Büyükmahal, Yozgat: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k düzen |
|||
29. satır:
|website = [http://www.yerelnet.org.tr/koyler/koy.php?koyid=264299]
}}
'''Büyükmahal''', [[Yozgat (il)|Yozgat]] ilinin [[Merkez, Yozgat|Merkez]] ilçesine bağlı bir [[köy]]dür.
=== Tarihçe ===
35. satır:
Köyün eski adı Osmalı kayıtlarında Mahal-ı Kebir olarak geçmektedir. Kebir arapça büyük anlamına gelmekte Mahal ise Türkçe yer anlamındadır. Kuruluşu kesin olarak bilinmemekte ancak 400-500 yıllık bir tarihi olduğu sanılmaktadır. .Ö. Anadolu’da kurulan medeniyetlerden Hitit Medeniyetinin merkezi olan Alacahöyük'e 15 km Hattuşaş'a ise 40 km mesafededir.
Köy Kadimoğlu, Deli Ali Efendi, Hacı Ali, Değirmencioğlu, Dervişoğlu, İmamgiller, İspirgiller, Zurnacıgiller, Dereli sülaleleri tarafından kurulmuştur. Bu sülalelerden Kadimoğlu, Deli Ali Efendi sülaleleri köyün yerlileri olup, Değirmencioğulları Sivas'tan, İspirgiller Erzurum'dan, İmamgiller Aydın'dan, Dervişoğulları Hacıbektaş’tan, Zurnacıgiller ise Çorum'dan gelmişlerdir. Büyük Mahal, Yozgat'a 20 kilometre mesafede, komşu köyleri Dememum, Dere Kışla, Aktaş, Sarımbeyli olan bir Alevi köyüdür. Osmanlı Mahkeme kayıtlarında 1800'lü yıllara ilişkin bilgiler bulunmaktadır.
Ancak köyde bulunan soyadlarından (Salman, Kayaslan, Altınok, Bektaş vb) faklı Türkmen boylarından oluştuğu kökenin Kızılkocaoğlu döneminden kalan Salmanlı aşiretine mensup üyeler olduğu tahmin edilebilir. Ancak 1800'lü yılların sonundaki Bektaşi etkisini unutmamak gerekir.
'''Not:''' Köy, bir Salmanlı obası köyüdür. Salmanlı obası hakkında bilgi aşağıdadır.
Salmanlı, bir Avşar obasının adıdır. Büyük bir topluluk olan Salmanlılar (Süleymanlılar da denir) 16. yy’da Kadirli’de bulunan önemli boylar arasındaydı. Bunların bir kısmı Zamantı bölgesinde (Kayseri) yerleşti. Sonraki devirlerde Salmanlılardan önemli bölüklerin Anadolu'nun çeşitli mıntıkalarına dağıldıklarını görüyoruz. 1613 yılında Çankırı bölgesindeki Türkmenler arasında Büyük ve Küçük Salmanlı olarak adı geçiyor. Bu gruptan bazıları Yozgat tarafına geçerek iskan olmuştur. Salmanlıların bir bölümü ise Batı Anadolu’ya doğru yayılmıştır. 1691 yılında Salmanlılar, Batı Anadolu’da (Afyon-Isparta civarı) iskan edildi. Buradan da bir kısmı çevre illere yayıldı. Salmanlıların diğer grupları da Karaman, Maraş ve Adana yöresinde yerleşti. Günümüzde Maraş ve Çorum yöresindeki Salmanlılar, bunların torunlarıdır. Osmanlı kaynaklarından takip edilebildiği kadarıyla Salmanlı Avşarları Adana, Aksaray, Alanya, Amasya, Ankara, Antep, Aydın, '''Bigadiç''', Bor, Boyabat, Boz-Ok (Kocalı kazası), Çankırı, Çorlu, Çorum, Çöl-Abat, Çukurova, Danişmentli, Dazkırı, Diyarbakır, Edirne, Eyüpeli, Geyikler, Göksün, Gördük ve Timurcu – Saruhan, Gülnar, Halep, Hamit, Is-parta, İzmir, K. Sahip, Karahisar-ı Şarki, Kangal, Kars-ı Maraş, Kastamonu, Kaş, Kayseri, Keçiborlu, Keskin, Kırşehir, Kilis, Kirmastı, Konya, Kozan, Kütahya, Malatya, Maraş, Niğde, Rakka, Sandıklı, Sivas, Sungurlu, Tarsus, Teke, Tire, Yeni-İl, Yenişehir – Aydın, Zamantı ve Zeyne – İç-El’de ve Bal-kanlarda Kili ve Akkerman, Selanik, Kırcaali, Çirmen’de yerleşmiştir.
Satır 51 ⟶ 50:
Köyün bir İlköğretim Okulu, Postahanesi, Camisi, Cem Evi, Köy odası ve sağlık ocağı bulunmaktadır. Bütün Anadolu köylerinde olduğu gibi köyün nüfusu Almanya, Belçika, Fransa gibi yabancı ülkelere, İstanbul, Ankara, Kayseri, Antalya başta olmak üzere diğer şehirlere göçmüştür.
=== Kültür ===
Alevi kültür gelenek ve görenekleri yaşanmaktadır.
Köyde belli başlı tarihi eser olmamasına karşılık; zaman içinde tahrip olmuş, Roma dönemine ait eserler ile Bağ olarak adlandırılan mevkide Rumlardan kaldığı sanılan bir mezarlık ve çanak kalıntıları bulunmaktadır. Güneydeki dere üzerinde eskiden kalma yedi su değirmeni kalıntıları ve köy içerisinde bulgur dövülmesi için soku taşlarını ve seten kalıntıları görmek mümkündür.
Tüm Anadolu köylerinde olduğu gibi yazılı gelenekler yerine sözlü gelenek Büyükmahal'da da hakimdir. Kişiler lakapları ile çağrılır, yakıştırmalar özgün kişiliklerle yapılır. Her yerin meşhur birşeyi olduğu gibi Büyükmahal'ın da çayı meşhur olduğu kabul edilir. İyi çay Çamcı denilen kaynak sudan yapılıp, Ortalık kaynak suyuna itibar edilmez.
Köyde Gobel(erkek çocuk), Ka(Ağa), Bıldır(Geçen Yıl), Go(Gök), Sındı(Makas), Urelüğün(Önceki Gün), Bibi(Hala), Kırmızı(Domates) gibi yerel sözcükler kullanılır. Öz Türkçe yapısına uygun olarak R, L vb. harflerle başlayan sözcükler başına sesli harf getirilerek değiştirilir.(Örneğin Rıza yerine Irıza, Rus Buğday yerine Urus Buğday, Limon yerine İlimon gbi).
| |||