|
|bölge =
|sebep =
|sonuç = [[Şahkulu]] idam edildiöldürüldü ve isyan bastırıldı.
|coğrafi_değişiklikler =
|savaşan1 = [[Osmanlı İmparatorluğu]]
|savaşan2 = [[Kızılbaşlar]]
|savaşan3 =
|komutan1 = [[II.Hadım BayezidAli Paşa]] {{KIA}}
|komutan2 = [[Şahkulu]] {{KIA}}
|komutan3 =
|güç1 =
|notlar =
}}
'''Şahkulu İsyanı''', [[1511]] yılı Nisan ayında, [[Şah İsmail]]'i kurtarıcı olarak kabul eden Aleviler[[Şahkulu]] önderliğindeki [[Kızılbaş]]lar tarafından [[II. Bayezid]] yönetimindeki [[Osmanlı İmparatorluğu]]'na karşı [[Antalya]], [[Manisa]], [[İzmir]], [[Karaman]], [[Mersin]], [[Konya]], [[Kırşehir]], [[Tokat]], [[Amasya]], [[Yozgat]] ve [[Çorum]] çevresinde gerçekleştirilmiş bir isyandır.
== Nedenleri ==
==İsyanın gelişmesi==
Şahkulu önemli miktarda taraftar topladıktan sonra, Batı Anadolu ve Rumeli' de halifeler vasıtasıyla halkı [[Şah İsmail]]' e biate davet etmişti. Bu sırada [[Osmanlı]] şehzadeleri arasındaki hoşnutsuzluk ve devlet erkanının kayıtsızlığından istifade ederek ayaklandı. Emrindeki kuvvetlerle [[Manisa]] sancağına gitmiş olan [[Şehzade Korkut]]' un hazinesini taşıyan kafileye saldırıp ganimet ele geçirdikten sonra [[Şah İsmail]]' in halifesi iddiasıyla etrafa saldırdı. [[Antalya]]' yı basıp [[kadı]] yı öldürdükten sonra [[Kızılcakaya]], İstanos ([[Korkuteli]]), [[Elmalı]], [[Burdur]] ve [[Keçiborlu]]' yu basıp kadılarını ve bir kısım halkını öldürdüp [[Kütahya]] önlerine gelmiştir. Kendi üzerine gönderilen Anadolu Beylerbeyi [[Karagöz Ahmed Paşa]] yönetimindeki [[Osmanlı]] kuvvetlerini mağlup edilerek paşayı esir alınmıştır. Şahkulu Kütahya' yı kuşattı ve kale önünde [[Karagöz Ahmed Paşa]]' yı öldürdüyse de şehri alamadı. (22 Nisan 1511)
[[Şahkulu]] Han Anadolu'daki [[Alevî]] [[Türkmenler]]in ezildiğini, bu yüzden [[Osmanlı]] yerine [[Safevî Devleti]]'nin yönetimine girilmesi gerektiğinin propagandasını yapıyordu. Şah İsmail'den gelen destekle ve yanına topladığı adamlarla faliyete başladı. Bu sırada [[Osmanlı]] tahtında olaylar büyümekteydi. Şehzade Ahmet ile Şehzade Selim arasında yaşanan gerilime Şehzade Korkut da dahil olmuştu. Şehzade Korkut bulunduğu Manisa sancakbeyliğinden topladığı kuvvetlerle İstanbul'a hareket etti.
Şahkulu bundan sonra [[Bursa]] üzerine yürümeye başlamış, kendisine karşı gönderilen [[subaşı]] Hasan Ağa' yı da yenerek öldürmesi üzerine [[Bursa]]' da heyecan artmış, [[Şehzade Korkut]] [[Manisa]] kalesine kapanmıştır. [[Bursa]] kadısının durumu [[İstanbul]]' a bildirmesi üzerine [[Vezir-i Azam]] [[Hadım Ali Paşa]] isyanı bastırmakla görevlendirildi. Şahkulu kuvvetleri Karaman beylerbeyi Haydar Paşa' yı öldürdükten sonra kuzeye ilerlediler. Sefere görevlendirilen [[Şehzade Ahmet]] ile diğer şehzadeler [[Altıntaş]] mevkiinde [[Hadım Ali Paşa]] ile birleştiler ve asileri sarp bir dağda kuşattılar. Bu esnada [[Şehzade Ahmet]] asilere saldıracağı yerde saltanat iddiasıyla [[yeniçeri]]leri kendisine biat etmeye davet etti, fakat red cevabı aldı. Bu sırada kuşatılan Şahkulu kuvvetleri bir yolunu bularak kaçmayı başardılar. [[Hadım Ali Paşa]] isyancıları takibe koyulduysada yeniçerilerin kendisine biat etmemesine küsen [[Şehzade Ahmet]] kendi sancağına çekildi. [[Hadım Ali Paşa]] Sivas civarındaki [[Çubukova]] yada [[Gökçay]] mevkiinde Şahkulu kuvvetlerine yetişti ve iki taraf çarpıştı. Savaşta Şahkulu' nun ölmesi üzerine isyancılar arasında kargaşa çıktı. Bu esnada [[Hadım Ali Paşa]]' da okla vurularak öldürüldü.(2 Temmuz 1511) Galip gelen [[Osmanlı]] güçleri [[Hadım Ali Paşa]]' nın ölümü üzerine ilerleyemediler, kalan isyancılarda [[İran]]'a doğru gittiler.<ref name="şahkulu">[Osmanlı Tarihi, II. Cilt, 10. baskı, sf: 230,231,254,255, Türk Tarih Kurumu Yayınları-2011, Ord. Prof. [[İsmail Hakkı Uzunçarşılı]]]</ref>
[[Şahkulu]], Şehzade Korkut'un gitmesi üzerine padişah [[II. Bayezid]]'in öldüğünü sanıp topladığı 10.000 civarında adamla ayaklandı. İsyancılar sırasıyla Antalya, Mersin, Adana, Denizli, Manisa bölgesini ele geçirdi. Manisa'dan ayrılmış olan Şehzade Korkut'un hazinesi yağmalandı.
Şehzade Korkut ile [[Şahkulu]] orduları [[Isparta]] yakınlarında bir muharebe yaptı. Savaşı [[Şahkulu]] ordusu kazandı ve [[Şehzade Korkut]] kaçtı. Bunun ardından [[Şahkulu]], [[Konya]] eyaletinden gelen Osmanlı kuvvetlerini [[Beyşehir]]'de yendi. [[Karaman]]'a yürüyüp orayı da ele geçirdi.
[[Şahkulu]] eski Osmanlı başkenti [[Bursa]]'yı eline geçirmeyi hedefledi. Bursa şehrine yönelirken önce [[Anadolu Beylerbeyliği]] merkezi olan [[Kütahya]] ile uğraşması gerekti. Kütahya yolu üzerinde kendine karşı gelen Anadolu Beylerbeyi Karagöz Paşa'nin ordusunu [[Şahkulu]] bir muharabede yenerek onu esir aldı. Kütahya halkından şehri teslim etmelerini talep etti. Ancak halk şehri teslim etmedi. Bunun üzerine Sahkulu elinde esir olan Anadolu Beylerbeyi Karagöz Paşa'yi kazığa oturtarak öldürttü. Ordusunu ikiye bölerek Taki Baba adındaki bir müridine Kütahya kuşatmasını devretti. Ordusunun daha büyük kısmı ile Bursa'ya doğru seferine devam etti. [[Bursa]]'da [[Alevî]]lerle kardeş olarak gördüğü [[Ahilik]] teşkilatına gönderdiği mektupta Osmanlının eski durumundan hal kalmadığını, zalim bir devlet olduğunu, bu yüzden bu devlete karşı başkaldırdığını bildirdi ve [[Ahilik]] teşkilatıyla görüşmelere başladı. Bu sırada Osmanlı kuvvetleri harekete geçti. Bursa yolu büyük bir güçle bir Osmanlı veziri tarafından kesildi. [[Şahkulu]] ormanlara kaçtı. Bu sırada Kütahya kuşatması başka bir Osmanlı veziri olan Haydar Paşa tarafından yarıldı. [[Şahkulu]] böylece iki ateş arasında kaldı. Fakat [[Şahkulu]] bütün kuvvetlerini birleştirmeyi başararak Haydar Paşa'nın ordusuna hücuma karar verdi. Ormandan çıkan Şahkulu kuvvetleri [[Kütahya]] boğazında Haydar Paşa komutanlığındaki orduyu yendiler ve Haydar Paşa şehit edildi. [[Şahkulu]] bu sefer [[Ankara]]'yı hedef aldı. Bu sırada Sadrazam [[Hadım Ali Paşa]] idaresindeki büyük bir Osmanlı ordusu harekete geçmişti. Bu ordu Çubuk yakınlarında [[Şahkulu]]'nun kuvvetlerini karşıladı. [[Gökçay Muharebesi]] adı verilen çarpışmada [[Osmanlı Ordusu]], [[Kızılbaş]] adı verilen [[Alevî]] [[Türkmenler]]i yendi.
Fakat bu muharebede Osmanlı ordusu komutanı sadrazam [[Hadim Ali Paşa]] ağır yara almıştı; sadrazam tedavi için [[Amasya]]'ya götürüldü ve orada vefat etti. [[Şahkulu]] ise takip edilerek Çubukova'da sıkıştırıldı; yakalandı ve idam edildi.
[[Şahkulu]] idamından sonra güneybatı ve İç Anadolu'da başsız kalan isyan hemen sönüp bitti. Fakat isyan [[Doğu Anadolu]]'da da gayet etkili olmuştu. Bu bölgede çıkan ayaklanmaları ise Şehzade Selim bastırdı.
== Sonuçları ==
İsyanın bastırılmasından sonra [[Osmanlı]] yönetimi [[Isparta]] ve [[Antalya]] taraflarında ele geçirdiği [[Kızılbaş]]ları [[Mora]]' da zaptedilen [[Modon]] ve [[Koron]] taraflarına [[tehcir]] etmiştir.<ref name="şahkulu">[Osmanlı Tarihi, II. Cilt, 10. baskı, sf: 230,231,254,255, Türk Tarih Kurumu Yayınları-2011, Ord. Prof. [[İsmail Hakkı Uzunçarşılı]]]</ref>
Anadolu'nun siyasi birliği dağılma tehlikesi geçirdi. Mezhep çatışmalarının başlangıcı olarak kabul edilen isyan daha sonraki zamanlarda da devam etti. Şehzade Selim'in, Alevi isyanlarını bastırırken kırk bin Kızılbaş'ı infaz ettiği Şeyh İdris-i Bitlisi'nin olaylar hakkında yazdıklarında geçen bir rakamdır. Ancak bu rakam, çokluk ifade etmek için kullanılan bir rakam olabilir, çünkü Osmanlı'nın o dönemine ait yargılama kayıtlarında bu bilginin doğruluğunu gösterecek bir kanıt bulunamadı. Bununla ilgi Alevi tarihiyle ilgilenen Alevi tarihçiler de dahil tarihçilerin yaptıkları açıklama rakamların abartılı olduğu ve ellerinde, o döneme ait mahkeme kayıtları büyük oranda korunmuş haldeyken, bu denli büyük sayıda idam cezasıyla sonuçlanan yargılamanın resmi kayıtlarının olması gerektiği hâlde bulunamadığı yönündedir.
== Kaynakça ==
<references/>
{{Osmanlı-taslak}}
| 