Planck birimleri: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k düzen |
|||
1. satır:
'''Planck birimleri''', aşağıdaki listede de gösterilen gibi [[Uluslararası Birimler Sistemi|SI]] tarafından kabul edilen ve yedi [[SI temel birim|temel birimden]] türetilen [[fizik]]sel [[ölçü birimleri]]dir. Bu yedi fiziksel sabit, eğer türetilen herhangi bir birimin sayısal değeri olarak kullanılırsa değeri [[1 (sayı)|1]] [[ölçü birimleri|birim]] olur. Planck birimlerinin [[kuramsal fizik]]te derin anlamları vardır. Bunlar, [[fizik yasası]]nın [[cebirsel ifade]]lerini, çok kolay biçimde basitleştirirler. [[Kuantum kütleçekimi]] gibi birleşik kuramların incelenmesi özel rol oynarlar.
1899'da Alman fizikçi [[Max Planck]] tarafından resmen önerildi. Bunlar [[doğal birimler]] olarak ta bilinir. Çünkü tanımlarının kökeni yalnızca [[doğa]]dan gelir, insanın elde edebileceği büyüklükler değillerdir. Planck birimleri, [[SI'da anılan SI olmayan birimler]]de sınıflandırılan doğal birimlerdir. Fakat, bu birimler herhangi bir [[prototip]] nesne veya [[Temel parçacık|parçacığın]] bir özelliği olmaması için eşsiz olarak dikkate alınmışlardır, fakat [[vakum]]un bir özelliği olabilirler.
1 olarak normalleştirilen evrensel Planck birimleri ve sembolleri şunlardır;
11. satır:
*[[Boltzmann sabiti]], ''k''<sub>B</sub> (bazen ''k'').
Planck, yalnızca, evrensel sabitlerdeki G, ''h'', ''c'' ve ''k''<sub>B</sub> ([[doğal birimler]]e bakın) ve Tomilin temel birimlerini dikkate aldı.
<ref name="PAV">{{cite book|last=Pavšic|first=Matej|title=The Landscape of Theoretical Physics: A Global View|year=2001|publisher=Kluwer Academic|location=Dordrecht|isbn=0-7923-7006-6|pages=347-352|url=http://www.springer.com/physics/theoretical%2C+mathematical+%26+computational+physics/book/978-0-7923-7006-2?otherVersion=978-1-4020-0351-6}}</ref>
Bu sabitlerden her biri en az bir [[kuramsal fizik]] kavramı ile ilişkilidir: Örneğin; ''c'', [[elektromanyetizma]] ve [[özel görelilik]]; ''G'', [[genel görelilik]] ve [[Newton'ın evrensel kütleçekim yasası]]; ''ħ'', [[kuantum mekaniği]]; ''ε''<sub>0</sub>, [[elektrostatik]] ve ''k''<sub>B</sub>, [[istatiksel mekanik]] ve [[termodinamik]] ile ilgilidir.
30. satır:
: <math> F = \frac{m_1 m_2}{r^2} \ .</math>
Yukarıdaki birinci denklemde ''G''nin elenmesi sonucu elde edilen bu son denklemin anlaşılabilmesi için ''F'', ''m''<sub>1</sub>, ''m''<sub>2</sub>, ve ''r'' niceliklerinin boyutsuz sayısal değerleri, Planck birimlerine dönüştürülmelidir. Planck birimlerinin ve diğer [[doğal birimler]]in niçin kullanıldığının bir göstergesi; {{nowrap|''G'' {{=}} ''c'' {{=}} 1}},
{| class="wikitable"
47. satır:
| ''G''
| L<sup>3</sup> M<sup>−1</sup> T <sup>−2</sup>
| 6,67384(80) × 10<sup>
|-
| {{nowrap|İndirgenmiş [[Planck sabiti]]}}
| ''ħ'' = ''h''/2π<br/>''h'', Planck sabitidir
| L<sup>2</sup> M T <sup>−1</sup>
| 1,054571726(47) × 10<sup>
|-
| [[Coulomb sabiti]]
62. satır:
| ''k''<sub>B</sub>
| L<sup>2</sup> M T <sup>−2</sup> Θ<sup>−1</sup>
| 1,3806488(13) × 10<sup>
|}
'''Boyut sembolleri''': L = [[uzunluk]], M = [[kütle]], T = [[zaman]], Q = [[elektriksel yük]], Θ = [[sıcaklık]].<br/>
183. satır:
! Eşdeğerleri
|- align="left"
| [[Evrenin yaşı
| 8,0 × 10<sup>60</sup> ''t''<sub>P</sub>
| 4,3 × 10<sup>17</sup> s, veya 13,7 × 10<sup>9</sup> yaş
209. satır:
===Tarihçe===
1881'de [[George Johnstone Stoney]], uzunluk, zaman ve kütle birimlerinin bağlı olarak [[elektriksel yük]]ün sayısal olarak ifade edilebileceğini, fark ettiğinde [[doğal birimler]] ortaya çıktı. Stoney'e ithafen bunlar şimdi [[Stoney birimleri]] olarak adlandırılıyor. Bu birimler [[yerçekimi sabiti|''G'']], [[Işık hızı|''c'']], ve [[temel yük|elektron yükü]] (''e''), hepsi 1'e eşittir. 1898'da [[Max Planck]], [[aksiyon (fizik)|aksiyon]]un büyüklük olduğunu keşfetti ve Mayıs 1899'da bunu Prussian Academy of Sciences makalesinde yayımladı.
{{bq|''...ihre Bedeutung für alle Zeiten und für alle, auch außerirdische und außermenschliche Kulturen notwendig behalten und welche daher als »natürliche Maßeinheiten« bezeichnet werden können...''
...Tüm zaman ve tüm uygarlık için bunların anlamlarını devam ettirmek, dünya dışında bile olsa ve insan olmayana bile şarttır ve bu yüzden "doğal birimler olarak ifade edilebilir"...}}
230. satır:
*Sections C-E of [http://www.planck.com/ collection of resources] bear on Planck units. Good discussion of why 8π''G'' should be normalized to 1 when doing [[general relativity]] and [[quantum gravity]]. Many links.
*[http://www.scientificblogging.com/hammock_physicist/grand_arena The universe and the parameters that describe it in Planck units] Pulls together various physics concepts into one unifying picture.
{{Planck birimleri}}
| |||