Thomas Jefferson: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
k düzen |
||
35. satır:
|imza = Thomas Jefferson Signature.svg
}}
'''Thomas Jefferson''' (13 Nisan 1743 - 4 Temmuz 1826), [[Amerika Birleşik Devletleri]] üçüncü başkanı olup, 1801-1809 tarihleri arasında başkanlık yapmıştır. [[Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi]]'nin asıl yazarı olması ve ABD'deki [[Cumhuriyetçilik]] akımının ideallerini savunması ve yayması nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri'nin [[kurucu babalar]]ı arasında en etkili olanlarından biri olarak kabul edilir. Jefferson, Amerika'yı hep Cumhuriyetçiliği savunan ve [[İngiliz İmparatorluğu]]'nun emperyalizmine karşı gelen büyük bir Özgürlük İmparatorluğu'nun ardındaki güç olarak tahayyül etmiştir.
Amerikan Kongresi, Bağımsızlık Bildirgesi'ni yazmaları için Jefferson ile beraber [[John Adams]], [[Benjamin Franklin]], [[Roger Sherman]] ve [[Robert R. Livingston]]'ı görevlendirmiştir, ama komite bildirgenin ilk taslağını kaleme alma görevini Thomas Jefferson'a vermiştir.
[[Dosya:US $2 obverse.jpg|left|none|thumb|300px|Jefferson'ın resmi 2 ABD dolarının ön yüzünde bulunuyor.]]
Virginia Eyalet Meclisi'nde çalışmış ve daha sonra [[Virjinya]] valisi olmuştur. Görevi başındayken yasaları daha demoktarikleştimeye çalışmış, dinî özgürlük sağlanması için büyük çabalar harcamıştır. 1784-1789 yılları arasında Fransa'da büyükelçilik görevinde bulunmuş ve Fransız İhtilâl'i yandaşlarına, kendisi de Amerika'nın bağımsızlığını savunduğu için yakınlık göstermiştir.
1790 yılında [[Amerika]]'da [[George Washington]]'ın bakanı olmuş fakat bakanın diğer danışmanları ile arasında anlaşmazlıklar yaşandığı için görevinden ayrılmıştır. 1801 yılında kendisi başkanlığa adaylığını koymuş ve rakibi Aron Burr ile aldığı oy sayısı eşit çıkınca Temsilciler Meclisi tarafından oybirliği ile başkan seçilmiştir.
Jefferson görevi süresince endüstrileşmeye karşı çıkmış, Amerika halkının tarımcı yapısını korumaya çabalamıştır. [[Avrupa]] ile [[Amerika]] arasındaki ticarî ilişkilere bazı yasaklar koymuş iki dönem başkanlık yaptıktan sonra üçüncü kez adaylığını koymamış ve kendi kurmuş olduğu Virjinya Üniversitesi'ne dönmüştür. ABD'nin 50. bağımsızlık gününde hayatını kaybetmiştir. 2. Başkan [[John Adams]]'dan birkaç saat önce ölmüştür. Son sözleri ise "Is it the fourth?" (Bugün dördü mü?) oldu.
49. satır:
== Yetişme dönemi ve eğitim hayatı ==
=== Çocukluk dönemi ===
Thomas Jefferson 13 Nisan 1743 tarihinde, ailesinin on çocuğundan üçüncüsü olarak dünyaya gelmiştir. Virginia'nın güçlü bireyleri ile sıkı bağları olan bir aileye mensup olup, kardeşlerinden ikisi çocuk yaşta hayatlarını kaybetmiştir. Annesinin ismi Jane Randolph Jefferson, babasının ismi ise Peter Jefferson'dır. Babası Peter Jefferson'ın atalarının büyük olasılıkla Galli oldukları düşünülmektedir.
Jefferson 1752'de İskoçyalı bir rahip olan William Douglas'ın eğitim verdiği yerel bir okulda eğitime başladı. Dokuz yaşından itibaren Latince, Antik Yunan ve Fransızca öğrenmeye başladı. 1757 yılında on dört yaşındayken babasının ölümü üzerine, 20 km² arazi ve birçok köle kendisine miras kaldı. Bu arazi üzerinde daha sonraları [[Monticello]] olarak adlandırılacak olan kendi evini inşa etmiştir.
58. satır:
=== Üniversite sonrası ===
1 Ekim 1765'te Jefferson'ın en büyük ablası olan Jane 25 yaşında öldü. Jefferson, bu olayın ardından bir süre derin bir yas dönemine girdi ve bu süre içerisinde diğer ablalarının da evlenerek evden ayrılmış olmaları dolayısıyla, kendisine arkadaşlık edebilecek düzeyde yaşıt kardeşlerinin eksikliğini hissetti.
Jefferson, bu dönemde henüz koloni olan Virginia'da avukat olarak pek çok dava ile ilgilenmiş, 1768 ile 1773 yılları arasında Genel Mahkeme'de her yıl yüzün üzerinde davaya bakmıştır. Avukat olarak ünlenen Jefferson'ın müşterilerinin arasına annesinin ailesi olan Randolph'ların da içinde bulunduğu Virginia'nın
=== Monticello ===
70. satır:
=== Bağımsızlık Bildirgesi'nin kaleme alınması ===
Jefferson, [[Amerikan Bağımsızlık Savaşı]]'nın başlamasının hemen ardından, Haziran 1775'de on üç koloninin katılımıyla toplanan ikinci Kongre'de delege olarak yer almıştır. Kongre Haziran 1776'da bir bağımsızlık bildirgesinin kaleme alınması fikrini tartıştığı sırada, Jefferson bu bildirgenin hazırlanması için görevlendirilen beş kişilik komiteye seçilmiştir. Komite, muhtemelen Jefferson'ın "yazar" olarak sahip olduğu repütasyon ve ün dolayısıyla bildirgenin ilk taslak halini hazırlama görevini Jefferson'a vermiştir. Esasen bu sorumluluk, verildiği esnada rutin bir görev olarak düşünülmüş ve Komite'nin hiçbir üyesi tarafından tarihi bir görev olarak görülmemiştir. Jefferson, kendi hazırladığı Virginia Anayasa taslağını, [[George Mason]]'ın hazırladığı Virginia Haklar Bildirgesi'ni ve diğer kaynakları esas almak ve Komite'nin diğer üyelerinin de desteğini almak suretiyle [[Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi]]'nin taslak halini tamamlamıştır.
=== 1774 ile 1800 arasında siyasi kariyeri ===
81. satır:
=== Virginia Eyalet Valiliği ===
Thomas Jefferson, 1779 - 1881 döneminde Virginia eyaleti valisi olarak görev yapmıştır. Bu görevi kapsamında, 1780 yılında Eyalet başkentinin [[Williamsburg]]'dan daha merkezi bir konuma sahip olan [[Richmond]] şehrine taşınması, [[College of William & Mary]] üniversitesinde eğitim reformlarına devam edilmesi gibi çalışmalarda bulunmuştur. 1779'da bu okul, Jefferson'ın isteği üzerine Amerikan üniversitelerinde bir ilk olarak [[George White]]'a hukuk profesörü unvanı vermiştir.
Eğitim alanında o güne kadar gerçekleştirilmesini sağladığı reformları yeterli bulmayan Jefferson, daha sonra [[Virginia Üniversitesi]]'ni kurmuştur. Bu üniversite, ABD tarihinde yüksek öğrenimin dinsel öğretiden tamamen bağımsız tutulduğu ilk üniversite olma özelliğini taşımaktadır.
Thomas Jefferson'ın vali olduğu dönem içerisinde Virginia iki kez İngiliz işgaline uğramıştır (Bunların ilkinde İngiliz kuvvetlerinin başında Benedict Arnold, ikincisinde ise Lord Cornvallis vardı). Hatta, 1781 yılının Haziran ayında, [[Banastre Tarleton]] adındaki bir albayın önderliğindeki İngiliz süvari birlikleri, Jefferson ve diğer Virginia bölgesi liderlerinin on dakika mesafesine kadar yaklaşmışlardır.
Jefferson, valilik görevinde kamuoyunun desteğinin yitirmesi ve bir daha seçilme şansının olmamasından ötürü, bir dönem sonunda bu görevi bırakmak zorunda kalmıştır. Ancak, yine de 1783 yılında Eyalet meclisi tarafından Amerikan Kongresi'ne Virginia'yı temsil etmek üzere seçilmiş ve kongre üyesi olarak Ulusal Kongre üyeliğine getirilmiştir.
97. satır:
Jefferson, 1785 ile 1789 yılları arasında Fransa'da ABD büyükelçisi olarak görev yaptığından dolayı [[Philadelphia Kongresi]]'ne katılamamıştır. Ekinde bir haklar bildirgesi olmamasına rağmen yeni Anayasa'ya destek vermiş ve sürekli olarak ABD'deki gelişmeler hakkında [[James Madison]]'dan haber almaya devam etmiştir.
[[Paris]]'te bulunduğu sürece, Jefferson [[Champs-Élysées]] üzerinde bulunan bir evde yaşamıştır. Zamanının önemli bir bölümünü şehrin arkeolojik zenginliklerini gezip öğrenmekle geçirmiş, aynı zamanda şehrin sunduğu güzel sanatlarla ilgili sergi, gösteri vb. aktivitelere yoğun olarak katılmıştır. Davetlerde sık sık boy göstererek favori bir figür haline gelmiş ve şehrin etkili insanlarının verdiği akşam yemeklerinin düzenli misafirlerinden olmuştur. Jefferson ve kızları Fransa'da oldukları süre içinde Montecillo'nun köle ailelerinden olan Hemmings'lerden James Hemmings ve onun kız kardeşi [[Sally Hemmings]] onlara hizmet etmiştir. Jefferson'ın Sally Hemmings ile var olduğu iddia edilen uzun dönemli ilişkisinin bu dönemde başladığı iddia edilir.
Jefferson, 1784 ile 1785 yılları arasında ABD ile [[Prusya]] arasında yeni kurulan ticari ilişkilerin mimarlarından biri olmuştur.
Paris'in aristokratları ve elit tabakası ile yukarıda sözü edilen sıkı arkadaşlık ve dostluk bağlarına rağmen, Jefferson 1789'da başlayan [[Fransız Devrimi]] sırasında devrimcilerin yanında yer almıştır.
| |||