Taiping Ayaklanması: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
dz |
|||
1. satır:
{{Kaynaksız}}
'''Taiping Ayaklanması''' ([[Çince]]: 太平天國, [[pinyin]]: tàipíng tiānguó; anlamı: Taiping Cenneti), [[19. yüzyıl]]da [[Çin]]'i sarsan siyasi ve dinsel nitelikli ayaklanma ([[1850]]-[[1864]]). Ülkenin büyük bölümünde geniş çaplı yıkıma ve yaklaşık 20 milyon kişinin ölümüne yol açmış, [[Qing hanedanı]]nın ([[1644]]-[[1912]]) yıkılış sürecini başlatmıştır.
==Gelişimi==
Ayaklanmanın önderi [[Hong Xiuquan]] adlı yoksul bir köylüydü. [[Hıristiyanlık]] öğretilerinden esinlenmiş yeni bir dinle ortaya çıkarak [[İsa]]'nın kardeşi ve Tanrı'nın oğlu olduğunu, [[Çin]]'e reformlar yapmak üzere gönderildiğini öne süren Hong'un yakın arkadaşlarından Feng Yunshan, onun düşünceleri doğrultusunda, özellikle [[Guangxi]]'nin yoksul köylülerine dayanarak Bai Shangdi Hui (''Tanrıya Tapanlar Birliği'') adlı dinsel bir topluluk kurdu. Feng ile Bai Shangdi Hui'e [[1847]]'de katılan Hong, üç yıl sonra yandaşlarını harekete geçirerek bir ayaklanma başlattılar. [[1 Ocak]] [[1851]]'de Tanrısal Büyük Barış Krallığı'nı (''Taiping Tianguo'') kurduğunu ilan eden Hong, Tanrısal Kral (''Tianwang'') unvanını aldı.
Yeni dinin mülkiyette ortaklık sloganı, açlıktan kırılan birçok köylü, işçi ve madenciyi hareketin saflarına çekti. [[Çin]]'i yöneten yabancı kökenli Qing hanedanına karşı yürütülen propaganda da ayaklanmanın yayılmasında çok etkili oldu. Böylece başlangıçta birkaç bin kişilik düzensiz çetelerle sınırlı olan Taiping kuvvetleri, 1 milyon dolayında disiplinli ve fanatik askerden oluşan erkek ve kadın askerler biçiminde örgütlenmiş bir orduya dönüştü. Verimli [[Yangtze|Yangtze Irmağı]] Vadisini aşarak Kuzey Çin'e giren ordu, [[10 Mart]] [[1853]]'te [[Nanjing]]'i ele geçirmeyi başardı
Bu arada Taiping devlet başkanı Yang Xiuqing bütün yetkileri elinde toplamaya yöneldi. Bunun üzerine Yang ve binlerce yandaşı kılıçtan geçirildi. Yang'ı ortadan kaldıran Wei Changhui güçlenmeye başlayınca, Hong onu da öldürttü. Başka bir Taiping komutanı olan Shi Dakai yaşamından kaygı duymaya başladı ve ayaklanmaya katılanların bir bölümüyle birlikte Hong'u terk etti.
| |||