Hasan Tahsin Banguoğlu: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
Rahmetli dedem Banguoğlu'nun tarafımdan yazılmış ayrıntılı biyografisini mevcut madde ile birleştirdim. Biyografik bilgiler Banguoğlu'nun bize bıraktığı belgelerden, fotoğraflar ise aile arşivinden alınmıştır. |
||
1. satır:
'''Hasan Tahsin Banguoğlu''' (d. [[1904]], [[Drama (şehir)|Drama]], [[Osmanlı İmparatorluğu]]), (ö. [[3 Mart]], [[1989]], İstanbul), [[Türk]] [[dilbilimci]] ve [[siyasetçi]].
[[Dosya:Tahsin Banguoglu in the 1920s.jpg|küçükresim|sağ|İstanbul Erkek Lisesi'nde (1925)]]
Hasan Tahsin Banguoğlu, [[İkinci_Meşrutiyet|II. Meşrutiyet]]’in ilanından dört sene önce, 1904'te [[Drama (şehir)|Drama]]’da doğdu. Sekiz yaşındayken [[Balkan Harbi]]’nin facialarına tanık oldu ve ailesi ile birlikte İstanbul’a göç etti. İlk ve orta öğrenimlerini Drama, Balıkesir ve İstanbul’da tamamladıktan sonra eğitimine [[İstanbul_erkek_lisesi|İstanbul Erkek Lisesi]]’nde devam etti. Buradan 1926’da mezun oldu. Aynı yıl [[Darülfünun|İstanbul Darülfünun]] Edebiyat Fakültesine girdi. Bu tarihlerde aynı zamanda [[Vakit_(gazete,_1917-1959)|Vakit]] ve Hız gazetelerinde ve bir mizah dergisi olan [[Cem_(dergi)|Cem]]’de "B.T.", "Banguoğlu Tahsin" ve "Penguen" takma adlarıyla yazılar yazıyordu. 1930 yılında [[Darülfünun|İstanbul Darülfünun]] Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdi. 1930-1932 yılları arasında [[Gazi_Eğitim_Enstitüsü|Ankara Gazi Terbiye Enstitüsü]]'nde ilk hocalık deneyimini yaşadı. 1932 yılında eğitimine devam etmek üzere Almanya’ya gitti. 1932-1936 yılları arasında [[Berlin_Üniversitesi|Berlin Üniversitesi]]'nde ve Breslau Üniversitesinde [[Osmanlı_Türkçesi|Osmanlı Türkçesi]] üzerine doktora çalışmasını yaptı. Döndüğü yıl [[DTCF|Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi]]’nde Türk dili doçenti olarak ders vermeye başladı. Aynı dönemde Ankara’da yeni açılan [[Ankara_Üniversitesi_Devlet_Konservatuvarı|Devlet Konservatuarı]]’nda [[Fonetik|fonetik]] dersleri veriyordu.
Bu yıllarda [[Dil_Devrimi|Türk dilinin sadeleştirilmesi]] hareketinde etkin rol oynadı. 1940 yılında, dönemin Millî Eğitim Bakanı [[Hasan_Âli_Yücel|Hasan Âli Yücel]], Banguoğlu’ndan Türçkenin grameri ile ilgili bir "kılavuz kitap" yazmasını istedi. Bu kitap aynı yıl (1940) "Ana Hatlarıyle Türk Grameri" adıyla basıldı ve 1940-1941 ders yılında okullarda yeniden başlatılacak olan gramer müfredatına esas alındı. Bu kitabın temeli "Yeni Türk Grameri" kavramı üzerine kurulmuştu. 1941-1943’te dil konusunda yazdığı diğer yazıları ise [[Ülkü_(dergi)|Ülkü]] dergisinde ve [[Ulus_(gazete)|Ulus]] gazetesinde yayımlandı. Bunlar, 1987 yılında "Dil Bahisleri" adı altında toplanarak, daha sonraki makalelerinin de ilavesiyle tekrar basıldı. Yaşamı boyunca [[Dil_Devrimi|Türk dil devriminin]] "Güzel Türkçe, Doğru Türkçe" ilkesine dayandırılması gerektiğini savundu.
[[Dosya:Tahsin Banguoglu in the 1960s.jpg|küçükresim|sağ|Londra Üniversitesi'nde (1957)]]
Banguoğlu 1943'te kendi ifadesiyle "Bingöl milletvekilliğine atandı". 1946’dan 1948’e kadar [[Halkevleri|Halkevleri]]’nin başkanlığını üstlendi. 1948-1950 yılları arasında II. [[Hasan_saka|Hasan Saka]] ve [[Şemsettin_Günaltay|Şemsettin Günaltay]] kabinelerinde Milli Eğitim Bakanlığı yaptı. Aynı dönemde [[Türk_Dil_Kurumu|Türk Dil Kurumu]]’nun tabii başkanı oldu. 1950’de [[Demokrat_Parti_(1946)|Demokrat Parti]]’nin iktidara gelmesinden sonra siyasi hayata 11 yıl ara verdi.
1955-1959 yılları arasında [[Londra_Üniversitesi|Londra Üniversitesi]]'nde karşılaştırmalı Türk dilleri dersi verdi. 1959 yılında ikinci kitabı olan "Türk Grameri I - Sesbilgisi" yayımlandı. 1959-1961 yıllarında [[Ankara_üniversitesi|Ankara Üniversitesi]] İlahiyat ve [[İstanbul_Üniversitesi_Edebiyat_Fakültesi|İstanbul Üniversitesi Edebiyat]] fakültelerinde öğretim üyeliğini sürdürdü. 1961 yılında [[CHP]] Edirne senatörü seçildi. [[Cumhuriyet_Senatosu|Cumhuriyet Senatosu]] Edirne Üyeliği [[15 Ekim]] [[1961]] - [[2 Haziran]] [[1968]] tarihleri arasında devam etti. 1960-1963 yıllarında ikinci kez [[Türk_Dil_Kurumu|Türk Dil Kurumu]]'nun, 1963-1966 yıllarında da gene ikinci kez [[Halkevleri|Halkevleri]]’nin başkanlığı görevinde bulundu. 1966'da [[İsmet_İnönü|İsmet İnönü]]'nün "ortanın solu" politikasına karşı çıkarak CHP'den ayrıldı, "bağımsız" senatör olarak 1968’e kadar devam etti. 1970 yılında [[Yeni_Türkiye_Partisi_(1961)|YTP]]’nin genel başkanlığını yaptı ve gene aynı yıl siyasal yaşamdan çekildi, bilimsel çalışmalarına geri döndü.
1974 yılında, en önemli eseri olan "Türkçenin Grameri" kitabı yayımlandı. Banguoğlu Türkçenin gramerini bilimsel metoda dayanarak anlatan ilk Türk bilim adamı olarak tanındı. 1979’da "Ana Hatlarıyle Türk Grameri"nin ikinci baskısı yapıldı. Banguoğlu bu dönemde fikrî çalışmalarına da devam etti. Çeşitli dernek ve kuruluşlarda faaliyet gösterdi, konuşmalar yaptı, yazılar yazdı. 1984’te "Kendimize Geleceğiz" adlı kitabı basıldı.
3 Mart 1989'da İstanbul [[Vaniköy|Vaniköy]]'deki evinde hayata veda eden Tahsin Banguoğlu evli ve üç çocuk babasıydı.
== Yapıtları ==
*
*
*
* Dil Bahisleri II (İstanbul, 1942)
*
*
*
*
* Dil Bahisleri (İstanbul, 1987)
== Dış bağlantılar ==
Satır 35 ⟶ 48:
[[Kategori:TBMM Edirne Cumhuriyet Senatörleri]]
[[Kategori:Türk edebiyat akademisyenleri]]
[[Kategori:TBMM Milli Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu]]
| |||