Danegeld: Revizyonlar arasındaki fark

'''Danegeld''', ([[Danca]]: Danegæld, ''Danimarka vergisi'' anlamına gelir) [[Viking]] savaşçılarının topraklarını yağmalamasına karşı saldırıya uğrayan bölge yöneticileri tarafından Vikinglere verilen vergidir. 11. yüzyıl boyunca bu vergiye ''geld'' veya ''gafol'' denmiş, ''danegeld'' deyimi 12. yüzyılla beraber kullanılmaya başlanmıştır. 9 - 11. yüzyıl arasında Viking saldırılarına yoğun olarak maruz kalan [[İngiltere]] ve [[Fransa]]'da krallık siyaseti haline gelmiştir.

 

İngilizler tarafından Vikinglere yapılan ilk büyük ödeme 991 yılındaki [[Maldon Muharebesi]]ndeki İngiliz yenilgisi üzerine olmuştur. Tahttaki İngiliz kralı [[Tedariksiz Ethelred]] silahlı mücadeleyi sürdürmektense Vikinglere ödeme yaprak tehlikeyi savuşturmak istemiştir. [[Anglo-Sakson Kronolojisi]]nde Vikinglerin başında [[Olav Tryggvason]] adlı komutanın olduğunu yazar.

 

İngiltere'deki Anglosaksonlar tarafından ödenen toplam Danegeld miktarının 60 milyon peni olduğu hesaplanır.

 

{{Ana madde|İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi}}

Güney İngiltere'de toplanan vergiler ekilen toprağa bağlı olarak değişmekteydi. Tüm İngiltere'de ise vergiler [[şerif]]ler tarafından toplanırdı. Danegeld'i ödemek için toplanan vergi I. William tarafından [[Normandiya]] bölgesindeki savaşlar, seferler ve kraliyet harcamaları için ödenek olarak kullanılırdı. Normanlar bu vergiyi önceki Anglosakson krallara göre daha sık toplarlardı. Danegeld için vergi toplanmasına en son 1162 yılı kayıtlarında rastlanır. Bu verginin toplanmasında sayısız yolsuzluk olduğuna dair rivayetler bulunur. Bunlar arasında şunlar sayılabilir; birim toprak verimlilik değerlendirmeleri güncelliğini kaybetmiştir, çok farklı şekilde muafiyetler geliştirilmiştir.

 

[[Breton]] bölgesinde geniş çaplı Danegeld toplandığına dair bilgi bulunmamaktadır. Bölgede danegeld ödemesi yapılmış olsa da bütün halkı kapsayan bir vergilendirmeye gidildiği bilinmemektedir. 830-832 yıllarını kapsayan tarih yazımı olan [[Annales Bertiniani]] içinde ''Nominoe'' adlı yerel Breton önderin üç kez Danimarkalı Vikinglere yenildikten sonra topraklarını bırakıp çekilmek zorunda kaldığı, dah sonra ise para ve değerli hediyeler sayesinde onlardan topraklarını geri aldığı yazılır.

 

Bu dönemde benzer aynî ödemelerin Vikinglere yapıldığı bilinmektedir. Ayrıca 854 yılında [[Vannes]] bölgesinde Vikingler tarafından fidye için kaçırılan piskopos ''Courantgenus'' için halktan vergi toplandığı bilinmektedir.

 

Doğu Fransa bölgesinde yapılan en önemli danegeld ödemesi kuşatılan [[Elsloo]] şehrini kurtarmak için [[Şişman Karl]] tarafından yapılmıştır. Ödemenin yapıldığı Viking komutanı ''Godfrid'''in [[Hristiyanlık|Hristiyanlığı]] kabul etmesi de istenmiştir.

 

Toplanan vergilerle yapılan ilk danegeld ödemesi 810 yılında [[Frizye]]'de yapılmıştır. Bu yıl bölgeye gelen yaklaşık 200 parça gemiden oluşan Danimarka donanması önce sahil kentlerini yağmalamış daha sonra da Frizye bölgesi içlerine ilerlemiştir. Yerel direnişi kıran Vikinglere çok büyük bir ödeme yapıldığı [[Annales regni Francorum]] adlı eserde yazılmaktadır. [[Franklar|Frank]] kralı [[Şarlman]]'ın Danimarkalılar üzerine sefer yapmayı planladığı ancak fidyenin ödenmiş olması dolayısıyla sefere gerek kalmadığı da aynı eserde belirtilir. 836 yılında [[Antwerp]] ve çevresini yağmalayan Vikingler bilinmeyen bir miktarda danegeld karşılığında bölgeden ayrılmıştır. Frizye bölgesi tarafından verildiği bilinen son danegeld ödemesi 852 yılında yapılmıştır. 252 parça gemiyle gelen Viking donanması bölgeye saldırmadan önce fidye talep etmiştir. Tedarik edilen danegeld ödemesi sayesinde Vikingler saldırmadan ayrılmıştır. 873 yılında fidye talebiyle gelen Viking komutanı ''Rodulf'''un talebi Frizler tarafından reddedilmiş, çıkan çatışma sonucunda Vikingler yenilmiş, Rodulf öldürülmüştür.

 

Lotharingia olarak da bilinen [[Lorraine]] bölgesinde sadece bir kez danegeld için vergi toplanmıştır. Kral [[II. Lothair]] tüm krallıktaki birim çiftlik başına 4 [[Denarius]] toplamıştır. Bunun yanı sıra büyükbaş hayvan, un ve şarap gib aynî vergi de toplandığı bilinir.<ref>[[Annales Bertiniani]] adıl eserde danegeldin Heriold oğlu Rodulf adlı Vikinge yapıldığı yazar </ref>

 

Batı Fransa bölgesinde ilk danegeld ödemesi 845 yılında [[Paris]]'e saldırmak üzere olan ''Ragnar Lothbrok'' komutasındaki Vikinglere yapılır. 857 yılında [[Sen Nehri]] boyunca kentleri yağmalayan Bjørn komutasındaki Vikingler bir yıl sonra bölgeye geri döndüklerinde saldırmamak kaydıyla kendilerine ödenen danegeldi kabul ederler. Bölgedeki Vikingler yerel derebeylerinden aldıkları danegeldler sayesinde bir tarafın yanında yer alıp diğerine saldırırken, diğer tarafın daha yüksek bir bedel ödemesi üzerine derhal saf değiştirebilmekteydi.

 

*[[William Shakespeare]] [[Hamlet]] adlı eserin 3. perdesindeki 1. sahnede Kral Claidus verilmeyen danegeldden bahseder.<ref>Asıl metin:<br>...he shall with speed to England,<br>For the demand of our neglected tribute</ref>

*[[Rudyard Kipling]] ''Danegeld'' adlı şiirinde hiçbir durumda devletçe fidye verilmemesini öğütler.<ref>Asıl metin:<br>We never pay any-one Dane-geld,<br>No matter how trifling the cost;<br>For the end of that game is oppression and shame,<br>And the nation that plays it is lost!</ref>

*[[Birleşik Krallık]] siyasetinde danegeld terimi tehditler karşısında taviz verme anlamında kullanılmıştır. 23 Kasım 2005 tarihli [[Avam Kamarası]]nda yapılan [[Belfast Antlaşması]]na dair görüşmelerde söz alan muhafazakar milletvekili Andrew Robathan, [[IRA]] örgütüne verilen tavizler danegelde benzetmiş ve bir kez verilmeye başlandı mı sonunun gelmeyeceğini belirtmiştir.<ref>[http://www.publications.parliament.uk/pa/cm200506/cmhansrd/vo051123/debtext/51123-32.htm İlgili tutanak] {{En}} 31 Mayıs 2012 tarihinde erişilmiştir</ref>

*[[Irak Savaşı]] sırasında [[Irak Direnişi]] tarafından esir edilen İtalyan askerlerinin serbest bırakılması için İtalyan hükümet tarafından 1 milyon dolar ödenmesine karşı eleştirel bir yazı kaleme alan [[The Daily Mirror]] yazarı Tony Parsons, Rudyard Kipling'in ''Danegeld'' şiirine anıştırma yaparak "Bir kez Danegeld ödemeye başlarsan, Danimarkalıdan kurtulamazsın" diyerek uygulanan siyaseti eleştirmiştir.<ref>[http://www.mirror.co.uk/news/uk-news/well-all-pay-for-ransom-540684 İlgili makale] {{En}} 31 Mayıs 2012 tarihinde erişilmiştir</ref>

*İngiltere'de danegeld deyimi Başbakan [[Neville Chamberlain]] tarafından [[Nazi]] lideri [[Adolf Hitler]]'e karşı başarısızca uygulanan [[Yatıştırma politikası]] ile ilgili olarak da kullanılır.

 

{{kaynakça|2}}

 

*[[Yatıştırma politikası]]

 

*[http://jeffersonian.therealgunguys.com/danegeld.html Rudyard Kipling tarafından yazılan Danegeld isimli şiir] {{En}} 29 Mayıs 2012 tarihinde erişilmiştir