Vikipedi

Dokuz Yıl Savaşı: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Peykbot (mesaj | katkılar)
Botlar
463.024 değişiklik
k düzen
Mirochi (mesaj | katkılar)
Devriyeler
1.100 değişiklik
Değişiklik özeti yok
8. satır:
|bölge =
|sebep =
|sonuç = Kazananın olmadığı savaş, [[Ryswick Antlaşması]] ile sona ermiştir.erdi
|coğrafi_değişiklikler =
|savaşan1 = [[Dosya:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|20px]] [[Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu]]<br /> {{bayrakülkebayraksimge|Hollanda Cumhuriyeti|name=Hollanda}} [[Felemenk Cumhuriyeti|Hollanda]]<br /> {{bayraksimge|İngiltere}} [[İngiltere Krallığı|İngiltere]]<br />{{bayraksimge|Spain|1506}} [[İspanyol İmparatorluğu|İspanya]] <br /> {{bayraksimge|İsveç}} [[İsveç]] <br />{{bayrakülke|Savoya Dükalığı}}<br />{{bayraksimge|İskoçya}} [[İskoçya Krallığı|İskoçya]]
|savaşan2 = {{bayraksimge|Fransa Krallığı|royal}} [[Fransa Krallığı|Fransa]]<br />{{bayraksimge|Ireland|1783}} [[İrlanda|İrlanda Jakobitleri]]
|savaşan3 =
16. satır:
|komutan2 = {{bayraksimge|Fransa Krallığı|royal}} [[XIV. Louis|Kral XIV. Louis]]<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|royal}} [[Marquis de Vauban]]<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|royal}} [[François-Henri de Montmorency|Lüksemburg Dükü]]<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|royal}} [[François de Neufville|Villeroi Dükü]]<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|royal}} [[Jacques Henri de Durfort de Duras|Duras Dükü]]<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|royal}} [[Guy Aldonce de Durfort de Lorges|Lorge Dükü]]<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|royal}} [[Louis François|Boufflers Dükü]]<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|royal}} [[Nicolas Catinat]]<br />{{bayraksimge|Fransa Krallığı|royal}} [[Anne-Jules|Noailles Dükü]]<br /><span class="flagicon" style="padding-left:24px;">&nbsp;</span><noinclude>[[II. James (İngiltere)|Kral II. James]]
|komutan3 =
|güç1 = ~350,000,<ref>Hollanda ordusu barış dönemindeki 4000040,000 askerlik ordusunu 1696'da 102000102,000'e çıkarmıştı. Buna karşılık, 1688'de 4000040,000 olan İngiliz asker sayısı 1696'da 101000101.000'e ulaştı. İspanya 5000050,000 olan asker sayısını savaş boyunca korumuştur. Brandenburg-Prusya güçleri 1688'de 3000030,000 askerden oluşuyordu. Daha küçük Cermen devletleri ise 60006,000 ila 1000010,000 arasında bir mevcuda sahipti. Başlangıçta 80008.000 olan Savoya askeri gücü 1696'da 2600026.000'e yükselmiştir. Savaşın tüm tarafları savaş boyunca yabancı askerler kiralamak durumunda kalmışlardır. Bu rakamlar, resmi verilere dayanır.</ref> <br />189 gemi<ref name=lynn98>Lynn s. 98. Deniz kuvvetleri hakkındaki bu rakamlar 1695 yılına aittir.</ref>
|güç2 = ~420,000,<ref>Bu belge Avrupa'nın açık ara en büyük askeri gücü Fransız ordusunun silahlı ve silahsız güç miktarını açıklamaya yöneliktir. Bu ordunun 340000340,000 askere sahip olduğu tahmin edilmektedir.</ref><br />119 gemi<ref name=lynn98/>
|güç3 =
|kayıp1 =
26. satır:
'''Kutsal İttifak Savaşı''' ya da '''Augsburg Birliği Savaşı''' olarak da adlandırılan '''Dokuz Yıl Savaşı''' (1688–97) [[17. yüzyıl]]ın büyük savaşlarından biridir. Savaş, Avrupa kıtası merkez olmak üzere İrlanda ve Kuzey Amerika'da yaşanmıştır. İrlanda'da '''Williamite Savaşı''' olarak adlandırılan savaş, Kuzey Amerika'da '''Kral William Savaşı''' adıyla anılır. Eski kaynaklarda bu savaştan '''Palatin Savaşı''' olarak söz edilmektedir.
 
Fransa Kralı [[XIV. Louis]] 1678'de [[Felemenk Cumhuriyeti|Hollanda]] karşısında elde ettiği zaferle Batı Avrupa'nın en güçlü imparatoru sanını kazanmıştı. Buna karşın, Louis'nin 'Güneş Kralı' yakıştırması genel bir geçerlik kazanmış değildi. Louis ve kurmayları devletin sınırlarını güçlendirmek amacıyla saldırganlık, işgal ve yasal görünümlü yolları kullanmaya başladı. [[Diriliş Savaşı]] (1683–84) Louis'ye bir miktar toprak kazandırmıştı ancak kralın 1685'te yayımladığı [[Fontainebleau Fermanı]], Fransız ordusu ve onun siyasi baskınlığının Avrupa üzerindeki etkisinin azalmasına neden oldu. Louis'nin kavgacı tutumu zaman içinde güçlenmeye başlayan ve Avrupa genelinde taraftar toplayan [[Osmanlı-Kutsal İttifak (1684)Savaşları|Kutsal İttifak]]'ın oluşmasına yol açtı. İttifakın kurucuları Hollanda Kralı [[III. William]], [[Kutsal Roma İmparatorluğu|Kutsal Roma imparatoru]] [[I. Leopold]], İspanya Kralı [[II. Charles]] ve [[Savoya Dükalığı|Savoya Dükü]] [[Victor Amadeus]]'tur.
 
Savaş genelde [[Mons]], [[Namur]], [[Charleroi]] ve [[Barcelona]]'daki kuşatmalardan meydana gelmektedir. [[Fleurus Savaşı]] ve [[Marsaglia Savaşı]] gibi cephe savaşları oldukça az sayıdadır. Bu savaşlar genelde Louis'nin lehine sonuçlandı ancak ekonomik krizle uğraşan Fransa 1696 yılında çeşitli güçlükler yaşamaya başladı. İngiltere ve Hollanda güçleri de ekonomik bakımdan kötü durumdaydı ve Savoya'nın ittifaktan 1696 yılında çekilmesinin ardından tüm taraflar koşullu barış arzusu içindeydiler. Eylül 1697'de imzalanan [[Ryswick Antlaşması]] Dokuz Yıl Savaşı'na son verdi ancak İspanya Kralı [[II. Charles]]'ın ani ölümü Fransa ve Kutsal İttifak'ı yeni bir savaşın eşiğine getirdi.
38. satır:
Louis'ye karşı koyabilecek iki lider kalmıştı. Bunlar, İngiltere Kralı [[III. William]] ve Kutsal Roma Cermen imparatoru [[I. Leopold]]'du.<ref>Wolf: ''Büyük Güçlerin Doğuşu: 1685–1715,'' s. 19</ref> William ve Leopold tepki vermek istiyordu ancak açık bir karşı koyma olanağı yoktu. [[Amsterdam]]lı kasaba sakinleri Fransızlarla yeni bir gerilimin eşiğine gelmek istemiyorlardı. Ayrıca, imparatorluğun bazı Cermen prensleri Fransızlara vergi ödemeyi sürdürüyorlardı.<ref>McKay & Scott: ''Büyük Güçlerin Yükselişi: 1648–1815,'' s. 38. Frederick William Fransa'ya karşı koyamazdı çünkü Fransız yardımıyla [[Pomerania]]'yı fethetmek istiyordu.</ref>
 
Louis'nin başka bir avantajı daha vardı. 1683 yaz aylarında [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlılar]], Fransa'nın açık desteğiyle Leopold'ün başkentine, [[Viyana]]'ya, ilerliyorlardı.<ref>McKay & Scott: ''Büyük Güçlerin Yükselişi: 1648–1815,'' s. 38</ref> Bu durumu fırsat bilen Louis, İspanyol kenti [[Lüksemburg]]'u bir kez daha kuşattı. İspanya'nın askeri gücü oldukça kısıtlıydı ancak Osmanlıların uğradığı [[II. Viyana Kuşatması|Viyana bozgunu]] İspanyolları bir nebze olsun rahatlatmıştı. Leopold'ün Osmanlıların desteğini kazanacağını uman İspanya Kralı [[II. Charles]] Fransa'ya [[5 Ekim]] [[1683]] tarihinde savaş ilan etti. ancakAncak Osmanlıların doğu kentlerine yönelik tehdidi henüz son bulmamıştı. Leopold'ün iki cephede birden savaşmak istememesi ve Hollanda Cumhuriyeti yönetiminin William'ın elini kolunu bağlaması İspanya'nın Fransa karşısında yalnız kalmasına yol açtı.
 
[[Dosya:Kaiser-Leopold1.jpg|thumb|150px|İmparator I. Leopold (1640–1705).]]
60. satır:
[[Dosya:Louvois1.jpg|thumb|150px|Louvois (1641–1691), Kral XIV. Louis'nin gücünün doruğundaki saldırgan baş danışmanı. Ressam: [[Pierre Mignard]].]]
 
[[Augsburg Birliği]], müttefiklerinin çoğunun Osmanlılarla savaşması nedeniyle ciddi bir askeri güce sahip değildi. Gene de, Leopold'ün [[Balkanlar]]'daki Türk direnişi dikkatle izlenmekteydi. 1686'daki [[Buda]] ve bir yıl sonraki [[BattleMohaç of MohácsMuharebesi (1687)|MohácsMohaç]] zaferleri imparatorun yakın gelecekte Fransa ile ilgileneceğini düşündürüyordu. Bu tehdide karşılık vermek isteyen Louis, Ratisbon Ateşkes Antlaşması'nı kalıcı bir barışa dönüştürmek için Cermen akrabalarını imparatora baskı yapmaları için kışkırttı. Ne var ki, kralın 1687'deki ültimatomu pek taraftar toplayamadı. Bunun nedeni, doğuda zafer üstüne zafer kazanan Cermenlerin batıdaki tehditlere pek aldırış etmemesiydi.<ref>Wolf: ''XIV. Louis,'' s. 529</ref>
 
Fransız yanlısı başpiskopos seçicisi [[Maximilian Henry]]'nin Cologne'daki ilerleyişi sorgulanması gereken bir diğer konuydu. Seçicinin Haziran 1688'de ölümünün hemen ardından seçici atamasının krallığından gelen bir hak olduğunu savunan Louis, Strasbourg piskoposu [[William Egon]]'u başpiskoposluğa getirmek için baskı uygulamaya başladı ancak İmparator, Maximilian Emanuel'in kardeşi [[Joseph Clement]]'te karar kıldı. Fransız karşıtı papa [[XI. Innocent]], Clement'in başpiskoposluğunu [[26 Ağustos]] [[1688]]'de onadı.<ref>Wolf: ''Büyük Güçlerin Doğuşu: 1685–1715,'' s. 41. Papa Innocent, Louis'nin Osmanlılar'ın 'çarmıha gerilmelerine' ya da Roma'daki oy hakkından vazgeçmeye neden karşı çıktığını anlayamadı.</ref>
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Dokuz_Yıl_Savaşı" sayfasından alınmıştır