Kuvvetler ayrılığı: Revizyonlar arasındaki fark

'''kuvvetlerKuvvetler ayrılığı''', [[devlet]] organları olan [[yasama]], [[yürütme]] ve [[yargı]] güçlerinin birbirinden ayrılmış oldukları bir devlet yönetim modelidir. Devletin her biri birbirinden ayrı ve bağımsız güçlerdeki kollarkol ve sorumluluk alanlarına ayrıldığı ve böylece her bir güç ve kolun bir diğeri ile güç ve sorumluluk alanıalanları bakımından bir çatışma yaşamadıkları bu model ilk olarak [[Antik Yunanistan|antik Yunan]] ve [[Antik Roma|Roma]]'da geliştirildi. Kuvvetler ayrılığında güçler normal olarak [[yasama]], [[yürütme]] ve [[yargı]] olmak üzere üç kola ayrılmaktadır.

Kuvvetler ayrılığı sistemi; [[yasama]], [[yürütme]] ve [[yargı]] olarak tanımlanan kuvvetlerin değişik yollardan göreve gelen ve ararındaaralarında '''fren ve denge mekanizması''' bulunan farklı organlara verilmesi (Soysal, 1990:47) olarak tanımlanmıştır.<ref>[http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/tekmakale/2010-4/2010-4-akgul.pdf Ankara Barosu, Dr. Mehmet Emin Akgül, Kuvvetler Ayrılığı İlkesi ve Gelişim Sürecine Bakış, S.81]</ref> [[Devlet]]in [[yasama]] ve [[yargı]] dışındaki faaliyetleri [[yürütme]] işlevidir.<ref>[http://w2.anadolu.edu.tr/aos/kitap/IOLTP/2293/unite10.pdf [[Anadolu Üniversitesi, Yürütme]], Yürütme Yetkisi ve Görevi, S.137]</ref> [[Yasama]], kural koymak; genel, sürekli, objektif, kişisel olmayan işlemler yapabilmektir.<ref>[http://www.anayasa.gen.tr/yasamafonksiyonu.htm Anayasa Hukuku Sitesi, Kemal Gözler, Yasama Fonksiyonu]</ref> [[Yargı]]; [[yasama]] ve [[yürütme]] organından 'bağımsız [[mahkeme]]ler'celerce görevlerin yerine getirilmesini ifade etmektedir. Yargıçların[[Yargıç]]ların bağımsızlığı ise [[yasama]] ve [[yürütme]] organlarına bağlı olmadan [[Anayasa]]ya ve [[hukuk]]a uygun olarak vicdani kanılarına göre hüküm vermelerini amaçlar.<ref>[http://w2.anadolu.edu.tr/aos/kitap/IOLTP/2293/unite09.pdf Anadolu Üniversitesi, Yargı erki, S.125]</ref>

== Montesquieu'nun teorisiTarihçe ==

'''Üç parçalı sistem''' terimi [[Fransa|Fransız]] [[Aydınlanma çağı]] siyaset bilimi düşünürü [[Charles de Secondat, baron de Montesquieu|Baron de Montesquieu]]'ya atfedilmektedir.<ref>{{cite web|url=http://plato.stanford.edu/entries/montesquieu/#4 |title=Baron de Montesquieu, Charles-Louis de Secondat (Stanford Encyclopedia of Philosophy) |publisher=Plato.stanford.edu |date= |accessdate=2008-10-29}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.lawiki.org/lawwiki/Separation_of_powers |title=lawiki.org law&nbsp;— Separation of Powers: the reality |publisher=lawiki.org|date= |accessdate=2010-09-16}}</ref> [[Montesquieu]] politik gücün ayrılmasını; [[yasama]], [[yürütme]] ve [[yargı]] güçlerinin birbirinden ayrılması olarak tanımlamıştır. Bu modeli [[Roma Cumhuriyeti]] ve [[Birleşik Krallık]] anayasal sistemi üzerinden geliştirerek açıklamıştır. Montesquieu bu bakış açısını Roma Cumhuriyetindeki ayrılmış güçlerden hiçbirisinin bir diğerinin gücünü elde edemiyor oluşundan almıştır.<ref>{{citation|title=The Roman Republic in Montesquieu and Rousseau - Abstract|last=Price|first=Sara|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1766947|accessdate=November 19, 2012|date=February 22, 2011}}</ref><ref>{{citation|url=http://www.rschindler.com/montesquieu.htm|title=Montesquieu’s Political Writings|last=Schindler|first=Ronald|accessdate=November 19, 2012}}</ref><ref>{{citation|title=Polybius and the Founding Fathers: the separation of powers|last=Lloyd|first=Marshall Davies|date=September 22, 1998|url=http://mlloyd.org/mdl-indx/polybius/intro.htm|accessdate=November 17, 2012}}</ref> [[John Locke|Locke]], [[Montesquieu]]’dan önce, yönetimin [[mutlakiyet|mutlak gücününgücü]]nün [[liberal|özgürlükçü]] ve eşitlikçi bir çerçevede ele alınarak mutlaka belirli bir düzeye indirilmesi gerektiğini ve bunun ancak [[kuvvetler ayrılığı]] ilkesiyle gerçekleştirilebileceğini savunmuştur. [[John Locke|Locke]]’un [[yasama]] ve [[yürütme]] güçlerinin birbirinden ayrılığı olarak açıkladığı [[kuvvetler ayrılığı]] ilkesi; [[Montesquieu]] tarafından [[yasama]], [[yürütme]] ve [[yargı]] güçlerinin ayrılığı olarak geliştirilmiştir.

[[Montesquieu]], İngiliz kralının [[Avam Kamarası|avam]] ve [[lordlar kamarası]] olarak ayrılmış ve bir diğerini denetler biçimdeki parlementonunparlamentosunun yasama işleviyle dengelenmiş bir yürütme uygulaması yaptığını gözleminde bulundu. Ardından bunu bir adım ileriye götürerek [[yürütme]] ve [[yasama]] güçlerinin yanında [[yargı]] sisteminin de bağımsız oluşuyla tam bir denge kurulmuş olacağından bahsetti. [[Montesquieu]], iyi bir demokrasinindemokrasi tesis edildiğiiçin en iyi hükümet biçiminin yasama, yürütme ve yargı güçlerinin birbirinden ayrıldıkları ve, her birinin bir diğerini denetleyebilmesinindenetleyebildiği ve herhangi birinin aşırı güçlü hale gelmesini engelleyeceğiengellebildiği hükümet sistembiçimi olacağıolabileceği sonucuna ulaştı.<ref>[http://www.crf-usa.org/bill-of-rights-in-action/bria-20-2-c-hobbes-locke-montesquieu-and-rousseau-on-government.html Hobbes, Locke, Montesquieu, and Rousseau on Government]</ref>

Kuvvetler ayrılığı ilkesini benimsemiş her ülkenin kendine özgü bir "frenler ve dengeler" sistemi vardır. Örneğin [[yargı]] organı; [[yasama]] ve kısıtlı olarak da [[yürütme]] organının çıkarmış olduğu yasal düzenlemelerin öncelikle [[anayasa]]ya uygunluğunu [[Anayasa Mahkemesi]] vasıtası ile denetleyebilmektedir. Bununla birlikte mahkemelerin[[mahkeme]]lerin kuruluş, görev ve yetkileri [[yasama]] organı tarafından yasalarla[[yasa]]larla düzenlenmektedir. Bundan sonraki aşama toplum yaşamında bireyler arasında ya da bireylerle devlet arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkların yargı eliyle yargı yöntemleri kullanılarak çözümlenmesidir. Hakim[[Yargıç]] ve savcılık[[savcı]]lık teminatı olarak bilinen güvenceler esasında yargı bağımsızlığının sağlanmasının teminatlarıdır. Her üç kuvvetin dengeli bir biçimde bir diğerini frenleyebilmesi kuvvetler ayrılığı ilkesinin özünü oluşturmaktadır. Kuvvetler ayrılığı teorisinin ardındaki temel dürtü [[Aristo]], [[Platon]], [[Cicero]], [[John Locke|Locke]] ve [[Montesquieu]]'dan bu yana hep [[devlet]]i yönetme gücünün tamamının bir kişi veya bir grup kişi elinde toplanmasının [[mutlakiyet]]e yol açacağı endişesi ve bunu önlemek düşüncesidir.<ref>[http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/anyarg11/saitguran.pdf Prof.Dr. Sait Güran, Kuvvetler Ayrılığı Ne Değildir? S.193]</ref>

<td valign="top">'''Yasama (Meclis/ler)'''<br/></td>

<td valign="top">'''Yürütme (Bakanlar Kurulu, Başbakan ve CumhurbaşkanıHükümet/ler)'''<br/></td>

Yasama ve yürütme birimlerinin teorideki bağımsızlığı bir miktar bu iki birimin ayrı ayrı seçilmelerinden ve halka karşı doğrudan sorumlu olmalarından kaynaklanmaktadır. Bununla birlikte birimlerin birbirlerinin işlerine müdahalesini engellemek için yargısal önlemler de vardır. Yargısal bağımsızlık yaşam boyu görevlendirme, gönüllü emeklilik ve yasama tarafından çok zor görevden alınabilmeleri sayesinde sağlanmaktadır. Yakın zamanda çeşitli yargıçlara taraf tuttukları ve yasa yorumlama güçlerini kötüye kullandıkları suçlamaları yapılmıştır.

Üç devlet biriminin güçlerini sınırlayan yasal düzenekler çok büyük oranda halkın fikirlerine ([[kamuoyu]]nakamuoyuna) dayanmaktadırlar. [[Kamuoyu]], yasal otoritenin meşruiyetine ve fiilen uygulanmasına olanak sağlar. ÇekFren ve bakiyedenge sistemi aynı zamanda kendi kendine yönetilebilir bir sistemdir. Gücün suistimali caydırılabilinir ve gücü elinde toplama durumu da diğer iki birimin düzeltmesi sonucu engellenebilir. Böyle bir durumda düzeltme kendiliğinden gelmez ve diğer iki birimin aktif olarak bu durumu engellemesi gerekir. Birimlerin bağımsızlığının ve -biraz da bunun bir sonucu olarak- tarafsızlığının önemi burada ortaya çıkmaktadır. Böylece tiranlığın ve totaliter bir yönetimin önüne geçilebilir.

{{Kaynakça|colwidth=30em}}

[[Kategori:{{Kuvvetler ayrılığı| ]]}}