Kolomb öncesi Amerika: Revizyonlar arasındaki fark

'''Kolomb öncesi Amerika''', [[Amerika kıtası]] kıtası olarak adlandırılan bölgede [[Avrupalı]] fatihlerinsömürgecilerin varlığının hissedilir derecede olan döneme kadarki tarihsel dönemi kapsar. Bu uzun dönem [[Eski Taş Çağı]]ndan [[Orta Çağ]]a kadar uzanır.

Teknik olarak Kolomb öncesi dönem Kolomb’un 1492 ilaile 1504 yılları arasında yaptığı yolculuklara vurgu yapsa da bu tarihsel dönem yerli Amerika halkların egemenliğinin Avrupalılarca sona erdirilmesine kadar sürer, bu bazı durumlarda Kolomb’un [[Yeni Dünya]]’ya gelişinden sonra birkaç yüzyıl sürmüştür.

Kolomb öncesi uygarlıklardan birçoğu kalıcı konutlar, şehirler kurmuş, tarım ve sosyal hayatta ilerlemiş, önemli mimari yapılar inşa etmiş, karmaşık sınıfsal topluluklar kurmuşlardır. Bu uygarlıkların bazıları, kalıcı ilk Avrupalı fatihlerinsömürgecilerin gelmesinden önce ortadan kalkmıştır ve sadece arkeolojik[[arkeoloji]]k buluntular sayesinde bilinmektedir. Diğerleri ise tarih anlatımları sayesinde bilinmektedir. Bu uygarlıklardan çok azı kendi tarihini yazmıştır<ref>Mayalar kendi tarihlerini yazmışlardır.</ref>. Ancak bu yazılı belgeler Avrupalılar tarafından dine karşı metinler olarak görüldüğünden [[Hristiyan]] din adamları tarafından imha edilmiştir. Günümüze ancak çok iyi saklanan az sayıda belge ulaşmıştır.

Yerel Amerika halklarının ve Avrupalıların aktarımlarına göre Avrupalılarla karşılaştıklarında bu halklar çok önemli gelişmeler kaydetmişlerdi. Örneğin, Aztekler dünyadaki en gözalıcı şehirlerden birisi olan [[Tenochtitlan]] (günümüzdeki [[Meksiko City]]) şehrini inşa etmişlerdi. Şehir, suyun üzerine mükemmel bir mühendislik harikası olarak inşa edilmişti ve o dönemde nüfusunun 200 binden çok olduğu tahmin ediliyordu. Ayrıca bu halkların [[astronomi]] ve [[matematik]] alanlarında ileri durumda oldukları bilinmektebilinmektedir.

Asya’daki göçebe halkların bugün [[Bering Boğazı]] olarak bilinen bölgeden Amerika kıtasına geldikleri düşünülmektedir. Amerika’daki yerli halklardan alınan mitokondri [[DNA]] örneklerinin Asya’dan göç eden topluluklarla benzerlik içerisinde olduğu gözlenmiştir. Çağlar boyunca insanoğlu [[Kuzey Amerka’danAmerika]]’dan güneye doğru inecektirinmiştir. İlk insanın ne zaman Amerika’ya göç ettiği tam olarak bilinmemektedir. İlk bilinen uygarlık olan Clovis uygarlığıUygarlığı, günümüzden 13 bin yıl önceye dayanmaktadır. Ancak 20 bin yıl yaşında olan arkeolojik kazı alanları bulunmuş ve Amerika kıtasına yerleşimin 40 bin ilaile 13 bin yılları arasında olduğu tahmin edilmektedir. Bunun yanı sıra çok sayıda farklı göç yolunun varlığı iddia edilmiştir. Kuzey ve [[Güney Amerika’daAmerika]]’da MÖ 14.000 yılına ait buluntular bulunduğundan bu tarihte yerleşimin tamamlandığı düşünülebilir. BilimadamlarıBilim adamları arasında ortaklaşılan bir teoriye göre Kuzeydenkuzeyden gelen [[Eskimo - Aleut halkları]] ve diğer halklar daha sonraki binyıldabin yılda [[Sibirya]] ve [[Alaska]] üzerinden gelecekgelmiş ve Kuzey Amerika’ya yerleşecektiryerleşmiştir.

[[Amerika yerlileri]]nin dilleri [[Joseph Greenberg]] (1915-2001) tarafından ilk olarak 1960 yılında kurgulanan daha sonra 1987 yılında da revize edilen sınıflandırmaya<ref>Joseph H. Greenberg & Merritt Ruhlen (2007), [http://www.merrittruhlen.com/files/AED5.pdf An Amerind Etymological Dictionary], Department of Anthropological Sciences, Stanford University, 2007</ref> göre birbiriyle akraba olmayan üç ayrı kökte toplanır. Eskimo - Aleut dilleri dışında kalan Na-Dene dilleri ile Amerind dillerini konuşan Amerika yerlileri [[Kızılderili]] ortak adıyla anılırlar.