|
Yunanistan'ın istilası hazırlıkları uzun soluklu bir planlama ve geniş çaplı hazırlıklar gerektirmektedir.<ref name = h208/> İstila güzergahı üzerindeki muazzam istihkam çalışmaları da önceden planlanmıştır. Serhas, ordusunu [[Çanakkale Boğazı]]'ndan, toplam 600 tekne kullanılarak yapılan iki yüzer köprüden<ref>Jack Cassin-Scott, ''The Greek and Persian Wars 500-323 BC'' Sh.: 10</ref> karşıya geçirmeyi, donanmayı da [[Aynoroz|Aynoroz Yarımadası]]'ı dolaştırmadan, kazdıracağı bir kanaldan geçirmeyi hesaplamıştır. Herodot'un yaklaşık olarak 2,2 km. uzunluğunda olduğunu belirttiği kıstak kesiminde kazı çalışmaları da başlatılmıştı.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D22%3Asection%3D1 Herodot, 7.22 - 23]</ref> Yarımadayı dolaşmaktan kaçınılmak isteniyordu çünkü bir Pers donanması General Marsinous'un seferi sırasında MÖ 492'de burada bir fırtınaya yakalanmış hemen hemen tümüyle elden çıkmıştı.<ref name = h213/> Her iki istihkam projesi de günümüz devletlerini bile zorlayacak projelerdir.<ref name = h213>Holland, Sh.: 213 - 214</ref> Ancak Mısır'dan başka Babil'de de bir ayaklanma çıkması seferi bir yıl kadar geciktirmiştir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D7%3Asection%3D1 Herodot, 7.7]</ref><ref group=not>Herodot sadece Mısır'daki ayaklanmadan söz etmektedir.</ref> Bu iki ayaklanma da Grek dünyası için büyük bir şans olarak görülebilir. Bu sayede Pers seferi gecikmiştir ve Atina, MÖ 486 yılında [[Laureion]] bölgesinde bulunan yeni, geniş bir gümüş yatağından<ref>Plutarch, Themistocles, 4</ref>, güçlü bir donanma inşa edebilmek için yararlanacak zamanı bulmuştur.<ref name="lse"/> Themistokles bu madenin Atina'nı tüm Grek kent devletleri içinde en güçlü donanmaya sahip olması yönünde kullanılması için Atinalıları ikna etmiştir. Bu Donanmanın [[Aegina Adası|Aegina]] Donanması'na karşı kullanılması düşünülüyordu.<ref name = h219>Holland, Sh.: 219 - 222.</ref> Ancak sonuçta Pers Donanması'na Artemision'da karşı koymak ve Salamis'te yenilgiye uğratmak için kullanıldı. Bu gümüş madeninden yararlanılarak Atina Donanması 200 triremeden oluşan bir deniz gücü haline getirilmiştir.<ref name="hwgpw">[http://www.historyworld.net/wrldhis/plaintexthistories.asp?historyid=ab69 The Greco-Persian Wars]Historyworld</ref>
Sonunda, kabaca dört yılı alan hazırlıklar tamamlandı, ayaklanmaalar bastırıldı ve Serhas'ın birlikleri toplama noktalarına intikal etmeye başladı. Herodot Serhas'ın ordusunun 46 etnik gruptan oluştuğunu yazmaktadır.<ref name="h761-80">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D61%3Asection%3D1 Herodot, 7.61 - 80]</ref> Pers Ordusu MÖ 481 yılının yaz ve sonbahar aylarında Anadolu'da toplanmıştır. Doğu satraplıklarından gelen ordular [[Kapadokya]]'da Kritala'da toplandıtoplanmış ve Serhas Serhas komutasında MÖ 481-482 kışını geçireceği satraplık başkenti [[Sard]]'a götürülmüştür. Tüm ordunun toplanma yeri olarak burası seçilmişti.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D26%3Asection%3D1 Herodot, 7.26.1]</ref> Kritala, muhtemelen Niğde Ovası'ndaki [[Kemerhisar, Bor#Tyana Ören Yeri|Tyana]] antik kenti yakınlarındadır.<ref>W. M. Ramsay ''The Historical Geography of Asia Minor'' Sh.: 41</ref> Serhas, Sard'dan Atina ve Sparta hariç tüm Yunan kent devletlerine "toprak ve su" isteğiyle elçiler göndermiştir. Zaten ordu Sard'da toplanmıştı ve bu, Yunanistan'ı istila niyetini açıkça ortaya koyuyordu.<ref name="h732"/> İlkbahar başlarında yürüyüşe geçen ordu, batı satraplıklarından gelen ordularla birleşerek [[Abidos]] üzerine ilerledi.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.37 VII, 37]</ref> Daha sonra [[Çanakkale Boğazı]]'nı gemilerden oluşturulan iki yüzer köprü üzerinden geçerek Avrupa topraklarına geçmiştir.<ref>Herodot [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231100;layout=;loc=7.35.1 VII, 35]</ref> Herodot, tüm ordunun köprülerden geçişinin aralıksız olarak yedi gün ve yedi gece sürdüğünü yazmaktadır.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D56%3Asection%3D1 Herodot, 7.56.1]</ref>
BuOrdunun Çanakkale Boğazı üzerinden karşıya geçmesinde kullanılacak yüzer köprüler toplam 670 teknenin birbirine bağlanmasıyla oluşturulmuştur.<ref name="h7361">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D36%3Asection%3D1 Herodot, 7.36.1]</ref> Gemiler, akıntıya dik olarak birbirine bağlanmış, yine de akıntıya karşı çok büyük demirler denize atılmıştır.<ref name="h7361"/> Gemilerden oluşan bu köprü üzerlerine kalaslar uzatılıp kenetlenmiş, daha sonra tahta bir taban döşenmiştir. Bu tahta taban üzerine toprak atılmıştır. Son olarak da iki yana, hayvanların denizden ürkmesini önlemek için korkuluklar yapılmıştır. Köprülerin üç yerinde, gemilerin geçebilmesi için açıklık vardır.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D36%3Asection%3D5 Herodot, 7.36.4 - 5]</ref> Yüzer köprüler üzerinden asker ve malzeme sevkiyatı yapılırken bu açıklıklar muhtemelen çekilen halatlar yardımıyla kapatılıyordu. <ref name="sd24"/> ▼
==== Kuvvetler ====
===== Ordu =====
Serhas'ın topladığı ordunun mevcudu bitmez tükenmez tartışmalara konu olmuştur. Gerçekten de antik kaynaklarda bu konuda verilen rakamlar, kuşku duyulacak denli büyük bir rakamlardır. Herodot sefere katılan asker sayısını 2,5 milyon olarak vermektedir. Bu rakama denk sayıda yardımcı unsurlar da orduya katılmıştır.<ref name>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc="VIIPerseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D186%3Asection%3D1 Herodot, 7.186".1]</ref> Çağdaş sayılabilecek ozan [[Simonides]] dört milyon, [[Ctesias]], Pers kayıtlarına dayanarak yardımcı unsurlar hariç olmak üzere 800 bin rakamlarını vermektedir.<ref name = ctes>Ctesias, [http://www.livius.org/ct-cz/ctesias/photius_persica2.html Persica]</ref> Herodot'un Pers İmparatorluğu resmi kayıtlarına dayanarak bu rakamı verdiği öne sürülmüştür. Ancak günümüz tarihçileri, Pers askeri sistemi ve lojistik kapasitesi hakkındaki bilgilerine dayanarak bu rakamları kuşkuyla karşılamakadır. Bu çapta bir ordunun seferin güzergahı boyunca ikmalinin sağlanmasının olanaksız olduğu görüşü vardır. Ayrıca Yunanistan topraklarının, yağmalansa dahi bu sayıda askeri besleyebileceğine kuşkuyla bakılmaktadır.<ref name=souza/> Bu gibi nedenlerle günümüz tarihçi ve araştırmacıları antik kaynaklarda verilen rakamların bir hesaplama hatasına dayandığı ya da Grek zaferini abartmaya yönelik olduğu görüşündedir.<ref name = h237/> Çok tartışılan bu konuda günümüz uzlaşması Pers Ordusu'nda 300-500 bin asker olduğu yönündedir.<ref name=souza>de Souza, Sh.: 41</ref><ref name = h237>Holland, Sh.: 237</ref> Gerçekte ordunun mevcudu ne olursa olsun I. Serhas'ın başarılı bir seferi garanti altına almak için çok büyük bir kara ordusu ile donanma hazırladığı açıktır. Ancak bu ordunun büyük bir bölümü açlık ve hastalıktan öldüğü, Asya'ya dönmeyi başaramadığı da bilinmektedir.<ref name = VIII115>Herodot [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=HdtPerseus%3Atext%3A1999.+01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D115%3Asection%3D1 Herodot, 8.115.1 VIII,- 1154]</ref>
Herodot Pers Ordusu'nun Doriskos'da durdurularak Serhas tarafından teftiş edildiğini, bu arada birliklerin mevcudunun yeniden tespit edildiğini yazmaktadır.<ref>Herodot [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-binhopper/ptexttext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D3Abook%3D7%3Achapter%3D59%3Asection%231123;layout=;loc=7.60.13D1 VIIHerodot, 7.59.2]</ref> Destek personelini hesaplamak için rakamın iki katını alır ve tüm ordunun mevcudunu 5.283.200 kişi olarak verir.<ref name="VII, 186">Herodot [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-binhopper/ptexttext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.186%3Abook%3D7%3Achapter%3D186%3Asection%3D2 VIIHerodot, 7.186.2]</ref> Diğer antik kaynaklar da buna yakın rakamlar vermektedir.
Klasik Yunanistan konusunda parlak çalışmaları olan 19. yüzyıl İngiliz tarihçi [[George Grote]], bu denli büyük rakamları kabul etmenin kesinlikle imkansız olduğunu ileri sürmektedir.<ref name = grote>Grote, ch. 38</ref> Grote'nin bu görüşünün dayandığı ana argüman, her ne kadar detaylı bir analiz ortaya koymuyorsa da ordunun ikmal konusudur. Herodot'un verdiği rakamı bütünüyle redetmemekle birlikte üç yıllık erzak storklamalarını gösteren titiz kayıtları inceleniştir. Fakat bu arada antik kaynaklardaki çelişkilere dikkat çekmiştir.<ref name = grote/> Pers Ordusu ikmali konusunda en büyük sorun su ikmali olarak ortaya çıkmaktadır. Bu konuyu ilk ortaya atan bir İngiliz generali olan Sir Frederick Maurice'dir.<ref name = Mau>Maurice (1930)</ref> Maurice, Yunanistan'daki herhangi bir bölgede nehirlerin, ancak 200 bin kişinin ve 70 bin hayvanın su ihtiyacına cevap verebileceğini ileri sürmüştür. Daha sonra, Herodot'un Pers terimleriyle çalışırken bir sıfır hatası ile böylesi büyük ve abartılı bir rakama ulaştığını ileri sürmüştür.<ref name = Mau/> Diğer araştırmacılar, antik dünyanın destekleyebileceği ikmal sistemlerine dayanarak Pers Ordusu'nda 100 bin ya da daha az asker olabileceğini hesaplamışlardır.<ref>Delbrück (1920)</ref><ref>Warry (1998)</ref><ref>Engels (1978)</ref><ref name=Scott>Scott (1915)</ref><ref>von Fischer</ref><ref>Cohen, Sh.: 164</ref><ref>W. W. Tarn (1908)</ref><ref>Ernst Obst (1914)</ref>
[[Dosya:Illustrerad Verldshistoria band I Ill 117.png|thumb|right|250px|Bir pentekontera çizimi]]
[[Dosya:Trireme.jpg|thumb|right|300px|Bir Grek triremesi]]
Pers Ordusu'nun mevcudu konusu kadar olmasa bile Pers Donanması'ndaki gemi sayısı da farklı görüşlere konu olmuştur.<ref name = h394>Holland, Sh.: 394</ref> Herodot'a göre Pers Donanması'nda 1.207 [[trireme]] ve 3 bin kadar nakliye ve destek gemisi vardır. Bunların bir kısmı bir tür [[kadırga]] olan [[pantekontera]]'lardır. Pantekonteralar, iki yanda tek sıralı olarak toplam 50 kürekçi tarafından hareket ettirilen gemilerdi.<ref name="VII, 97">Herodot [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-binhopper/ptexttext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.97%3Abook%3D7%3Achapter%3D97%3Asection%3D1 VIIHerodot, 7.97]</ref> Herodot Pers triremelerinin ayrıntılı bir dökümünü de vermiştir.
Herodot'un verdiği bu sayı, [[Salamis Deniz Muharebesi]]'ne katılan Pers Donanması'ndaki gemi sayısıdır. Daha önce [[Eğriboz Adası]] açıklarındaki fırtınalarda ve [[Artemision Deniz Muharebesi]]'nde büyük gemi kayıpları olmuştur. Fırtınalarda uğranılan kayıpların, Trakya Yunanistan anakarası ve adalarından alınan gemilerle karşılandığını ileri sürmektedir. Bununla birlikte takviye olarak sadece 120 triremeden söz etmektedir. Muharebelere katılmış olan [[Eshilos]] da, bininin trireme, 207'sinin daha hızlı gemi olmak üzere 1.207 gemi ile savaştıklarını yazmaktadır.<ref name = Aesch>Aeschylus, ''The Persians''</ref>
==== Grek ittifakı ====
[[Korint]]'te MÖ 481 yılında kent devletleri delegeleri arasında bir kongre toplandı ve bu konferansla Grek kent devletleri arasında bir ittifak oluşturulmaya başlandı.<ref name="vii-145">Herodot [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-binhopper/ptexttext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=%3Abook%3D7%3Achapter%3D145%3Asection%3D1 Herodot, 7.145.1 VII,- 1452]</ref> Bu ittifaktın yardım istemek için kent devletlerine elçiler göndermek ve fikir birliği oluşması halinde üye kent devletlerinden savunma noktalarına kuvvet gönderme yetkisi vardır. Herodot bu ittifak için belirli bir adlandırma vermemiştir.<ref>Herodot, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.148.1 VII, 148]</ref> Kongrede Atina ve Sparta lider konumdaydılar ama savunma stratejisinin belirlenmesinde, katılan tüm kent devletlerinin çıkarları göz önünde tutuldu.<ref name="vii-160">Herodot [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.161.1 VII, 161]</ref> Kongrenin iç işleyişi ve görüşmeler konusunda bugüne ulaşan bilgiler oldukça kısıtlıdır. Ancak 700 Grek kent devletinden sadece 70 devletin kongreye delege gönderdiği bilinmektedir. Yine de bu sayı dikkate değerdir, çünkü bir çok kent devleti esasen birbirleriyle savaş halindeydi.<ref name = h226>Holland, Sh.: 226</ref>
Diğer kent devletleri, gidişatın ne yönde gelişeceğine bakarak durumlarını belirlemek üzere "tarafsız" kalmayı seçmişlerdir.<ref name="Holland, Sh.: 225">Holland, Sh.: 225</ref> [[Thebai, Yunanistan|Tebai]] kongreye katılmamıştır. Bu kent devleti Pers kuvvetlerinin Yunanistan'a ulaşması durumunda onlara yardımcı bile olacağından kuşkulanılan bir Grek unsuru olarak görülmekteydi.<ref name="Holland, Sh.: 225"/><ref name = h263>Holland, Sh.: 263</ref> Yine de 400 Tebaili hoplit, bu Grek ittifakına bağlı kalarak silahları ile birlikte Termopylae'de hazır bulunmuştur.<ref name = h263/> En iyi bilinen Pers yanlısı kent Argos'tu.<ref>Holland, Sh.: 246 - 247</ref><ref name = h168>Holland, Sh.: 168 - 169</ref> Ne var ki MÖ 494 yılında Argos ordusu, [[I. Kleomenes]] komutasındaki Sparta ordusu tarafından [[Sepeia Muharebesi]]'nde bozguna uğratılıp son askere kadar katledilince, büyük ölçüde güçsüz düşmüştü.<ref name = h168/>
[[Dosya:Xerxes lash sea.JPG|thumb|right|200px|Serhas Boğaz'ın sularının kırbaçlanmasına bizzat katılyor. (bir canlandırmadan]]
Aynoroz'daki kanalın ve Çanakkale Boğazı'ndaki köprülerin tamamlandığı haberi gelince ordu ilkbaharda Sard'dan [[Abidos]]'a yürüyüşe geçirilmiştir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D37%3Asection%3D1 Herodot, 7.37.1]</ref> Pers ordusu Çanakkale Boğazı kıyılarında toplanınca [[Abidos]]'dan (günümüzde [[Nara Burnu]]) [[Sestos]]'a (günümüzde [[Akbaş Limanı]]) uzanan yüzer köprülerden Avrupa topraklarına geçirilmiştir.<ref name="sd24">Suna Doğaner, Sh.: 24</ref><ref>Herodot [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=HdtPerseus%3Atext%3A1999.+701.370126%3Abook%3D7%3Achapter%3D55%3Asection%3D1 VIIHerodot, 377.55.1]</ref> Ordu'nun Çanakkale Boğazı'nı geçişi muhtemelen MÖ 480 yılının Mart ayındadır.<ref>Joseph Cummins, ''Why Some Wars Never End'' Sh.: 20</refname="sd24">Suna Ancak ilk köprüler tamamlandığında patlak veren bir fırınaDoğaner, iki köprüyü de kullanılmaz hale getirmiştir. Hiddete kapılan Serhas, istihkamcıların şefinin kafasını vurdurttu. Adından da Boğaz'ın sularına yine Serhas'ın emriyle 300 kırbaç vurulmuştur.<ref>George Grote, ''A History of Greece'' Sh.: 20624</ref> Ardından yeniden inşasına başlandı.
Ordu'nun Çanakkale Boğazı'nı geçişi muhtemelen MÖ 480 yılının Mart ayındadır.<ref>Joseph Cummins, ''Why Some Wars Never End'' Sh.: 20</ref> Ancak ilk köprüler tamamlandığında patlak veren bir fırına, iki köprüyü de kullanılmaz hale getirmiştir. Hiddete kapılan Serhas, istihkamcıların şefinin kafasını vurdurttu. Adından da Boğaz'ın sularına yine Serhas'ın emriyle 300 kırbaç vurulmuştur.<ref>George Grote, ''A History of Greece'' Sh.: 206</ref> Ardından yeniden inşasına başlandı.
▲Bu yüzer köprüler toplam 670 teknenin birbirine bağlanmasıyla oluşturulmuştur.<ref name="h7361">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D36%3Asection%3D1 Herodot, 7.36.1]</ref> Gemiler, akıntıya dik olarak birbirine bağlanmış, yine de akıntıya karşı çok büyük demirler denize atılmıştır.<ref name="h7361"/> Gemilerden oluşan bu köprü üzerlerine kalaslar uzatılıp kenetlenmiş, daha sonra tahta bir taban döşenmiştir. Bu tahta taban üzerine toprak atılmıştır. Son olarak da iki yana, hayvanların denizden ürkmesini önlemek için korkuluklar yapılmıştır. Köprülerin üç yerinde, gemilerin geçebilmesi için açıklık vardır.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D36%3Asection%3D5 Herodot, 7.36.4 - 5]</ref> Yüzer köprüler üzerinden asker ve malzeme sevkiyatı yapılırken bu açıklıklar muhtemelen çekilen halatlar yardımıyla kapatılıyordu. <ref name="sd24"/>
Pers Ordusu Gelibolu Yarımadası'ndan MÖ 480 yılı Nisan ayında Yunanistan üzerine ilerlemeye başlamıştır. Yürüyüş hattı üzerinde beş ana ikmal merkezi kurulmuştu. Bunlar [[Çanakkale Boğazı]]'nın Trakya tarafında Lefki Akti, Bistonis Gölü'nde Tyrozis, Doriskos, [[Eretria]]'ya yakın Eion ve günümüz [[Selanik]] yakınlarındaki Therme'dir. Bu ikmal merkezlerine seferin hazırlık yıllarında erzak yığılmıştı. İmparatorluğun hakimiyeti altındaki her ulus için, doldurmakla yükümlü tutuldukları depolar belirlenmiştir. İleri yürüyüş, Doriskos'da Donanma'nın gelmesi için durdurulmuştur. Burada Serhas birliklerini yeniden tertiplemiş, etnik gruplar halindeki tertiplenmenin yerine taktik bir tertipleniş oluşturmuştur.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D100%3Asection%3D1 Herodot, 7.100.1]</ref> Pers Ordusu'nun Çanakkale Boğazı kıyılarından Therme'ye olan yaklaşık 600 km.yi yürüyüşü kabaca üç ayı almıştı.
Aynoroz'daki kanalın ve Çanakkale Boğazı'ndaki köprülerin tamamlandığı haberi gelince ordu ilkbaharda Sard'dan [[Abidos]]'a yürüyüşe geçirilmiştir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D37%3Asection%3D1 Herodot, 7.37.1]</ref> Daha sonra [[Çanakkale Boğazı]]'nı gemilerden oluşturulan iki yüzer köprü üzerinden geçerek Avrupa topraklarına geçmiştir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D55%3Asection%3D1 Herodot, 7.55.1]</ref> Herodot, tüm ordunun köprülerden geçişinin aralıksız olarak yedi gün ve yedi gece sürdüğünü yazmaktadır.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D56%3Asection%3D1 Herodot, 7.56.1]</ref>
PersDiğer Ordusuyanda GeliboluGrek Yarımadası'ndanittifak kongresi MÖ 480 yılı Nisanbaharında ayındabir Yunanistankez üzerine ilerlemeyedaha başlamıştırtoplanmıştır. YürüyüşKongrede hattıTeselya üzerindedelegasyonu, beşPers anaOrdusu'nun ikmal[[Olimpos merkezi kurulmuştu.Dağı]] Bunlarile [[ÇanakkaleOssa BoğazıDağı]] arasında yer alan 'nın'Tapınak TrakyaVadisi'''nden tarafındageçmeyi Lefkiseçebileceğini Akti,ileri Bistonissürerek Gölü'ndebu Tyrozis,geçidin Doriskostutulmasını önermiştir.<ref name = "h248">Holland, [[Eretria]]'ya248 yakın- Eion249</ref> Bu öneri kabul edildi ve günümüz10 [[Selanik]]bin yakınlarındakikişilik Therme'dir.bir Bubirlik ikmalSparta merkezlerineKralı seferinEuenetus hazırlıkve Themistokles yıllarındakomutasında erzakgeçide yığılmıştıgönderildi. İmparatorluğunAncak hakimiyetigeçide altındakiulaştıklarından herbirkaç ulusgün için,sonra doldurmakla[[Makedonya yükümlü(antik tutulduklarıkrallık)|Makedonya]] depolarKralı belirlenmiştir[[I. GönderilenAlexander]]'dan hayvanlarhabercileri besiyekampa çekildigelmiştir. veBu bölge halkınahaberciler, birkaçPers ayOrdusu'nun boyuncave tahılDonanması'nın öğütüpbüyüklüğünü anlatarak "ayaklar altında çiğnenmemelerini, unoradan halineayrılmalarını" getirmeleritavsiye emredildietmişlerdir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D253D173%3Asection%3D13D3 Herodot, 7.25173.3]</ref> İleriBu yürüyüş,arada DoriskosTapınak Vadisi'danin DonanmaTeselya'nınya gelmesiulaşan içintek durdurulmuştur. Buradayol Serhas birliklerini yeniden tertiplemişolmadığı, etnikMakedonya'nın gruplartepelik halindekibölgesinden tertiplenmeningeçen yerinebir taktikbaşka biryol tertiplenişdaha oluşturmuşturolduğu keşfedildi.<ref name="h71734">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D1003D173%3Asection%3D13D4 Herodot, 7.100173.14]</ref> Bu durumda Pers Ordusu'nunordusunun Çanakkalevadiyi Boğazıhiç kıyılarındankullanmadan Therme'yeSarantoporo olanGeçidi yaklaşıküzerinden 600yürüyebileceği, kmGrek kuvvetlerinin gerisine sarkarak bu orduyu imha edeceği açıktır.yi yürüyüşüBunun kabacaüzerine üçvadiyi ayıtutmak almıştıiçin gönderilen Grek kuvvetleri geri çekilmiştir.<ref name="h71734"/>
Kısa bir süre sonra da Pers Ordusu'nun Çanakkale Boğazı'nı geçtiği haberleri geldi.<ref name="h71741">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D174%3Asection%3D1 Herodot, 7.174.1]</ref> Geçidin terk edilmesi, Yunanistan'ın kuzeydoğu kesimindeki birçok kent devleti gibi Teselya'nın da Pers iradesine boyun eğmeye bırakılmasıydı. Nitekim Tesalyalılar zorlama olmaksızın Serhas'a boyun eğdiler ve savaş boyunca Pers ordusuna önemli hizmetlerde bulundular.<ref name="h71741"/>
Diğer yanda Grek ittifak kongresi MÖ 480 yılı baharında bir kez daha toplanmıştır. Kongrede Teselya delegasyonu, Pers Ordusu'nun [[Olimpos Dağı]] ile [[Ossa Dağı]] arasında yer alan ''Tapınak Vadisi'''nden geçmeyi seçebileceğini ileri sürerek bu geçidin tutulmasını önermiştir.<ref name = "h248">Holland, 248 - 249</ref> Bu öneri kabul edildi ve 10 bin kişilik bir birlik Sparta Kralı Euenetus ve Themistokles komutasında geçide gönderildi. Ancak geçide ulaştıklarında [[Makedonya (antik krallık)|Makedonya]] Kralı [[I. Alexander]] tarafından uyarıldılar. Tapınak Vadisi, Teselya'dan Yunanistan'a geçiş için tek geçit değildi, en az iki geçit daha Pers Ordusu'nca kullanılabilirdi. Böyle olunca da Grek kuvvetlerinin gerisine sarkar ve onları rahatlıkla imha ederdi.<ref name="VII173">Herodot [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.173.1 VII, 173]</ref> Kısa bir süre sonra da Pers Ordusu'nun Çanakkale Boğazı'nı geçtiği haberleri geldi.<ref name="VII173"/> Geçidin terk edilmesi, Yunanistan'ın kuzeydoğu kesimindeki birçok kent devleti gibi Teselya'nın da Pers iradesine boyun eğmeye bırakılmasıydı.<ref name="VII174">Herodot [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;layout=;query=chapter%3D%231238;loc=7.173.1 VII, 174]</ref>
Bu noktada Themistokles ikili bir strateji ortaya koymuştur. Yunistan içlerine, [[Boeotia]], [[Attika]] ve [[Mora Yarımadası|Pelopones]]'e ilerlemek için Pers Ordusu yine dar bir geçit olan Termopylae Geçidi'ni kullanmak zorundaydı. Bu geçit, Pers Ordusu'nun çok büyük sayı üstünlüğüne karşın az bir kuvvetle rahatlıkla tutulabilirdi. Bunun yanı sıra Perslerin Termopylae'yi denizden pas geçmesini, Termopylae'nin gerisine asker çıkarmasını önlemek için Grek İttifakı Donanması'nın da [[Artemision Boğazı]]'nı tutması gerekmektedir. Bu ikili strateji kongre tarafından kabul edilmiştir.<ref name = "h255">Holland Sh.: 255 - 257</ref><ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D175%3Asection%3D1 Herodot, 7.175.1 - 2]</ref> Diğer yandan Pelopones kent devletlerinin birlikleri Themistokles'in planından çekilerek [[Korint Kıstağı]]'nda savunma yapmak üzere harekete geçtiler.<ref>Herodot [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-binhopper/ptexttext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D3Abook%231343;layout=;loc=8.39.13D8%3Achapter%3D40%3Asection%3D2 VIIIHerodot, 8.40.2]</ref>
== Termopylae ve Artemision (MÖ 480, Ağustos) ==
Bu arada Pers Ordusu'nun [[Olimpos Dağı]] civarındaki geçitleri aşarak Termopylae üzerine yürümekte olduğu haberi ulaştı. Ancak hem [[Antik Olimpiyat Oyunları|Olimpiyat Oyunları]], hem de Sparta'nın [[Carneia Festivali]] zamanıydı ve her iki kutlamada savaşmak, kutsal değerlere büyük saygısızlık kabul edilirdi.<ref name = h257>Holland, Sh.: 257 - 259</ref> Yine de Kral [[I. Leonidas]] Yunanistan'a yönelen tehdidin ciddiyetini göz önüne alarak kraliyet muhafızlarından 300 kişiyle birlikte harekete geçmiştir. Doğal olarak seçkin bir birlik olan bu 300 savaşçının yerine, halen çocuk yaşta olan acemi askerler, kraliyet muhafızı olarak silah altına alındı.<ref name = h257/> Leonidas'ın 300 kişilik bu kuvveti Termopylae yolunda Pelopones'deki Sparta müttefiki olan kent devletlerinden çıkartılan birliklerce takviye edildi. Yol boyunca Mora dışındaki diğer kent devletlerinden de katılmalar oldu.<ref name = h257/> Bu birleşik kuvvet Termopylae Geçidi'ne girdi ve [[Fokida]]lıların daha önce geçidin en dar yerinde inşa etmiş oldukları savunma duvarını işgal ederek Pers Ordusu'nun gelişini beklemeye başladı.<ref name = h262>Holland, Sh.: 262 - 264</ref>
Pers Ordusu Termopylae'ye Ağustos ayı ortalarında ulaştı. Fakat Serhas, hemen saldırıya geçmemiş, Grek kuvvetlerinin çözüleceklerini düşünerek üç gün beklemiştir. Ancak Grek kuvvetlerinin mücadelede kararlı olduğunu anlayınca askerlerini taarruza geçmeye karar vermiştir.<ref>Herodot [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-binhopper/ptexttext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D3Abook%231274;layout=;loc=7.211.13D7%3Achapter%3D210%3Asection%3D1 VIIHerodot, 7.210.1]</ref> Savaş alanında ise Grek birliklerinin pozisyonu, [[hoplit]]ler için neredeyse idealdi. Bu hatta saldıran Pers birlikleri fazlasıyla zorlandılar.<ref>Holland, Sh.: 274</ref> Muharebenin ilk iki günü boyunca Grek İttifakı kuvvetleri, Serhas saldırıları ard arda yenilese de hatlarını başarıyla savundular. Ancak ikinci günün sonunda yerel halktan Ephialtes adında biri, kendi halkına ihanet ederek bir dağ yolunun varlığını Perslere haber vermiştir. Bu dağ yolu Termopylae Geçidi'nin dışından dolaşıyor ve gerideki araziye çıkıyordu. Serhas bu yolu kullanarak savunmacıların gerisine çıkabilirdi. Bunun üzerine Pers saray muhafızlarından seçkin bir birlik olan [[Ölümsüzler (Ahameniş İmparatorluğu)|Ölümsüzler]]'den bir müfreze gönderildi. Pers müfrezesi gece yürüyüşüyle patikada ilerlerken Leonidas durumu haber almıştır. Kuşatılacağını anlayan Kral, Grek ittifakı kuvvetlerinin büyük kısmını geri gönderdi. Emri altında geçitte 300 Spartalı, 400 Tebaili, 700 Thespiaeli ve diğer unsurlardan birkaç yüz kişiyi tuttu. Amaç, birliklerin esas kısmı güven içinde çekilirken artçı olarak geçidi savunmaktı. Muharebenin üçüncü gününde Leonidas kuvvetleri duvardan çıkışlar yaparak ellerinden geldiği kadar çok Pers savaşçısını öldürmeye çalıştılar.<ref name=VII223>Herodot [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-binhopper/ptexttext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.223%3Abook%3D7%3Achapter%3D223%3Asection%3D4 VIIHerodot, 7.223.4]</ref> Ancak sonunda Kral Leonidas ve adamları kuşatıldı, tümüyle imha edildi ve Termopylae Geçidi Pers Ordusu önünde açılmış oldu.<ref name=VII225>Herodot, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-binhopper/ptexttext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=%3Abook%3D7%3Achapter%3D225%3Asection%3D3 Herodot, 7.225.1 VII, 2253]</ref>
Termopylae'de savaşılırken Artemision Boğazı'nda da 271 [[trireme]]den oluşan Grek İttifakı Donanması da savunmadaydı.<ref name = VIII2>Herodot, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-binhopper/ptexttext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=8.2%3Abook%3D8%3Achapter%3D2%3Asection%3D1 VIIIHerodot, 8.2.1]</ref> Pers Donanması Artemision Boğazı'na ulaşmadan hemen önce, Magnesia açıklarında bir fırtınaya yakalanmış ve çok sayıda gemi kaybetmiştir. Yine de muharebeye katılacak 800'ün üzerinde savaş gemileri vardır.<ref name = h276>Holland, Sh.: 276 - 281</ref> Artemision Muharebesi'nin ilk günü, aynı zamanda Termopylae Muharebesi'nin de ilk günüydü, Persler en dayanıklılarından seçilmiş 200 gemiyi bir müfreze olarak teşkil ettiler ve [[Eğriboz Adası]]'nın doğu kıyıları açığına gönderdiler. Bu müfrezenin görevi Eğriboz'un doğu sahilleri boyunca güneye yelken açıp, Eğriboz Boğazı'nın güney çıkışında Grek Donanması'nın geri çekilmei ikmal ve takviye hattını kesmektir.<ref name = h276/> Bu arada Pers Donanması'nın bölgede kalan kısmı ile Grek İttifakı Donanması öğleden sonranın geç saatlerinde çatışmaya girdiler. Bu çatışmada Grek Donanması daha başarılı görünmüştür ve 30 Pers gemisini ele geçirilmiştir.<ref name = h276/> Aynı akşam yeni bir fırtına Eğriboz açıklarında seyreden Pers Müfrezesi'ni vurmuş,<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D13%3Asection%3D1 Herodot, 8.13]</ref> gemilerin önemlitümünün birkayalıklarda kısmınınimha kaybedilmesineolmasına yol açmıştır.<ref>Herodot [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-binhopper/ptexttext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=8.8%3Abook%3D8%3Achapter%3D14%3Asection%3D1 VIIIHerodot, 8.14.1]</ref>
Muharebenin ikinci günü, akşamki fırtına sayesinden geri çekilme hatlarının artık güvende olduğu haberi Grek İttifakı Donanması'na ulaştı. Bunun üzerinde bulundukları yerde kalmaya karar verilmiştir. Bu kalma kararıyla bazı [[Kilikya]] gemilerine karşı vur-kaç taktiğiyle saldırılar düzenlediler. Bu gemiler ele geçirildi ya da batırıldı.<ref>Herodot [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-binhopper/ptexttext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D3Abook%231317;layout=;loc=8.15.13D8%3Achapter%3D14%3Asection%3D2 VIIIHerodot, 8.14.2]</ref> Pers Komutanlığı'nın tepkisi sertti. Üçüncü gün Pers Donanması tüm gücüyle saldırıya geçmiştir. Şiddetli çatışmalarla geçen günün sonunda Grek Donanması durumunu korumayı başarmıştır. Ancak ciddi kayıplara katlanıldı.<ref name = VIII16"h8163">Herodot [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-binhopper/ptexttext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D3Abook%231319;layout=;loc=8.17.13D8%3Achapter%3D16%3Asection%3D3 VIIIHerodot, 8.16.3]</ref> Öyle ki Atina Filosu'nun yarısı kaybedilmişti.<ref>Herodot [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-binhopper/ptexttext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D3Abook%3D8%231321;layout=;loc=8.17.13Achapter%3D18%3Asection%3D1 VIIIHerodot, 188.12]</ref> Pers Donanması'nın kayıpları da oransal olarak aşağı yukarı aynıdır.<ref name = VIII16"h8163"/> Aynı akşam Termopylae'de Kral I. Leonidas ve yanındakilerin öldürüldükleri ve geçidin Pers Ordusu önünde açılmış olduğu haberleri geldi. Gündüzki çatışmalarda ciddi kayıplara uğranılmıştı. Diğer yandan Artemision Boğazı'nı tutmak için artık bir neden kalmamıştı. Bu iki durum, Donanma'nın muharebe alanından çekilme kararına yol açmıştır.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D21%3Asection%3D2 Herodot, 8.21.2]</ref> Donanma, [[Salamis Adası]]'na çekilmiştir.<ref>Herodot [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231324;layout=;loc=8.20.1 VIII, 21]</ref>
== Salamis (MÖ 480, Eylül) ==
{{Bakınız|Salamis Deniz Muharebesi}}
Termopylae Geçidi'nin açılmasıyla Serhas'ın ordusu [[Boeotia]]'ya girmiştir. Teslim olmayan<ref>[http://militaryhistory.about.com/od/navalbattlesto1200/p/Persian-Wars-Battle-Of-Salamis.htm Military History]</ref> iki kent [[Thespiae]] ve [[Plataea]] düşürüldü ve yağmalandı.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D50%3Asection%3D1 Herodot, 8.50.1]</ref> Buradan sonra Pers Ordusu [[Attika]]'ya ilerleyecektir. Atina'da kalan nüfusun tahliyesi, Salamis'e gelen Donanma'nın da yardımıyla tamamlanmıştır. Böylece Atina Perslere terk edildi.<ref>Herodot, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-binhopper/ptexttext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D3Abook%3D8%3Achapter%3D41%231344;layout=;loc=3Asection%3D1 Herodot, 8.4241.1 VIII, 41]</ref> Bu arada Peloponesliler [[Korint Kıstağı]]'nda bir savunma hattı için hazırlıklara girişmiştir. Attika'nın güneyindeki Megara'dan gelen yol imha edilirken Kıstak'ta bir savunma duvarı inşa edildi.<ref>Holland, Sh.: 300</ref> [[Akropolis]]'i savunmak için kalan az sayıda Atinalı kısa sürede ihma edilmiştir. Ele geçirilen kent Serhas'ın emriyle ateşe verildi.<ref>Holland, Sh.: 305 - 306</ref>
Sonuçta Pers istilası Yunanistan anakarasının büyük bir bölümünü ele geçirmiş bulunmaktadır. Ancak Serhas, Greklerden böylesi bir direnme muhtemelen beklemiyordu. Onun önceliği istilayı olabildiğince kısa sürede tamamlamaktı.<ref name = h327>Holland, Sh.: 327 - 329</ref> Böylesi bir ordunun ikmalini uzun bir süre sürdürebilmek olanaksızdır.<ref name = h308>Holland, Sh.: 308 - 309</ref> Diğer yandan Termopylae deneyimi, iyi tertiplenmiş bir Grek kuvvetine karşı cephe taarruznun sonuçsuz kalacağını göstermişti.<ref name = h310/> Şimdi de Grekler kıstakta şu ya da bu güçte bir tahkimat oluşturmuş bulunuyordu. Bu koşullarda Yunanistan'ın geri kalanını karadan yapılacak bir harekatla istila etme girişiminin büyük güçlükler getireceği ortadadır. Ancak yine Termopylae deneyiminin ortaya koyduğu gibi Grekler kuşatılacak olursa, zaten sayıca küçük olan birliklerin kesin olarak imha edilmesi mümkündür.<ref name="Holland, Sh.: 294">Holland, Sh.: 294</ref><ref name = L157/> Bu şekilde Kıstak'ı savunan Grek kuvvetlerin kuşatılması için Pers Donanması'nın kullanılarak Attika'ya asker çıkarılması gerekmektedir. Ama bunun için öncelikle Grek Donanması da bir deniz muharebesiyle imha edilmelidir.<ref name = h308/><ref name = L157>Lazenby, Sh.: 157 - 161</ref> Yaz ayları süresinde Serhas Grek Donanmasını imha edebilseydi, Grek kent devletlerinin teslim olmasını sağlayabilecek güçlü bir durum elde ederdi. Bu, seferi başarıyla sonuçlandırmak için tek umut olarak görünmektedir.<ref name = h308/> Diğer yandan Grekler için istilayı önlemenin tek yolu Pers Donanması'na ağır bir darbe vurabilmektir. Themistokles'in amacı da buydu ve bu nedenle güçlü bir donanma kurulması fikrini savunmuştu. Sonuç olarak her iki taraf da tüm güçlerini, savaşın gidişatını değiştirecek kesin sonucu alabileceklerini hesapladıkları bir deniz muharebesi için ortaya koyacaklardır.<ref name = h303>Holland, Sh.: 303</ref>
|
