Mazdekçilik: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
{{ayrıca bakınız|Mazdek|Hûrremdîn’îyye|Sinbâd|Mukannaʿîyye|Bâbek’îyye|Babek Hürremi|Bâbek İsyânı}} |
{{Ayrıca bakınız|Nevruz|Mitraizm|Ateşgah|Ateşgede|Yezdânizm’in Ghulat-i Şîʿa ve Kürt Alevîliği ile etkileşimi|Yezdânizm}} |
||
1. satır:
'''Mazdekçilik''' ya da '''[[Mazdek]]izm''', [[İran]]lı [[Zerdüşt]] din adamı [[Mazdek]]'in düşünce [[felsefe]]sine verilen isimdir. Mazdekizm, İsa'dan sonra 5. yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıkan; insan eşitliği ve mal ortaklığını savunan bir akım olarak bilinmektedir. [[Mazdek]], hava ve su gibi, paranın, malın-mülkün de insanlar arasında eşit olarak paylaşılmasını savunuyordu.
== Mazdekizm ==
Pasifizmi, din adamı karşıtlığını ve yoksul halka yardım dağıtılmasını sağlayan sosyal reformlar sırasında üçü hariç bütün [[Zerdüşt]] [[ateşgede|]Ateş Tapınakları]] kapatıldı. [[Mazdek]]'in yaşamına dair ne kadar yazıt varsa, bilgi ve belge varsa; [[Mazdek]] öldürüldüğü zaman imha edilmişlerdir. Onun sadık eşi "Hürrem Bint-i Kade" tarafından sürdürülen inançları, dünyaya bakışı ve öğretisi daha sonra İslam tarihinde yerini bularak Hürremist hareketlerin temel öğretileri olmuştur. [[Hûrremdîn’îyye]] meşhur [[Babek Hürremi]]'in temsilciliği yaptığı önemli bir harekettir. [[Hûrrem’îyye]] ismini [[Mazdek]]'in eşi Hürrem'den alır. "Xurem", "Xwarin", "Ve'xwarin" Hint-Avrupa dillerinde yiyecek, içecek anlamına gelirken; esası "tabu yoktur, herşey mübahtır" esasına dayandığı içindir <ref>[[Mehmet Salih Özalp]], [[Çöle Düşen Deli]], Altıncı Yazıt, ISBN : 9786054745708</ref>
{{ayrıca bakınız|Mazdek|Hûrremdîn’îyye|Sinbâd|Mukannaʿîyye|Bâbek’îyye|Babek Hürremi|Bâbek İsyânı}}
==== Mezdekî i’tikadları ====
[[Dosya:Zoroastrian Fire Temple in Yazd.JPG|240px|thumb|[[Ateşgede|Ateşgêde]].]]
''“Mezdekîler”'' Emevî Hanedanı’nın sonuna kadar yeterli hürriyete sahip olduklarından, İran’nın çeşitli bölgelerinde fa’aliyetlerini Mezdekî, Hürremî, Muhammere, Sürhî gibi nâmlar altında sürdürmüşlerdi. Hürremîler yani Yeni-Mezdekîler’in de kendilerine has dinî kitapları mevcuttu. Kendisi de aslen bir ''[[Zerdüşt]]î'' olan ''“Ebû İsâ Harûn’ûl-Verrak”'' bu düalist mezhep ve i’tikadları en ince ayrıntılarına kadar izâh etmişti. [[Mazdek|Mezdekî i’tikadları]] daha ''“Mezdek”'' hayatta iken İran’ın dışına taşmıştı.
Yâkubî’nin Araplar’ın birkısmının ''“Zindik”'' olduğunu beyan etmesinden ''“Zindiklik”'' (yani ''“[[Mani dini|Manichéisme]]”'' ve ''“Mezdekisme”'') dinlerinin Kureyşliler arasında birçok taraftarları olduğu anlaşılmaktadır. İbn-i Kuteybe’ye göre de İslâm’dan önceki Arap dinleri arasında ''“Mezdekîlik”'' epey yaygındı. Temimîler arasında yaşayan ''“[[Zerdüşt]] Mü’minler”'' arasında ''Zühare bin Udes’ût-Temimî,'' oğlu ''Hacib'' ve daha birçokları ''“Mezdekî”'' idi.
{{Ayrıca bakınız|Zerdüşt|Zerdüştçülük|Mazdek|Mazdekçilik|Mani dini}}
==== İran’da İslâmîyet öncesi dinlerden kalan ve hâlen yaşamakta olan bayramlar ====
Arab istilâsından sonra ise İranlılar’ın âdet ve âyinleri tamamen kaybolmayıp asırlarca hayâtiyetlerini sürdürmüştü. Bilhassa ''“[[Nevruz]]” ve “Mihrguân” Bayramları'' bu gibi âdetlerin başında yer almaktaydılar. Hattâ İran’ın İslâm öncesi bayramlarından en önemlisi olan ''“[[Nevruz]] Bayramı”,'' daha sonraları [[İslâm]]’ın an’anesi içinde kendisine çok ayrıcalıklı bir yer edinmiştir. ''“Mihrguân (yani [[Mitraizm|Mithra]]) Bayramı”,'' ise ''Mihr'' ayının başında tâ ki İran Moğollar tarafından istilâ edilene dek kutlanmaktaydı. İran’da bütün eyaletlerde Araplar tarafından tahrip edilmemiş birçok [[Ateşgah|“Ateşgâhlar” ''(pyrées)'']] da mevcûttu. Bunların başında en meşhurlarından olan ''“Azür Ferbegû”,'' ''“Azür Güşnasb”'' ve ''“'Azür Bürzin Mihr”'' adındaki üç büyük ''“[[Ateşgede|Ateşgêde]]”'' gelmekteydi.<ref>Mes’ûdî, Ali, ''Mûruc’ûz-Zeheb.''</ref><ref>Mes’ûdî, Ali, ''Kitâb’ût-Tenbih ve’l İşrâf.''</ref>
{{Ayrıca bakınız|Nevruz|Mitraizm|Ateşgah|Ateşgede|Yezdânizm’in Ghulat-i Şîʿa ve Kürt Alevîliği ile etkileşimi|Yezdânizm}}
== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
| |||