daha fazla vakit geçirilmesi olduğuna inanılmaktadır.<ref>Eccles Pg.80</ref>.<ref name=Text2007/> Bununla beraber, solunum sistemindeki değişikliklerle enfeksiyonlara daha açık olunması da buna sebep olabilir.<ref>Eccles Pg.80</ref> Kolaylıkla yayılan küçük damlacıkların kuru havada daha uzağa saçılması ve havada daha uzun süre kalması nedeniyle, düşük nem oranı hastalığın bulaşma oranlarını yükseltebilir.<ref>Eccles Pg. 157</ref>
 
===Diğer===
Toplu bağışıklık, yani bir insan grubunun tümümün belirli bir enfeksiyona karşı bağışıklık kazanması, soğuk algınlığına önceden maruz kalınmasıyla oluşur. Bu yüzden, daha genç nüfusta solunum enfeksiyonları oranı daha yüksekken, daha yaşlı nüfusta solunum enfeksiyonları oranı düşüktür.<ref name=E78/> Zayıf bağışıklık fonksiyonu da hastalık için bir risk faktörüdür.<ref name=E78/><ref>Eccles Pg.166</ref> Uyku azlığı ve yetersiz beslenme de rinovirüse maruz kaldıktan sonra enfeksiyon riskini artırmaktadır. Bunun nedeninin, bağışıklık fonksiyonu üzerindeki etkileri olduğuna inanılmaktadır.<ref>{{cite journal |author=Cohen S, Doyle WJ, Alper CM, Janicki-Deverts D, Turner RB |title=Sleep Habits and Susceptibility to the Common Cold |journal=Arch. Intern. Med. |volume=169 |issue=1|pages=62–7|year=2009 |month=January |pmid=19139325 |doi=10.1001/archinternmed.2008.505 |pmc=2629403}}</ref><ref>Eccles Pg.160–165</ref>
 
==Fizyopatoloji==
[[Image:Illu conducting passages.svg|thumb|Soğuk algınlığı üst solunum yolunda görülen bir hastalıktır.]]
Soğuk algınlığı semptomlarının çoğunlukla virüslere karşı verilen bağışıklık tepkisine bağlı olduğu kabul edilmektedir.<ref name=E112>Eccles Pg. 112</ref> Bu bağışıklık tepkisinin mekanizması virüse göre değişir. Örneğin, rinovirüs çoğunlukla doğrudan temasla bulaşmaktadır. Bilinmeyen yöntemlerle insandaki ICAM-1 reseptörlerine tutunarak inflamatuvar mediyatörlerin salınımı tetikler .<ref name=E112/> Bu inflamatuvar mediyatörler de semptomlara neden olur.<ref name=E112/> Genellikle burun epiteline zarar vermez.<ref name=Eccles2005/> Bunun aksine, respiratuar sinsityal virüs (RSV) ya doğrudan temasla ya da havadaki damlacıklar yoluyla bulaşır. Daha sonra, burunda ve boğazda çoğalır ve sonrasında genellikle üst solunum yoluna sıçrar.<ref name=E116>Eccles Pg.116</ref> RSV, burun epiteline zarar verir. <ref name=E116/> İnsanda parainfluenza virüsü tipik olarak burun, boğaz ve hava yollarında iltihaplanmaya yol açar.<ref name=E122>Eccles Pg.122</ref> Küçük çocuklarda, soluk borusunu etkilediği durumlarda kuşpalazı, boğuk öksürük ve nefes almada zorlanmaya neden olabilir. Bunun nedeni çocuklarda hava yolunun dar olmasıdır.<ref name=E122/>
 
==Teşhis==
Üst solunum enfeksiyonları (ÜSYE) arasındaki fark, semptomların görüldüğü yere zayıf şekilde bağlıdır. Nezle en çok burnu, faranjit en çok boğazı ve bronşit en çok akciğerleri etkiler.<ref name=CE11/> Soğuk algınlığı çoğunlukla burnun iltihaplanması olarak tanımlanır ve çeşitli derecelerde boğaz iltihabı da içerebilir.<ref name=E51>Eccles Pg. 51–52</ref> Kendi kendine teşhis koyma yaygındır.<ref name=Eccles2005/> Sebep olan gerçek viral ajanın izolasyonu nadiren gerçekleştirilir.<ref name=E51/> Genellikle semptomlara bakarak virüs türünü belirlemek mümkün değildir.<ref name=Eccles2005/>
 
==Korunma==
Nezleden korunmanın tek etkili yolu virüslerin yayılmasını fiziksel olarak engellemektir.<ref name=E209>Eccles Pg.209</ref> Bu öncelikle elleri yıkamak ve maske takmak yoluyla başarılabilir. Sağlık hizmetlerinin verildiği yerlerde, önlükler ve tek kullanımlık eldivenler de kullanılmaktadır.<ref name=E209/> Hastalığın bulaştığı kişilerin izole edilmesi, hastalığın çok yaygın olması ve semptomların spesifik olmaması nedeniyle mümkün değildir. Sebep olan pek çok virüs olması ve virüslerin hızlı şekilde değişmesi nedeniyle, aşılamanın zor olduğu kanıtlanmıştır.<ref name=E209/> Geniş kapsamda etkili bir aşının geliştirilmesi de pek muhtemel değildir.<ref>{{cite journal|author=Lawrence DM |journal=Lancet Infect Dis |volume=9 |issue=5 |page=278 |date=May 2009|doi=10.1016/S1473-3099(09)70123-9|url=http://www.thelancet.com/journals/laninf/article/PIIS1473-3099%2809%2970123-9 |title=Gene studies shed light on rhinovirus diversity}}</ref>
 
Ellerin düzenli olarak yıkanması, nezle virüslerinin bulaşmasını azaltmaktadır. Bu yöntem en çok çocuklar arasında etkilidir.<ref name=CochP11>{{cite journal|last=Jefferson|first=T|coauthors=Del Mar, CB, Dooley, L, Ferroni, E, Al-Ansary, LA, Bawazeer, GA, van Driel, ML, Nair, S, Jones, MA, Thorning, S, Conly, JM|title=Physical interventions to interrupt or reduce the spread of respiratory viruses.|journal=Cochrane database of systematic reviews (Online)|date=2011 Jul 6|issue=7|pages=CD006207|pmid=21735402|doi=10.1002/14651858.CD006207.pub4}}</ref> Normal el yıkama sırasında antiviral ya da antibakteriyel maddelerin kullanılmasının el yıkamanın etkinliğini artırıp artırmadığı bilinmemektedir.<ref name=CochP11/> Hastalığın bulaştığı insanların yanındayken yüz maskesi takılması faydalı olabilir. Daha fazla fiziksel ya da sosyal mesafe konulmasının faydalı olup olmadığı konusunda yeterli veri bulunmamaktadır.<ref name=CochP11/> Çinko takviyesi kişinin yakalandığı nezle sayısını azaltmada etkili olabilir.<ref name=Zinc11>{{cite journal|last=Singh|first=M|coauthors=Das, RR|title=Zinc for the common cold.|journal=Cochrane database of systematic reviews (Online)|date=2011 Feb 16|issue=2|pages=CD001364|pmid=21328251|doi=10.1002/14651858.CD001364.pub3}}</ref> Rutin C vitamini takviyesi nezle riskini ya da şiddetini azaltmaz. C vitamini nezlenin süresini kısaltabilir.<ref name="Hemilä2010"/>
 
==Yönetim==
[[Resim:Pneumonia strikes like a man eating shark.jpg|thumb|Vatandaşları soğuk algınlığı tedavisi için ''Doktora Başvur"malarını teşvik eden bir poster]]
Şu anda, enfeksiyonun süresini azalttığı kanıtlanmış olan herhangi bir ilaç ya da bitkisel tedavi bulunmamaktadır.<ref>{{cite web|title = Common Cold: Treatments and Drugs| publisher = Mayo Clinic| url =http://www.mayoclinic.com/health/common-cold/DS00056/DSECTION=treatments-and-drugs| accessdate = 9 January 2010}}</ref> Tedavi, belirtilerin rahatlatılmasını içerir. <ref name=AFP07/> Bunlara, bol bol dinlenme, sıvı seviyesini korumak için sıvı alma Ancak tedavinin sağladığı faydaların çoğunluğu plasebo etkisine dayandırılmaktadır.<ref>Eccles Pg.261</ref>
 
===Semptomatik===
Belirtileri hafifletmeye yardımcı tedavilere, ibuprofen ve acetaminophen/paracetamol gibi basit ağrı kesici (analjezikler) ve ateş düşürücü ilaçlar<ref>{{cite journal |author=Kim SY, Chang YJ, Cho HM, Hwang YW, Moon YS |editor1-last=Kim |editor1-first=Soo Young |title=Non-steroidal anti-inflammatory drugs for the common cold|journal=Cochrane Database Syst Rev |issue=3 |pages=CD006362 |year=2009 |pmid=19588387 |doi=10.1002/14651858.CD006362.pub2 }}</ref>(antipretikler) dahildir.<ref>{{cite journal|journal=Journal of Clinical Pharmacy and Therapeutics|title=Efficacy and safety of over-the-counter analgesics in the treatment of common cold and flu|author=Eccles R|volume=31|issue=4|pages=309–319|year=2006|pmid=16882099|doi=10.1111/j.1365-2710.2006.00754.x}}</ref> Kanıtlar, öksürük şuruplarının basit ağrı kesici ilaçlardan (analjezikler) daha fazla etkin olduğunu göstermez.
<ref>{{cite journal |author=Smith SM, Schroeder K, Fahey T |editor1-last=Smith |editor1-first=Susan M |title=Over-the-counter medications for acute cough in children and adults in ambulatory settings |journal=Cochrane Database Syst Rev |issue=1 |pages=CD001831 |year=2008 |pmid=18253996|doi=10.1002/14651858.CD001831.pub3 }}</ref> Aynı zamanda, öksürük şuruplarının, etkinliklerini destekleyici kanıtların yokluğundan ve zarar verme risklerinden dolayı çocuklar için kullanılması tavsiye edilmez.
<ref name=CFP09>{{cite journal |author=Shefrin AE, Goldman RD |title=Use of over-the-counter cough and cold medications in children |journal=Can Fam Physician |volume=55 |issue=11 |pages=1081–3 |year=2009 |month=November |pmid=19910592 |pmc=2776795|url=http://www.cfp.ca/content/55/11/1081.full }}</ref><ref>{{cite journal|last=Vassilev|first=ZP|coauthors=Kabadi, S, Villa, R|title=Safety and efficacy of over-the-counter cough and cold medicines for use in children.|journal=Expert opinion on drug safety|date=2010 Mar|volume=9|issue=2|pages=233–42|pmid=20001764|doi=10.1517/14740330903496410}}</ref> Kanada, riskler ve kanıtlanmamış faydaları konusundaki endişelerden dolayı reçetesiz satın alınabilen öksürük ve soğuk algınlığı şuruplarının altı ve yaş ve daha küçük çocuklar için kullanılmasını yasaklamıştır.
<ref name=CFP09/> Dextromethorphan'ın (reçetesiz satın alınabilen bir ilaç) suiistimali, birçok ülkede yasaklanmasına sebep oldu.
ref>Eccles Pg. 246</ref>
 
Yetişkinlerde, burun akması birinci jenerasyon antihistaminler tarafından azaltılabilir. Ancak birinci jenerasyon antihistaminler, örneğin, uyuşukluk gibi kötü yan etkilerle ilişkilendirilmektedir.
<ref name=AFP07/> Pseudoephedrine gibi diğer dekonjestanlarda yetişkinlerde etkilidir.<ref>{{cite journal |author=Taverner D, Latte J |title=Nasal decongestants for the common cold |journal=Cochrane Database Syst Rev |issue=1|pages=CD001953 |year=2007 |pmid=17253470 |doi=10.1002/14651858.CD001953.pub3 |editor1-last=Latte |editor1-first=G. Jenny }}</ref> Ipratropium burun spreyi, burun akması belirtilerini giderse de tıkanıklık konusunda etkisi azdır.
<ref>{{cite journal|last=Albalawi|first=ZH|coauthors=Othman, SS, Alfaleh, K|title=Intranasal ipratropium bromide for the common cold.|journal=Cochrane database of systematic reviews (Online)|date=2011 Jul 6|issue=7|pages=CD008231|pmid=21735425|doi=10.1002/14651858.CD008231.pub2}}</ref> İkinci jenerasyon antihistaminlerin de etkin olmadığı görülmektedir.
<ref>{{cite journal|last=Pratter|first=MR|title=Cough and the common cold: ACCP evidence-based clinical practice guidelines.|journal=Chest|date=2006 Jan|volume=129|issue=1 Suppl|pages=72S-74S|pmid=16428695|doi=10.1378/chest.129.1_suppl.72S}}</ref>
 
Çalışmaların eksikliği nedeniyle, sıvı alımının artırılmasının, belirtileri mi yoksa solunum yolu hastalığını mı iyileştirdiği bilinmemektedir.
<ref>{{cite journal|last=Guppy|first=MP|coauthors=Mickan, SM, Del Mar, CB, Thorning, S, Rack, A|title=Advising patients to increase fluid intake for treating acute respiratory infections.|journal=Cochrane database of systematic reviews (Online)|date=2011 Feb 16|issue=2|pages=CD004419|pmid=21328268|doi=10.1002/14651858.CD004419.pub3}}</ref>Benzeri bir veri eksikliği ısıtılmış nemli hava kullanımı için de geçerlidir.<ref>{{cite journal|last=Singh|first=M|coauthors=Singh, M|title=Heated, humidified air for the common cold.|journal=Cochrane database of systematic reviews (Online)|date=2011 May 11|issue=5|pages=CD001728|pmid=21563130|doi=10.1002/14651858.CD001728.pub4}}</ref> Yapılan bir araştırma, buharlaşan göğüs merheminin gece nükseden öksürük, tıkanıklık ve uyku güçlüğü gibi konularda semptomatik rahatlama sağladığını göstermiştir.
<ref>{{cite journal |author=Paul IM, Beiler JS, King TS, Clapp ER, Vallati J, Berlin CM |title=Vapor rub, petrolatum, and no treatment for children with nocturnal cough and cold symptoms|journal=Pediatrics |volume=126 |issue=6 |pages=1092–9 |year=2010 |month=December|pmid=21059712|doi=10.1542/peds.2010-1601|url=http://pediatrics.aappublications.org/cgi/reprint/peds.2010-1601v1}}</ref>
 
===Antibiyotik ve antiviraller===
Antibiyotiklerin virüs enfeksiyonlarına karşı ve bu sebepten dolayı soğuk algınlığına karşı bir etkileri yoktur.<ref name=CochraneAR2005>{{cite journal |author=Arroll B, Kenealy T |editor1-last=Arroll |editor1-first=Bruce |title=Antibiotics for the common cold and acute purulent rhinitis |journal=Cochrane Database Syst Rev |issue=3 |pages=CD000247 |year=2005 |pmid=16034850 |doi=10.1002/14651858.CD000247.pub2}}</ref> Antibiyotiklerin yan etkilerinin genel olarak zarara yol açmasına rağmen antibiyotikler yaygın olarak reçete edilmektedir.
<ref name=CochraneAR2005/><ref>Eccles Pg.238</ref> Antibiyotiklerin yaygın olarak reçete edilmelerinin sebebi, insanların, doktorlardan bunları reçete etmesini beklemeleri ve doktorların insanlara yardımcı olmak istemesidir. Antibiyotiklerin reçete edilmesinin bir diğer sebebi de enfeksiyonun antibiyotikler tarafından yönetilebilecek sebeplerini dışarıda tutmanın zorluğudur.<ref>Eccles Pg.234</ref> Başlangıç düzeyinde bazı araştırmalar faydalı olduğunu göstermiş olsa da soğuk algınlığı için herhangi bir antiviral ilaç bulunmamaktadır.<ref name=AFP07/><ref>Eccles Pg.218</ref>
 
===Alternatif tedaviler ===
Soğuk algınlığı için birçok alternatif tedavi bulunmasına rağmen çoğu tedavinin kullanımını desteklemek açısından yetersiz kanıt bulunmaktadır. <ref name=AFP07/> 2010 yılı itibariyle bal ya da burnun çalkalanmasının iyi gelip gelmediğine dair yeterli kanıt bulunmamaktadır.<ref>{{cite journal|last=Oduwole|first=O|coauthors=Meremikwu, MM, Oyo-Ita, A, Udoh, EE|title=Honey for acute cough in children.|journal=Cochrane database of systematic reviews (Online)|date=2010 Jan 20|issue=1|pages=CD007094|pmid=20091616|doi=10.1002/14651858.CD007094.pub2}}</ref><ref>{{cite journal|last=Kassel|first=JC|coauthors=King, D, Spurling, GK|title=Saline nasal irrigation for acute upper respiratory tract infections.|journal=Cochrane database of systematic reviews (Online)|date=2010 Mar 17|issue=3|pages=CD006821|pmid=20238351|doi=10.1002/14651858.CD006821.pub2}}</ref> Çinko ilaveleri, belirtiler başladıktan sonra 24&nbsp;saat içinde kullanıldıklarında belirtilerin şiddeti ve süresini azaltabilir.<ref name=Zinc11/> Kapsamlı araştırmalar yapılmış olmasına rağmen Vitamin C'nin soğuk algınlığı üzerindeki etkisi hayal kırıklığına uğratıcıdır.<ref name="Hemilä2010">{{cite journal |doi=10.1002/14651858.CD000980.pub3 |pmid=17636648 |title=Vitamin C for preventing and treating the common cold |journal=Cochrane database of systematic reviews |issue=3 |pages=CD000980 |year=2007 |last1=Hemilä |first1=Harri |last2=Chalker |first2=Elizabeth |last3=Douglas |first3=Bob|last4=Hemilä |first4=Harri |editor1-last=Hemilä |editor1-first=Harri}}</ref><ref name="Heimer2009">{{cite journal |doi= 10.1111/j.1745-7599.2009.00409.x|pmid= 19432914 |title= Examining the evidence for the use of vitamin C in the prophylaxis and treatment of the common cold|journal= Journal of the American Academy of Nurse Practitioners |issue= 5|pages=295–300 |year=2009 |last1=Heiner |first1= Kathryn A |last2= Hart|first2= Ann Marie |last3= Martin |first3= Linda Gore |last4= Rubio-Wallace |first4= Sherrie |volume=21}}</ref> Ekinezyanın (kirpi otu)faydası hakkındaki kanıtlar tutarsızlık göstermektedir.<ref name=CochE06>{{cite journal |author=Linde K, Barrett B, Wölkart K, Bauer R, Melchart D |editor1-last=Linde|editor1-first=Klaus |title=Echinacea for preventing and treating the common cold |journal=Cochrane Database Syst Rev |issue=1 |pages=CD000530|year=2006 |pmid=16437427 |doi=10.1002/14651858.CD000530.pub2 }}</ref><ref>{{cite journal|title=Evaluation of echinacea for the prevention and treatment of the common cold: a meta-analysis|author=Sachin A Shah, Stephen Sander, C Michael White, Mike Rinaldi, Craig I Coleman|journal=The Lancet Infectious Diseases|year=2007|volume=7|issue=7|pmid=17597571|pages=473–480|doi=10.1016/S1473-3099(07)70160-3 }}</ref> Farklı ekinezya ilavelerinin gösterdiği etkiler çeşitlilik arz edebilir. <ref name=CochE06/>
 
==Sonuç ==
Soğuk algınlığı, genellikle hafif şiddetlidir ve kendi kendine geçer; belirtilerin çoğu bir hafta içinde iyileşir. <ref name=CE11/> Eğer ortaya çıkarlarsa, şiddetli komplikasyonlar genellikle, çok yaşlı, çok genç ya da bağışıklık sistemi baskı altına alınmış (zayıflamış bağışıklık sistemine sahip olanlar) kişilerde görülür.<ref name=E1/> Sinüzit, faranjit kulak enfeksiyonu ile sonuçlanabilen ikincil bakteriyel enfeksiyonlar baş gösterebilir.<ref>Eccles Pg.76</ref> Sinüzitin, vakaların %8'inde görüldüğü tahmin edilmektedir. Kulak enfeksiyonları, vakaların %30'unda baş gösterir.
<ref>Eccles Pg.90</ref>
 
==Hastalığa Yakalanma İhtimali ==
Soğuk algınlığı, en sık görülen insan hastalığıdır <ref name=E1>Eccles Pg. 1</ref> ve insanları global olarak etkiler. <ref name=Text2007/> Yetişkinler, genellikle senede bir ila beş enfeksiyon geçirir.<ref name=CE11>{{cite journal|last=Arroll|first=B|title=Common cold.|journal=Clinical evidence|date=2011 Mar 16|volume=2011|pmid=21406124|issue=03}}</ref><ref name=Eccles2005/> Çocuklarda, senede altı ila on kere soğuk algınlığı görülebilir (ve okula giden çocuklar için senede on iki kereye kadar enfeksiyon görülebilir).<ref name=AFP07>{{cite journal | author = Simasek M, Blandino DA | title = Treatment of the common cold | journal = American Family Physician | volume = 75 | issue = 4 | pages = 515–20 | year = 2007 | pmid = 17323712 | url = http://www.aafp.org/afp/20070215/515.html}}</ref> Bağışıklık sisteminde zayıflamaya bağlı olarak semptomatik enfeksiyon oranları, yaşlılarda artış gösterir.<ref name=E78>Eccles Pg. 78</ref>
 
==Tarihçe==
Soğuk algınlığının sebepleri sadece 1950'lerden bu yana tespit edilmeye başlanmış olsa da, hastalık, antik çağlardan beri insanlıkla beraber olmuştur.<ref>Eccles Pg. 3</ref> Belirti ve tedavileri, M.Ö. 16. yüzyıldan önce yazılmış, mevcut en eski tıp metni olan Mısır Ebers papyrus'da açıklanmıştır.<ref>Eccles Pg.6</ref> "Soğuk algınlığı" terimi, belirtilerinin benzerliği ve soğuk havaya maruz kalmadan dolayı 16. yüzyılda kullanılmaya başlanmıştır.<ref>{{cite web | publisher=Online Etymology Dictionary | url=http://www.etymonline.com/index.php?term=cold | title=Cold |accessdate=12 January 2008 }}</ref>
 
Birleşik Krallık'ta Soğuk Algınlığı Ünitesi, (Common Cold Unit - CCU) Tıbbi Araştırma Konseyi tarafından 1946'da kurulmuştur ve rinovirüsü 1956 yılında, burada keşfedilmiştir.<ref>Eccles Pg.20</ref> CCU, 1970 yılında, interferon tedavisinin rinovirüs enfeksiyonunun inkübasyon döneminde bir miktar koruma sağladığını göstermiştir.ref name="pmid2438740">{{cite journal|author=Tyrrell DA|title=Interferons and their clinical value|journal=Rev. Infect. Dis.|volume=9|issue=2|pages=243–9|year=1987|pmid=2438740|doi=10.1093/clinids/9.2.243}}</ref> Herhangi bir pratik tedavi geliştirilememişti. Ünite, rinovirüsü tarafından sebep olunan soğuk algınlıklarının önlenmesi ve tedavisinde çinko glukonat pastili araştırmasını tamamladıktan iki yıl sonra, 1989 senesinde kapanmıştır. Çinko, CCU'nun tarihinde geliştirilmiş tek başarılı tedaviydi.<ref>{{cite journal| journal = J Antimicrob Chemother.| year = 1987| month = December| volume = 20| issue = 6| pages = 893–901| title = Prophylaxis and treatment of rhinovirus colds with zinc gluconate lozenges|last = Al-Nakib| first = W| pmid = 3440773| doi = 10.1093/jac/20.6.893| last2 = Higgins| first2 = PG| last3 = Barrow| first3 = I| last4 = Batstone|first4 = G| last5 = Tyrrell| first5 = DA}}</ref>
 
==Ekonomik Etki ==
[[Resim:The Cost Of The Common Cold & Influenza.jpg|thumb|Britanya posteri. <ref>{{cite web |title=The Cost of the Common Cold and Influenza |work=Imperial War Museum: Posters of Conflict|publisher=vads|url=http://vads.bath.ac.uk/flarge.php?uid=33443&sos=0}}</ref>]]
Soğuk algınlığının ekonomik etkisi, dünyanın birçok yerinde yeteri kadar anlaşılmamaktadır.ref>Eccles Pg.90</ref> Soğuk algınlığı, Amerika Birleşik Devletleri'nde, her yıl, ılımlı bir tahminle 7,7 milyar $'a maş olan 75 ila 100 milyon arasında hekim ziyaretine yol açmaktadır. Amerikalılar, reçetesiz satın alınabilen (OTC) ilaçlara yılda 2,9 milyar $ harcamaktadır. Amerikalılar, semptomatik rahatlama için de, ayrıca yılda 400 milyon $ harcamaktadır.<ref name=Frend03>{{cite journal | author = Fendrick AM, Monto AS, Nightengale B, Sarnes M | title = The economic burden of non-influenza-related viral respiratory tract infection in the United States | journal = Arch. Intern. Med. | volume = 163 | issue = 4 | pages = 487–94 | year = 2003 | pmid = 12588210 | url =http://archinte.ama-assn.org/cgi/content/full/163/4/487 | doi = 10.1001/archinte.163.4.487}}</ref> Doktora görünen insanların üçte birinden fazlasına antibiyotik reçete edilmiştir. Antibiyotik reçetelerinin kullanımının, antibiyotik direnci konusunda etkileri mevcuttur.<ref name=Frend03/> Soğuk algınlığı sebebiyle tahmini olarak yılda 189 milyon gün okul devamsızlığı yaşanmaktadır. Sonuç olarak ebeveynler, evde kalıp çocuklarına bakmak amacıyla 126 milyon işgününü kaçırmıştır. Soğuk algınlığından mustarip çalışanlar tarafından kaçırılan 150 milyon işgününe eklendiğinde soğuk algınlığı bağlantılı işgücü kaybının toplam ekonomik etkisi yılda 20 milyar $'ı aşmaktadır.<ref name="NIAID2006"/><ref name=Frend03/> Bu, Birleşik Devletler'deki işgücü kaybının %40'na tekabül eder.<ref>{{cite journal |author=Kirkpatrick GL|title=The common cold |journal=Prim. Care |volume=23 |issue=4 |pages=657–75 |year=1996 |month=December |pmid=8890137|doi=10.1016/S0095-4543(05)70355-9 }}</ref>
 
==Araştırma==
Soğuk algınlığı için etkinlikleri konusunda çok sayıda antiviral test edilmiştir. 2009 yılı itibariyle hiçbiri etkili Antiviral ilacı pleconaril üzerindeki deneyler devam etmektedir. Picornavirüslerinekarşı olumlu sinyaller vermektedir. Aynı zamanda BTA-798 üzerindeki deneyler de devam etmektedir.<ref name=E226>Eccles Pg.226</ref> Pleconaril'in oral versiyonunun güvenlik sorunları mevcuttur ve aerosol formu ile ilgili çalışılmalar yapılmaktadır.<ref name=E226/>
 
College Park, Maryland Üniversitesi ve Wisconsin Üniversitesi'nden – Madison – araştırmacılar, soğuk algınlığına sebep olduğu bilinen tüm virüs türlerinin genomunun haritasını çıkarmıştır. <ref name="CTgov">{{cite news| url = http://www.cnn.com/2009/HEALTH/02/12/cold.genome/| title = Genetic map of cold virus a step toward cure, scientists say| month = March| year = 2009| accessdate = 28 April 2009| publisher = CNN| work = Val Willingham}}</ref>
 
'''Nezle''', [[akut]] [[nazofarenjit]]. [[Rhinovirüsler]] denilen bir [[Virüs]] türünün neden olduğu ve acil tedavi gerektirmeyen, kendiliğinden 7-10 gün içinde geçen, burun akıntısı, ateş gibi belirtilerle ortaya çıkan [[enfeksiyon]] hastalığıdır.
Satır 116 ⟶ 17:
 
== Referanslar ==
{{Reflist|colwidth=30em}}
;References
*{{cite book|last=Ronald Eccles|first=Olaf Weber (eds)|title=Common cold|year=2009|publisher=Birkhäuser|location=Basel|isbn=978-3764398941|url=http://books.google.ca/books?id=rRIdiGE42IEC|edition=Online-Ausg.}}
<!-- ----------------------------------------------------------
See http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Footnotes for a
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Nezle" sayfasından alınmıştır