Haleakala Ulusal Parkı: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
|||
1. satır:
{{
|
| orijinal_adı = <center>''Haleakala National Park''</center>
|
| başlık = Haleakala Ulusal Parkı, Kıpahalu sahili
| map_link = LocMap Haleakala National Park.png
| alan_türü = Ulusal Park
| kor_alan_list =
| sınıflandırma = [[Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği|İÜÇN]] II
| devlet_kısaltması = USA
| Durum = faaliyette▼
| devlet = [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]
| federasyon = Hawaii
| bölge =
| şehir = [[Pukalani]]
| koordinat = K20° 43' 00" B 156° 10' 56"
| kapladığı_alan =
| kara_alanı = 13,462
| şu_alanı =
| koruma tedbirleri =
| yönetici =
| başkan =
| müdür =
| kuruluş_tarihi = 1 Temmuz 1916: Hawaii Volkanları Ulusal Parkı <br/>1 Temmuz 1961: Haleakala Ulusal Parkı,
| ziyaretçi_sayısı = 956 989 (2011)
| kontrol_kuruluşu = [[Ulusal Park Hizmeti]]
| dünya_mirası =
| map_link2 =
| üst_resim_yazısı =
| yer =
| website = [http://www.nps.gov/hale/ındex http://www.nps.gov/hale]
}}
'''Haleakala Ulusal Parkı''', [[ABD]]'nin [[Hawai|Hawai Eyaleti]]'nde [[Maui Adası]]'nda bulunan ulusal park.
Parkın yüzölçümü 134,62 kilometre karedir; bunun 77.92 km2'si "Vahşi Yaşam Bölgesi" olarak daha sıkı özel koruma altındadır. Bu ulusal park arazisinin 100km2 alanı çöldür. İsmini ulusal park içinde Maui Adası doğusunda bulunan [[Haleakala Dağı]]'dan alır. "Haleakala" sözcüğü Hawaii dilinde "Güneş'in Evi" anlamına gelir ve yerel Maui adası efsanesine göre yarıtanrı olan Maui günü dah uzun yapmak için güneşi bu dağ içinde tutuklamıştır. Haleakala Dağı bir uyuyan yanardağdır ve en son püskürmesini 1480 ila 1600 arasından yapmıştır.
Bu ulusal park iki ayrık kısımdan oluşmaktadır: Haleakala Dağı zirvesi alanı ve Kıpahulku sahili alanı.
== Haleakala Dağı zirvesi alanı==
[[Dosya:Haleakala National Park map 2008.08.jpg|thumb|left|200px|Haleakala Ulusal Parkı haritası]]
Haleakala Dağı zirvesini en iyi bilinen kısmı Hakeakala krateridir. Bu krater gayet büyük bir alanı kapsamaktadır: boyu 11.25 km, eni 3.2 km ve derinliği 790 m kadardır. Kraterin içinde birçok volkanık asıllı, örneğin büyük kül konileri gibi, ilgi çekici özellikler bulunmaktadır. Dağ zirvesinden krater bölgesine giden iki ana patika ("Hakemau'u Patikası" ve "Sliding Sands (Kayan Kumlar) Patikası") bulunmaktadır. Krater içinde özel rezervasyon yapıldıktan sonra yürüyüşçü ve trekçilerlerin gece kalabilecekleri üç dağcı kulübesi bulunmaktadır.
Ziyaretçilerin çoğu her sabah gayet erkenden yanardağ zirvesine gelerek gayet güzel manzaralı harikulade güneş doğumunu seyretmektedirler. Daha çok sayıda yürüyüşçü ziyaretçi ise geç öğleden sonra ve akşamüstü yürüyerek yine de benzer görkemli güneş batımı manzarasını seyre gelmektedirler.
Parkın bu kısmının ilgi çeken bir tarafı burada bulunan bitkilerdir. Bu kısımda bulunan "Hosmer'in Korusu" içinde Hawaii'ye dışarı alanlar ve ülkelerden getirilmiş nadir ağaçlar ve bitkiler bulunmaktadır. Bunlar arasında [[Himalayalar]] eteklerinden getirilmiş "Deodar Sediri (Cedrus deodara)"; [[Japonya]]'dan getirilmiş "Sugi Cryptomeria japonica); Avusturalya'dan getirilmiş [[Okaliptüs]] ve Kuzey Amerika ana karasından getirilmiş ([[çam]], [[ladin]], [[servigiller]], [[göknar]] gibi yaprak dökmez ağaçlar) bulunmaktadır. Hawaii'ye yerli olan ağac ve bitkiler bu koru ve bölgede çok bulunmamaktadır; çünkü büyük boylu yabancı ağaç türleri güneş ışınlarını bunlara kısıtlamaktadır.
Ulusal parkın bu kısmında uzun manzaralı motorlu vasıta yolları mevcuttur ve bu yol kenarında manzaralı park yerleri açılmıştır. Bu yollar boyunca yol kenarında ve yoldan görülen volkanık özellikler ziyaretçilerin ilgilerini çekmektedir. Bu manzaraları ve özellikleri daha ayrıntılı seyredebilmek için ziyaretçilerin durbinler ve hatta teleskoplar kullanmaları ve park etrafındaki turizm dükkanlarından bunları kiralayabilmeleri imkanlari bulunmaktadir.
Bu parkta bulunan Haleakala kraterine has bir kaz türü olan ve "nene" olarak da anılan [[Hawaii kazı]] (Branta sandviçensis) 20. yüzyılın başlarında bu kraterden kaybolmuş ve nesli Hawaii'de de tükenmeye yüz tutmuştu. Bu tür özel olarak ilgi görerek sayıları artırılmış ve kendikendini yenileyebilcek sayıda Hawaii Kazı nesilleri yetiştisrilmiştir. 1946'da Amerika Erkek İzcileri desteği ile izcilerin sırt çantalarında kratere genç kaz çiftlerini taşımaları suretiyle Hawaii Kazı tekrar Krater alanlarına yeniden yerleştirilmişlerdir. <ref>{{web kaynağı|ürl=http://the.honoluluadvertiser.com/artıcle/2002/Jül/13/ln/ln18a.html|çalışma=Honolulu Advertiser|yazar=Hurley, Timothy|başlık=Maui's Boy Scouts mark 40-year link to nene| tarih=13-07-2002 |eriimtarihi=14-03-2012|dil={{ing}}}}</ref>
==Kipahulku sahili==
Bu ulusal parkın ikinci kısmı [[Kıpahulu]] sahilidir. Bu park ziyaretciler dağ zirvesine motorlu vasıta ile gittikten sonra oradan direk bir yolla parkın Kipahulu kısmına bir motorlu vasıta yolu ile gidemezler. Zirveden inip çok virajlı ve adanın rüzgar alan sahilini takip eden bir dar sahil yolu olan "Hana Karayolu"'nu almak zorundadırlar.
Ulusal parkın bu Kipahulku Sahili kısmı denize yakın "Aşağı Kipahulu Vadisi"'inden oluşmaktadır. Dağ zirvesi kısmından "Yukarı Kipahulu Vadisi" ile ayrılmıştır. "Yukarı Kipahulu Vadisi", içindeki kirlenmeye karşı çok hassas olan tropik yağmur ormanı içinde bulunan yerli bitki ve hayvan türlerini korumak nedeni ile ulusal park idaresi tarafindan ziyaretcilere kapalı tutulmaktadır.
Kipahulku sahil kısmında bulunan akarsu olan "Palikea Deresi" üzerindeki "ʻOheʻo" adı verilen bir kısim üstünde iki düzine sayıda gölet veya havuz bulunmakatdır, Bu göletler içinde çok nadir bulunan tatlısu balık türleri yaşamaktadır. Ziyaretçilere bu göletlerde yüzme izini vardır. Bu vadiyi yürüyerek takip eden ziyaretçilerin çoğu daha ilerilere yürüyerek "Waimoku Şelalesi"'nin düştüğü mevkiye gidip bu şelale altında ve göletinde yüzmeyi tercih etmektedirler.
==Gözlem evleri==
Haleakalā Dağı zirvesi tüm [[ABD]]'de emsalı bulunmayacak kadar gökyüzüne açık görüş sağlayan geceye sahip olduğu kabul edilmektedir. Bunun için birçok ziyaretçi akşam bastıktan sonra [[amatör astronomi]] hobilerine uyarak durbin ve telekopları ile aletli gece gözlemleri yapmaktadırlar.
Dağ kraterinin kenar tepelerinde profesyonel gözlem evleri de bulunmaktadır. "Amerikan Hava Gücü" "Haleakal Gözlemevi" bu kraterde bulunan ziyaretçi merkezinin çok yakında kuruludur. 40 yıldır "Hawaii Üniversitesi Astronomi Enstitüsü" bu bölgede bulunan astronomik gözlem evini idare etmektedir.
==Resimler==
{{geniş resim|Panorama Haleakala.jpg|800px|<center> Haleakala Krateri
<center>
<gallery>
Dosya:Haleakala hiking.jpg |Haleakala Ulusal Parkı, Maui'de Haleakala
Dosya:Swimmers at Kipahulu - Haleakala NP.jpg |Haleakala Ulusal Parkı, Maui
Dosya:Haleakala-Observatory-Maui.jpg|Haleakala'da
</gallery>
</center>
| |||