Vikipedi

Lugano: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Değişiklik özeti yok
Noyder (mesaj | katkılar)
34.095 değişiklik
Değişiklik özeti yok
1. satır:
{{Diğer anlamı|Lugano (anlam ayrımı)}}
{{bilgi kutusuz}}{{Düzenle|Şubat 2010}}
 
{{Yerleşim bilgi kutusu
[[Dosya:Lugano-coat of arms.svg|90px|left|Thumb]]
| ad = Lugano
[[Dosya:Luganoimproved.jpg|thumb|200px|Lugano]]
| resmi_ad =
[[Dosya:Lugano prokudin.jpg|thumb|200px|Lugano ([[Sergey Prokudin-Gorski]])]]
| diğer_ad =
| yerli_ad =
| takma_ad =
| slogan =
| yerleşim_türü = Şehir
| kent_turu =
| görüntü =Lugano_(Ticino)_View_on_Lake_Lugano_and_Monte_San_Salvatore.jpg
| görüntü_boyutu =
| görüntü_açıklaması = Lugano görüntüsü
| bayrak =
| bayrak_boyutu = 150px
| flag_link =
| damga =
| damga_boyutu =
| damga_link =
| arma = Lugano-coat of arms.svg
| arma_boyutu = 150px
| city_logo =
| city_logo_boyutu = 150px
| harita = Karte Gemeinde Lugano.png
| harita_boyutu = 200px
| harita_açıklaması =
| raptiye_harita = Switzerland
| raptiye_harita_alternatif = Switzerland location map.svg
| raptiye_harita_açıklaması = Lugano'nun İsviçre'deki konumu.
| altbölüm_türü = Ülke
| altbölüm_adı = {{bayraksimge|İsviçre}} [[İsviçre]]
| altbölüm_türü2 = [[İsviçre'nin kantonları|Kanton]]
| altbölüm_adı2 = [[Dosya:Wappen Tessin matt.svg|20px]] [[Ticino]]
| altbölüm_türü3 = İlçe (Wahlkreises, District, Distretto)
| altbölüm_adı3 = Lugano İlçesi (Distretto)
| kuruluş_sıfatı =
| kuruluş_tarihi =
| kurucu =
| yönetim_türü= Belediye
| yönetim_dipnotlar =
| önder_türü = Belediye Başkanı
| önder_adı = Marco Borradori
| önder_parti = Ticino Ligi
| yüz_ölçümü_toplam_km2 = 75.8
| yüz_ölçümü_land_km2 =
| yüz_ölçümü_su_km2 =
| yüz_ölçümü_urban_km2 =
| nüfus_as_of = 14 Nisan 2013
| nüfus_not = Nüfus Tahmini
| nüfus_toplam = 66 034
| nüfus_urban =
| nüfus_metro =
| nüfus_yoğunluğu_km2 = 871.16
| nüfus_yoğunluğu_urban_km2 =
| nüfus_yoğunluğu_metro_km2 =
| zaman_dilimi = OAZD
| utc_offset = +1
| zaman_dilimi_DST = OAYZD
| utc_offset_DST = +2
| latd = 46 |latm = 00 |lats =00 | latNS = N
| longd = 8 |longm = 57 | longs =00 |longEW = E
| rakım_m = 273
| rakım_max_m =
| rakım_min_m =
| rakım_dipnotlar =
| posta_kodu_türü =
| posta_kodu = 6900-6917, 6932, 6951, 6959, 6962-6968, 6974-6979
| alan_kodu =
| iso_kodu =
| website = [http://www.lugano.ch/ www.lugano.ch]
| dipnotlar =
}}
 
[[Dosya:Lugano from Sighignola.jpg|thumb|180px|Sighignola zirvesinden Lugano]]
'''Lugano''' ([[Latince]]: Luganum) [[İsviçre]]'de, [[Lugano Gölü]] kıyısında şehir. [[İsviçre]]'de tamamında [[İtalyanca]] konuşulan tek kanton olan [[Ticino]]'dadır. Turistik bir şehirdir.
 
'''Lugano''' ([[Latince]]: ''Luganum'') güney [[İsviçre]]'de Italya sinirina yakinda, [[Lugano Gölü]] kıyısında şehir. [[İsviçre]]'de tamamında [[İtalyanca]] konuşulan tek kanton olan [[Ticino]]'dadır.
 
Turistik bir şehirdir.
 
==İsmi ve arması==
 
Bu sehrin isimini benzerini ihtiva eden ilk yazili belge 804 tarihli olup sehrin adi ''Luanasco'' olarak verilmektedir. Ancak 1189'den itibaren yazili belgelerde sehir ''Lugano'' olarak anilmaktadir. Sehrin isminin Almanca belgelerde sekli ''Lowens, Lauis, Lauwis'' olarak verilmistir; ama gunumuzde bu isim varyanti kullanilmamaktadir.<ref>{{web kaynagi| url = http://www.lugano.ch/en/citta/welcome.cfm?catID=01001001 | yayimci = City of Lugano |baslik = History of the City |erisitarihi = 18-02-2009}}</ref>
 
Lugano isminin aslinin ne olup nasil turetildigi hakkinda cesitli teoriler bulunmaktadir. En olasi aciklamalar halk arasinda konusulan halk [[Latince]]'sinde bulunan "koru" anlamaina gelen ''lucus'' sozcugunden veya "golde yasayan" anlamina gelen ''lakavannus'' sozcugunden turetildigidir. <ref>Stefano Vassere, ''[http://www.lugano.ch/lacitta/archivio.cfm?ID=3A27B24B01BCA957C1256CA900475B20&art=A123FB9407B19766C1256CAA00508C61 I nomi di luogo - L'origine del nome di Lugano]'' (1993)</ref>
 
Sehir, hemen hemen 1200 yilindan beri ozel armasini kullanmaktadir. Bu bir kalkan sekilli arma uzerinde bir kirmizi hac bulunmakata ve bu hacin sort bos kosesinfe buyuk harflerle "L", "V", "G" ve "A" bulunmaktadir. Bu harflerin ''Lugano'' isminin kisaltilmasi oldugu kabul edilmektedir. <ref>{{web kaynağı | url = http://www.crwflags.com/fotw/flags/ch-ti144.html |başlık = Lugano commune (Ticino canton, Switzerland) |yayımcı = Flags of the World Website |erişimtarihi = 20-07-2012}}</ref>.
 
==Cografya ve iklim==
 
Lugano sehri, [[Alpler]]'in guneyinde bulunan [[Maggiore Golu]] ile [[Como Golu]] arasinda bulunan [[Lugano Golu]] kenarinda konumlanmistir. Lugano Ticino kantonunun Alpler uzerinde bulunan "Monte Ceneri Gecidi"'nin guneyinde bulunan "Sottoceneri" adi verilen bolgenin ortasinda bulunmaktadir.
 
Sehir merkezi gol sahilindedir ve gole akan Casserate Suyu'nun hemen batisindadir. Sehrin gol sahili 925 m rakimli "Bre Dagi" ile 912 m rakimli "San Salvatore Dagi" arasinda hilal seklinde bir korfezdir.
 
Sehrin tarihi gelismesi belli bir plan veya programa gore olmadigi icin sehri kapsadigi alan ve sehrin sinirlari belirli bir geometrik hatta mantiki bir sekil gostermemektedir. Sehir degisik zamanlarda galisiguzel gelismistir. Belirli zamanalarda bazi komsu koyler veya yakin varoslar veya araziler sehrin parcasi olmuslar; belli bir plana baglanmadan diger taraflar ise sehrin parcasi olmamislardir. Ozellikle sehrin uzak ve sehir ile aralari ayrik iki semti bulunur. Bunlardan bir Villa Luganese'dir ve bagli oldugu Lugano sehri ile arasinda "Cadro" belediyesi bulunur. Digeri ise buyuk ve cok daginik olarak az gelismis olan Lugano Golu dogu sahilnde olup sekirle arasinda Luagano Golu bukluna semttir,. Diger tarftan, Paradiso adli bagimsiz bir belediye Luganao'nun cok gelismis ic bolgesi tarafindan ve Lugano Golu tarafindan cepcevre cevrelenmistir.
 
Lugano sehri belediye sinirlari icindeki sehir azarisini alana (1997'den beri) 32.09 km<sup>2<.sup> olmaktadir. Bu alanin %10.1'i (yani 3.25 km<sup>2</sup>'si) tarim alani olup %0.5'i tarim bitkileri yetistirmede %8.4'u yuksek yayla merasi olarak hayvancilik icin kullanilmaktadir. Bunun %0.5' 6.73 km<sup>2</sup> (yani %21.0) i orman olup bu alanoi hepsi cok yogun agacikli orman halindedir. . Geriye kalan alanin 4.48 km<sup>2</sup> (%14.0 'i) binalar ve yollar gibi sehirlesme icin kullanilmakta; ve bu alanin %3.0 yollat gibi ulasim enfrastrukturu icin kullanilmakta digerleri ozel veya kirata verilmis evler, isyerleri ve sanayi alanlari ve %3.0'i parklar, yesil bolge alanlari ve spor yapama alanalri icin kullanilmaktadir. 0.04 km<sup>2</sup> (%0.1'i) gol gibi su alanidir. 0.12 km<sup>2</sup>(%0.4'u) ise hicbir ise yaramayan bos arazidir.
 
Lugano olyanus tipi hemen hemen islak subtropik iklimine yakin bir iklime sahiptir, Bu iklime uygun olarak kislar nisbeten ilik ve yazlar ise sicak ve islaka gecnmekte ve yilin her doneminde yagislar bulunmakta ama kislar nisbeten daha az yagisli gecmektedir. Sehrin metooroojik gozlem istasyonu 273 metredir. Sehirde yilin 103.3 gunu ya yagmurlu ya da karli gecmektedir ve yillik toplam yagis ortalama 1545 mm olur. En kuru gecen ay Aralik ayi olup aylik ortalama yagis ortalam 5.6 gun icinde ortalama 63 mm'dir. En yagisli ay Mayis olup ortalama yagis 194 mm .dir.<ref>{{web kaynagi| url =http://www.meteoswiss.admin.ch/web/de/klima/klima_schweiz/tabellen.html |baslik =Temperature and Precipitation Average Values-Table, 1961–1990 | erisimtarihi= 08-05-2009}}</ref>
 
==Demografi==
 
Belediye sinirlari icinde Lugano sehrinin nufusu (14 Nisan 2013 tahminine gore) 666,034 kisidir. Boylece Lugano Isvicre'de nufus itibariyle 9. buyuk sehir ve Ticino kantonunun en buyuk sehri olmaktadir. Ayni zamanda Italya
disinda buluanan en buyuk Italyanca konusulan sehirdir.
 
Lugano şehri nüfusunun tarihsel gelişmesi (sehre 1972'de eklenen semtlerin nufuslari 1972'den sonraki verilerden dusulerek elde edilen) şu Tarihî Nüfus Verileri tablosunda incelenebilir:<ref name="histpop">Kaynak:İngilizce Wikipedia "Lugano" maddesi [https://en.wikipedia.org/wiki/Lugano#Historic population]</ref>
 
<timeline>
Colors=
id:lightgrey value:gray(0.9)
id:darkgrey value:gray(0.8)
ImageSize = width:1020 height:210
PlotArea = height:150 left:100 bottom:50 right:100
AlignBars = justify
DateFormat = x.y
Period = from:0 till:55000
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = justify
ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:5000 start:0
ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:1000 start:0
PlotData=
color:yellowgreen width:40 mark:(line,white) align:center
bar:1710 from:start till:2320 text:"2,302"
bar:1783 from:start till:3761 text:"3,761"
bar:1850 from: start till:5939 text:"5,939"
bar:1870 from: start till:6836 text:"6,836"
bar:1888 from: start till:8185 text:"8,185"
bar:1900 from: start till:10847 text:"10,847"
bar:1910 from: start till:14988 text:"14,988"
bar:1930 from: start till:17672 text:"17,672"
bar:1950 from: start till:21448 text:"21,448"
bar:1970 from: start till:27121 text:"27,121"
bar:1990 from: start till:25334 text:"25,334"
bar:2000 from: start till:26560 text:"26,560"
bar:2010 from: start till:54667 text:"54,667"
</timeline>
 
 
 
 
==Eurovision==
 
İlk Eurovision Şarkı yarışması 24 Mayıs 1956'da Lugano kentindeki Kursaal Theatre'da gerçekleştirildi. İlk gecede Hollanda, İsviçre, Belçika, Almanya, Fransa, Lüksemburg ve İtalya yarıştılar. Gecenin birincisi Lys Assia'nın söylediği "Refrain" şarkısı ile İsviçre oldu.
 
=== Müzeler ===
 
* Modern Art Museum (''Museo d'Arte Moderna'') [http://www.mdam.ch official site]
* MuseumModern ofGüzel Extra-EuropeanSanatlar Müzesi (''Museo d'Arte Moderna'') [http://www.mdam.ch resmi websitesi]
* Avrupa Disi Kulturleri Muzesi Cultures (''Museo delle culture extraeuropee'') [http://maps.google.com/maps?f=q&hl=en&q=Via+Cortivo+24+6976+lugano,+switzerland&sll=46.000826,8.983388&sspn=0.009867,0.019956&ie=UTF8&t=h&z=16&iwloc=addr&om=1 Via Cortivo 24 6976 Lugano, Switzerland]
* CantonalKanton ArtGüzel MuseumSanatlar Müzesi (''Museo cantonale d'arte'') [http://www.museo-cantonale-arte.ch officialResmi sitewebsitesi]
* Foundation [[Aligi Sassu]] andve [[Helenita Olivares]] Vakfi (''Fondazione Aligi Sassu e Helenita Olivares'')
* HistoricalTarih MuseumMuzesi (''Museo storico'')
* CantonalDoga MuseumTarihi onUzerine NaturalKanton HistoryMuzesi (''Museo cantonale di storia naturale'') [http://www.ti.ch/DT/DA/MUSEO officialResmi sitewebsitesi]
* SwissIsvicre CustomGumruk MuseumMuzesi (''Museo doganale svizzero'')
* MunicipalBelediye ArtGüzel Sanatlar Müzesi Museum (''Museo civico di belle arti'')
* [[Wilhelm Schmid (artist)|Wilhelm Schmid]] MuseumMuzesi (''Museo Wilhelm Schmid'')
* Gottardo GalleryGallerisi (''Galleria Gottardo'') [http://www.galleria-gottardo.org officialResmi sitewebsitesi]
* Hermann Hesse MuseumMuzesi (''Fondazione Hermann Hesse'')[http://www.hessemontagnola.ch officialResmi sitewebsitesi]
 
 
== Resimler ==
 
<center><gallery>
Dosya:Monte San Salvatore LCD.jpg|San Salvatore Dagindandesde Piazza Luini, Lugano, Suiza.
Dosya:Lugano - Parco Ciani cancellata.jpg |Lugano sahil yalilarinin birinin gole kapisi
Dosya:BancadelGottardo(Botta).JPG|Lugano - Gottardo Bankasi
Dosya:24MonteBre.jpg|Monte Bra goruntusu
Dosya:Cantina di Caprino.jpg|Golun dogu yakasinda Sehirden ayrik Cantina di Caprino
Dosya:San Lorenzo3.jpg | St. Lorenzo Katedrali
Dosya:Santa Maria degli Angioli.jpg | St. Maria degli Angioli Kilisesi
Dosya:Lugano San Rocco.JPG | St. Rocco Kilisesi
Dosya:Lugano - town hall.jpg|''Palazzo civico'' Sehir Konağı
Dosya:Lugano - Biblioteca cantonale.jpg|Kanton Kutuphanesi
</gallery></center>
 
{{geniş resim|Lugano banner.jpg|800px|<center>Lugano panoramasi</center>}}
{{geniş resim|Lugano-panorama.jpg|800px|<center>Bre Dagi'ndan Lugano panoramasi</center>}}
{{geniş resim|View on Lake Lugano from Monte Bré.JPG|800px|<center>Bre Dagi'ndan Lugano Gölü panoramasi</center>}}
 
 
==Ayrıca bakınız==
 
* [[Ticino]]
 
== Referanslar ==
 
{{kaynakça|2}}
 
== Dış bağlantılar ==
 
{{commonscat|Lugano}}
 
* [http://www.lugano.ch/ Lugano şehrinin resmi sitesi]
* [https://en.wikivoyage.org/wiki/Lugano "Vikivoyage" "Lugano" maddesi] {{ing}}
* [http://www.dmoz.org/Regional/Europe/Switzerland/Cantons/Ticino/Localities/Lugano/ DMOZ Open Directory Projesi "Lugano" maddesi] {{ing}}
* [http://www.lugano-tourism.ch/en/32/default.aspx / Lugano turizm ofisi] {{ing}}
 
 
{{Eurovision}}
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Lugano" sayfasından alınmıştır