Salamis Deniz Muharebesi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
kDeğişiklik özeti yok |
kDeğişiklik özeti yok |
||
14. satır:
|savaşan2 = [[Ahameniş İmparatorluğu|Akamenid İmparatorluğu]]
|savaşan3 =
|komutan1 = [[Eurybiades]] </br> [[Themistokles]] </br> [[Adeimantus]]
|komutan2 = [[I. Serhas]],</br> [[I. Artemisia]] </br> [[Ariabignes]]{{KIA}}
|komutan3 =
68. satır:
Olayların savaşa varmasının tek nedeni, kuşkusuz ki tarafların saldırıdan yana olmaları değildir.<ref name = L164/> Bu sırada Serhas'a, Grekler arasında görüş ayrılıkları çıkmaya başladığına ilişkin haberler gelmektedir. Esas ayrılık, Grek İttifakı Donanması Komutanı Spartalı [[Eurybiades]]'in ve diğer Moralı komutanların, henüz yapılabiliyorken Salamis'den Mora kıyılarına çekilmek istemeleriydi.<ref>Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231383;layout=;loc=8.75.1 VIII, 74]</ref><reF>[http://languages.siu.edu/classics/Johnson/GreekCiv/alia/Persian.html languages.siu.edu]</ref> Oysa Themistokles Salamis Boğazı'nda kalmak ve muharebeyi burada kabul etmek görüşündedir. Themistokles Salamis'ten çekilmenin, hem Perslerin hem de Greklerin gözünde bir çeşit teslimiyet olarak görüleceğini muhtemelen biliyordu.<ref>S. Cummins, Sh.: 23</ref> Diğer yandan Themistokles'e göre Salamis Boğazı, Pers Donanması'nın sayısal üstünlüğünün bir işe yaramayacağı bir muharebe alanıydı.<ref>Herodotus, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231389;layout=;loc=8.79.1 VIII, 79]</ref> Grek müttefikler arasındaki bu anlaşmazlığın Pers komutanlığını yanıltmak ve yanlış karar vermesini sağlamak için planlı olarak yayıldığı yönünde görüşler de vardır.<ref name = h310/> Salamis açıklarından çekilme yönündeki eğilimleri, bir yılgınlığın göstergesi olarak görmek de olasıdır. Yunanistan'ın büyük bir bölümü Pers Ordusu'nca istila edilmiş ve üç kent yağmalanmıştı. Bunların Greklerde bir yılgınlık, umutsuzluk yaratmış olması beklenebilir. Nitekim Atina yağmalanırken, en azından bir hafta Grek iradesi hareketsiz kalmıştır.<ref name = L164/> Diğer yandan bir Pers kuvvetinin, Grek İttifakı Donanması'nın kararlılığını denemek için ve aynı zamanda Grek komutanlar arasındaki fikir ayrılığını kışkırtmak için<ref name="mh"/> Kıstak yönünde yürüyüşe geçirilmiş olması da etkili olmuş olabilir.<ref name = L164/><ref name = h310/>
Serhas, bu haberleri alınca Donanma'ya, Salamis sahilleri açığında devriye çıkartarak Körfez'in güney kesimini ablukaya almaları emri vermiştir.<ref name = h310/> Daha sonra hava kararırken, muhtemelen Grekleri acele bir geri çekilmeye kışkırtmak için ablukayı kaldırma emri vermiştir.<ref name = h310>Holland, Sh.: 310–315</ref> Bu arada Grek komutanlar arasındaki stratejik anlaşmazlığın farkında olduğundan Ordu'ya Korint Kıstağı Heordot'un anlatımına göre<ref name="l"/> aynı akşam (24 Eylül akşamı<ref name="sbxiii"/>) Themistokles, son derece başarılı uygulanan bir yanıltma girişiminde bulunmuştur. Serhas'a ''Sicinnus'' adındaki kölesini göndermiştir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D75%3Asection%3D1 Herodot, 8.75.1]</ref> Köle [[Plutarkhos]]'a göre bir Persdi ve Themistokles'in çocuklarının hocasıydı. Sicinnus, kendisini Atinalı generalin, diğer Grek komutanlarından habersiz olarak gönderdiğini, kendisinin Pers tarafında olduğunu, savaşı Perslerin kazanmasını tercih ettiğini söylemiştir. Serhas'ı Grek komutanların neredeyse panik halinde olduklarına, konumlarını terk etmeyi hesapladıklarına ikna etmiştir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D75%3Asection%3D2 Herodot, 8.75.2]</ref> Grek İttifakı Donanması'nı elden kaçırmak istemiyorsa, Salamis Boğazı'nın güney çıkışını ablukaya almalıdır. Eğer Donanması'nı Salamis'le Yunanistan anakarası arasına sürerse Grek Donanmasını kolaylıkla yenilgiye uğratabilirdi.<ref name="l"/> Bu girişimle Themistokles kendisini Perslerle işbirliği yapmaya çalışıyor gibi göstermiştir.<ref name="l"/> Hatta, taraf değiştirmeye eğimliydi.<ref name="mh"/> Bu tam da Serhas'ın duymak istediği haberdi. Atinalıların teslim olmaya eğilimli olduklarını düşündü.<ref group=not>Sicinnus, bu başarılı hizmeti karşılığında azat edilmek ve Grek vatandaşlığına kabul ile ödüllendirilmiştir.[http://www.molossia.org/milacademy/salamis.html]</ref> Bu durumda Grek İttifakı Donanması'nın Artemision'dan geriye kalan kısmını da imha edebilirdi.<ref name = h310/> Greklerin dağılmasını göze alamazdı, bu takdirde her kente ayrı ayrı saldırması gerekecekti.<ref name="cn87"/> Tüm Grek gücünü tek hamlede imha etmeliydi.<ref>Nepos, Sh.: 86</ref> Bütün bunları doğru kabul eden Serhas o akşam donanmayı Boğaz'ın güney girişini tutmak üzere harekete geçirmiştir. Bunun için gece yarısı batı kanatlarını Salamis'i saracak şekilde manevra ettiler.<ref
Herodot'a göre Grekler geceyi, davranış biçimleri üzerinde hararetli tartışmalarla geçirmiştir. Henüz Pers Donanması'nın Salamis Boğazı'nı güneyden kuşattığından haberleri yoktur.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D78%3Asection%3D1 Herodot, 8.78]</ref> Peloponesliler tahliyeden yanaydılar.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D70%3Asection%3D2 Herodot, 8.70.2]</ref> Özellikle Spartalılar ve Donanma Komutanı Eurybiades karada, Kıstak'a yakın savaşmaktan yanaydılar. Herhangi bir yenilgi durumunda Mora içlerine çekilme olanakları olurdu. Themistokles, Pers Donanması'nın Ordu'yu sürekli ikmal edebileceğini söyleyerek Eurybiades'e kaç savunma duvarı inşa edeceğini sormuştur.<ref name="mna"/> Bu arada Themistokles Serhas'a karşı giriştiği savaş hilesi işleri savaşa doğru sürüklüyordu. Aynı gece Atina'dan sürgün edilmiş olanları geri çağıran bir karar sayesinde [[Aristides]] [[Aegina]]'dan geri geldi. Aritides'den başka Perslerden kaçanlar da vardı. Bu sayede Grek komutanları Pers Donanması'nın o geceki manevrasını öğrendiler.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D79%3Asection%3D1 Herodot, 8.79.1-2]</ref> Aristides onlara Pers Donanması tarafından bütünüyle sarılmış olduklarını anlattı ve kendilerini savunmaya hazırlanmalarını tavsiye etti.<ref name="h8811">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D81%3Asection%3D1 Herodot, 8.81.1]</ref> Bu durumda Moralılar, başta çoğu bu haberlere inanmadıysa da<ref name="h8811"/> Pers Donanması'ndan kaçan bir triremenin kaptanı bu olayı teyid etmiştir.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D82%3Asection%3D1 Herodot, 8.82.1]</ref> Bunun üzerine tüm komnutanlar çekilemeyeceklerini, savaşmak zorunda olduklarını kabul ettiler ve bir deniz savaşı için hazırlıklara başladı.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D83%3Asection%3D1 Herodot, 8.83.1]</ref>
129. satır:
=== Konuşlanmalar ===
Grek İttifakı Donanması'nın sol kanadında Atina, sağ kanadında ise, her ne kadar Diodorus [[Megara]] ve Aegilnetia gemileri olduğunu yazıyorsa da Sparta gemileri yer almaktadır. Donanma'ya katılan diğer kent devletlerinin gemileri ise merkezde konuşlanmıştır.<ref name = VIII85>Herodot, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231394;layout=;loc=8.84.1 VIII 85]</ref><ref name = DSXI18>Diodorus Siculus, Biblioteca Historica [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0084;query=chapter%3D%2394;layout=;loc=11.17.1 XI, 18]</ref> Pers Donanması'nın sağ kanadında, Atina gemilerinin karşısında güçlü [[Fenike]] Filosu, sol kanadında, Sparta gemileri karşısında da İyon Filosu yer almaktadır.<ref name="h8851">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D85%3Asection%3D1 Herodot, 8.85.1]</ref> Muhtemelen, boğazın genişliği tek hat halinde dizilişe izin vermeyecek kadar dar olduğundan en azından iki sıra halinde tertiplenmişlerdi.<ref name="Lazenby, p187">Lazenby, Sh.: 187</ref> [[Eshilos]]'a göre ise Pers Donanması üç hat halinde düzenlenmiştir.<ref name = h310/> Fakat Boğaz'da ilerledikçe bölünmeler başlamıştır.<ref name="mh"/> Herodot'a göre Grek İttifakı Donanması'nın sol (kuzey) kanadı günümüzdeki adıyla Ayios Georgis adasına, güney kanadı ise Vavari Burnu açıklarına dayanmaktadır.<ref name="h8851"/> Buna göre muharebe hattı kuzey-güney yönünde uzanmaktadır.<ref name = L184>Lazenby, Sh.: 184–185</ref> Diodorus ise Donanması'nın doğu-batı yönünde, Aigaleos Dağı ile Salamis arasında muharebe hattı aldığını öne sürmektedir. Ancak bu doğru olmayabilir. Çünkü bu takdirde kanatlarından biri Pers işgali altındaki bölgeye dayanmış olacaktır.<ref name = L184/>
[[Dosya:Battle of salamis.png|thumb|right|350px|Manevralar ve muharebe]]
Muharebeden önceki akşam Pers Donanması'nın boğazın çıkışını engellemek için gönderildiği kesin gibidir. Herodot, Pers Donanması'nın
Diodorus'a göre Mısır Filosu Salamis Adası'nı batı tarafından dolaşarak Boğaz'ın kuzey tarafını tutmak için gönderilmiştir.<ref name = DSXI17>Diodorus Siculus, Biblioteca Historica [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0084;query=chapter%3D%2393;layout=;loc=11.18.1 XI, 17]</ref> Görünüşe göre Serhas Greklerin mücadele edeceğini beklemiyordu. Güneyden saldırdığına göre bir kısım Grek gemisi Boğaz'ın kuzey çıkışından kaçmaya çalışacaktı. Mısır Filosu'nun kuzey çıkışı tutmak için gönderilmesi, bir tuzak oluşturma girişimi gibi görülüyor.<ref name = h310/> Ancak Herodot'ta bu bilgi yer almaz. Buna dayanarak günümüz tarihçilerinden bir kısmı Diodorus'un verdiği bu bilgiyi kabul etmemektedir.<ref name = L174/> Bir kısım tarihçi de bir olasılık olarak görür.<ref name = h310/>
Satır 138 ⟶ 140:
=== Muharebenin başlangıç manevraları ===
Çark hareketiyle kuzey – güney yönünde bir düzen alan Pers Donanması gün ağarıncaya kadar saldırıya geçmeyip beklemiştir. Çekilmek gibi bir hesapları olmadığından Grek İttifakı Donanması geceyi savaş hazırlıklarıyla geçirmiştir. Themistokles'in bir konuşmasının ardından gemiler muharebeye hazırlandı.<ref
Eshilos, şafakta henüz Boğaz'a girmemiş olduklarını ima ederek Persler yaklaşırken Grek gemilerini görmeden önce onların savaş şarkılarını duyduklarını yazmaktadır.<ref name = h320/>
Herodot, Atinalılara göre Korintlilerin savaş başladığında, amiralleri [[Adeimantus]]'un peşinde yelken açıp muharebeden çekildiklerini, Boğaz'ın kuzeyine doğru uzaklaştıklarını yazmaktadır.<ref
Boğazda toplu halde muharebe düzeni almış olan Grek İttifakı Donanması'na doğru ilerleyen Pers Donanması giderek sıkışık ve düzensiz bir hal almaya başlamıştır.<ref name = DSXI18/><ref name = h320/> Diğer tarafta ise Grek İttifakı Donanması düzenli ve bir arada, muharebeye girmek için hazırdır.<ref name="Lazenby, p187"/><ref name = h320/> Ancak Grek gemileri ilk anda saldırıya geçmek yerine bunu göze alamamış gibi geri çekildiler.<ref name
=== Esas muharebe ===
| |||