Vikipedi

Kiril alfabesi: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Buzancar (mesaj | katkılar)
Devriyeler
23.654 değişiklik
farklı ses değerleri. düzeltildi...
Buzancar (mesaj | katkılar)
Devriyeler
23.654 değişiklik
farklı ses değerleri. düzeltildi...
136. satır:
* '''[[Х]]''': ''Tatarca’da ve Azerice’de kullanılır.'' Boğazdan gelen gırtlaksı bir H sesidir. Normal H sesinden biraz daha sert ve hırıltılıdır. H sesi hiçbir engele takılmadan çıkarken, bu ses boğazın üst kısmında titreşir. Arapçadaki Hı ('''[[خ]]''') harfidir. Azericenin resmi harflerinden birisidir. İç ve Doğu Anadolu ağızlarında sıklıkla rastlanır. Örneğin: ''Baxmax'' (Bakmak) fiilinin okunuşu ''Baḥmaḥ'' şeklindedir ancak kelimenin içindeki h harfleri gırtlaktan ve hırıltılı olarak çıkartılır. ''Çaxmax (Çaḥmaḥ; Çakmak), Yanmax (Yanmaḥ; Yanmak)…'' Bu sesin Türkçedeki kullanımında çoğu zaman birbirlerine çok yakın kaynaklardan çıkan Arapçadaki Ha ('''[[ح]]''') harfi ile olan farkı ortadan kalkmıştır ('''[[Ҳ]]''').
 
* '''[[Ц]]''': ''Gagavuzca’da ve Moğolca’da kullanılır.'' Türkçe’de bulunmayan sert bir T harfidir. TS olarak da seslendirilir ('''[[Ț|ʦ]]''': '''[[ṪT]]'''+'''[[ṠS]]'''). Moğolca’da ve Rusça’da, Slav dillerinde, ayrıca Kiril alfabesini kullanan pek çok dilde Ç harfinin türevi olan bir sestir. Bu harfin ses değerini en güzel gösteren sözcüklerden birisi Gagavuzcadaki ''Soţial'' şeklinde yazılan (Sosyal, "Sotsyal" gibi okunur) kelimesidir. Gagavuzca’da ve diğer Türk dillerinde Slav kökenli kelimelerde yer alır ('''[[Ț]]'''). Örneğin: ''Prezentaţiya, Redakţiya''. Ancak öz Moğolca sözcüklerde de sık sık kullanılır. Örneğin: Moğolcadaki ''Ţag'' sözcüğü (Çağ, “Tsag” okunur), ''Ţeţeg'' (Çiçek, “Tsetseg” gibi okunur).
 
* '''[[Ӡ]]''': Harf olarak Abhazcada yer alır. ''Ses olarak Macarcada da bulunur.'' Türkçe’de bulunmayan sert bir D harfidir. DZ olarak da seslendirilir ('''[[Ḑ|ʥ]]''': '''[[ḊD]]'''+'''[[ŻZ]]'''). Slav dillerinde, ayrıca Kiril alfabesini kullanan bazı dillerde J harfinin türevi olan bir sestir. Gagavuzların da kullandığı Moldova alfabesinde (ve birebir aynı olan Rumen alfabesinde) resmi olmayan harfler arasındadır. Bu dillerdeki eski metinlerde birebir Noktalı D biçimiyle ('''[[Ḑ]]''') rastlanır. Günümüzde ise genelde bu harfin arkasından gelen bir Z ile birlikte kullanılır. Örneğin Macarcadaki ''Bodza'' (Boḑa: Mürver Meyvesi). Farklı ama yakın mahreçlerden (kaynaklardan) çıkmakla birlikte Arapçadaki ''Dad/Zad'' ('''[[ض]]''') harfinin verdiği ses de yaklaşık aynı olduğu için bu harfle karşılanır. Örneğin: ''Kaḑı (Kadı)''.
 
*'''[[Ӷ]]''': ''Uniform Türk Alfabesinde [[Ƣ]] biçiminde yer alır.'' Hırıltılı bir G sesidir ('''[[Ģ]]'''). “Yumuşak-G” (Ğ) harfine benzer ama sert ve hırıltılıdır. Almanların gırtlaktan çıkan R harfinin taşıdığı ses değerine benzer ('''Ř'''). Arapçadaki Gayın ('''[[غ]]''') harfidir. Batı Anadolu Türkçesinde Ğ sesine dönüşmüştür, ancak Türkiye’nin doğu bölgelerinde yaygındır. Örneğin: ''Doƣan (Doģan)''. Buradaki Ğ hırıltılı olarak söylenir. Bazı dillerde, örneğin Gagavuzca ve Kırgızca’da Ğ harfi sesli harflerin ard arda iki kere yazılmasıyla -gizli olarak- elde edilir. Örneğin: ''Uur (Uğur)''.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Kiril_alfabesi" sayfasından alınmıştır