Sonsuz maymun teoremi: Revizyonlar arasındaki fark

''n'' sonsuza yaklaştıkça ''X''_''n'' sıfıra [[limit|yaklaşmaktadır]]. Böylece, ''n'' yeterince büyük seçilerek ''X''_''n'' istenildiği ölçüde azaltılabilir<ref>{{kitap belirtKitap kaynağı|son=Isaac |ilk=Richard E. |başlık=The Pleasures of Probability |yıl=1995 |yayımcı=Springer | isbn = 038794415X |sayfalar=48–50}}</ref><ref group=not>Bu, önceden tanımlanmış ve birbiriyle çakışmayan altı harflik kalıplardan en az birinin "maymun" sözcüğünü içerme olasılığının 1'e yaklaştığını göstermektedir. Sözcüğün iki kalıba yayılmış olabileceği de düşünülürse, verilen olasılık tahmini gerçekte karşılaşılacak olandan küçüktür.</ref> ve "maymun" yazma olasılığı %100'e yaklaşır.

İlk kuram da buna benzer biçimde kanıtlanabilir. Rastgele dizgi, hedef metnin büyüklüğüne eşit ve birbiriyle örtüşmeyen bölmelere ayrılabilir ve ''E_k'' da ''k.'' bölmenin hedef dizgiye eşit olması olayı olarak tanımlanabilir.<ref group=not>İlk kuramın benzer ancak daha dolaylı bir kanıtı için bakınız: {{kitap belirtKitap kaynağı|son=Gut |ilk=Allan |başlık=Probability: A Graduate Course |yıl=2005 |yayımcı=Springer |isbn=0387228330 |sayfalar=97–100}}</ref>

Tüm evren ezelden beri yazmakta olan maymunlarla doldurulsa bile ''Hamlet'' adlı yapıtın ortaya çıkma olasılığı 10^183.800'de 1'den düşük olacaktır. [[Charles Kittel|Kittel]] ve [[Herbert Kroemer|Kroemer]]'ın deyişiyle "''Hamlet''<nowiki>'</nowiki>i yazma olasılığı, bir olayın işlemsel anlamı bağlamında, sıfırdır" ve maymunların bu işi eninde sonunda başaracaklarına ilişkin ifade "çok büyük sayılar hakkında yanlış sonuçlara varılmasına yol açmaktadır."<ref name="KK">{{kitap belirtKitap kaynağı| yazar=[[Charles Kittel|Kittel, Charles]] & [[Herbert Kroemer]] | başlık=Thermal Physics (2. basım) | yayımcı=W. H. Freeman Company | yıl=1980 | isbn=0-7167-1088-9 |sayfalar=53}}</ref>

{{quote|Parmaklarımı bir daktilonun tuşları üzerinde gezdirsem ürettiğim uzun sözcük dizisi anlaşılabilir bir tümce oluşturabilir. Bir maymun ordusu daktilolara yüklense British Museum'daki tüm kitapları yazabilirler. Bu olasılık bir kap içerisindeki moleküllerin bir yanda toplanması olasılığından kesinlikle yüksektir.<ref>{{kitap belirtKitap kaynağı| yazar=Arthur Eddington | başlık=The Nature of the Physical World: The Gifford Lectures | yayımcı=Macmillan | yer=New York | yıl=1928 | sayfalar=72 | isbn=0-8414-3885-4}}</ref>}}

Eddington'ın rakibi [[James Hopwood Jeans|James Jeans]] 1931 yılında yayımlanan ''Gizemli Evren'' adlı kitabında maymun öyküsünü büyük bir olasılıkla [[Thomas Henry Huxley]]'i kastederek bir "Huxley"ye atfetmiştir. Bu atfın yanlışlığı açıktır.<ref>{{Dergi kaynağı|first=Thanu |last=Padmanabhan |title=The dark side of astronomy |journal=Nature |volume=435 |pages=20–21 |year=2005 |doi=10.1038/435020a}}</ref><ref>{{kitap belirtKitap kaynağı|yazar=Platt, Suzy|başlık=Respectfully quoted: a dictionary of quotations |yıl=1993 |yayımcı=Barnes & Noble |isbn=0880297689 |sayfalar=388–389}}</ref> Günümüzde de zaman zaman dile getirilen görüş, 30 Haziran 1860 tarihinde Oxford'da [[Britanya Bilimsel İlerleme Kurumu]] tarafından düzenlenen bir toplantıda Huxley'in Oxford Anglikan Piskoposu ile [[Charles Darwin]]'in ''[[Türlerin Kökeni]]'' adlı yapıtı üzerinde yaptığı [[1860 Oxford evrim tartışması|tartışmada]] teoremi örneklendirdiği savıdır. Ne var ki, herhangi bir sağlam temele dayanmayan bu görüş 1860 yılında daktilonun henüz ortaya çıkmamış olduğu da göz önüne alındığında geçersiz kılınmaktadır.<ref>{{kitap belirtKitap kaynağı|ilk=Nicholas |son=Rescher |başlık=Studies in the Philosophy of Science |yıl=2006 |yayımcı=Ontos Verlag |isbn=3938793201 |sayfalar=103}}</ref> Maymunların türlü nedenlerle önemli konulardan olduğu ortamda Huxley-Wilberforce tartışması insansılara ilişkin konuşmalara da tanıklık etmiştir. Piskopos, Huxley'e büyükanne ya da büyükbabasının insansılardan gelip gelmediğini sormuş ve Huxley, piskopos gibi ikiyüzlü birinin soyundan gelmektense bir insansıdan gelmiş olmayı yeğleyeceğini söylemiştir.<ref>{{Dergi kaynağı|first=J. R. |last=Lucas |title=Wilberforce and Huxley: A Legendary Encounter |journal=The Historical Journal |volume=22 |issue=2 |month=June |year=1979 |pages=313–330}} Makaleye [http://users.ox.ac.uk/~jrlucas/legend.html bu] adresten de ulaşılabilir. Erişim tarihi: 07.03.2007</ref>

Başlangıçtaki karışıklığa karşın maymun ve daktilo görüşleri günümüzde evrim üzerinde yapılan tartışmalarda aynı biçimde ifade edilmektedir. Örneğin, bir [[Hıristiyan apolojist]] olarak öne çıkan Doug Powell, bir maymunun ''Hamlet''<nowiki>'</nowiki>i şans eseri yazmış olsa bile bu yapıtı üretmiş olamayacağını, bunun nedeninin ise maymunun iletişim niyetine sahip olmaması olduğunu öne sürmüştür. Düşünürün kastettiği, doğal yasaların da [[DNA]] bünyesinde saklanan bilgiyi üretemeyeceğiydi.<ref>{{kitap belirtKitap kaynağı|son=Powell |ilk=Doug |başlık=Holman Quicksource Guide to Christian Apologetics |yıl=2006 |yayımcı=Broadman & Holman | isbn = 080549460X |sayfalar=60, 63}}</ref> Daha yaygın biçimde seslendirilen görüş ise Aziz [[John F. MacArthur]]'un bir amibi tenyaya dönüştürmek için gerekli mutasyonların oluşma olasılığının bir maymunun Hamlet'in monoloğunu yazma olasılığı kadar düşük olduğuna ilişkin savıdır. Dolayısıyla yaşamın evrimleşmeme [[Olasılıklar oranı|olasılık oranının]] üstesinden gelmek olanaksızdır.<ref>{{kitap belirtKitap kaynağı|ilk=John |son=MacArthur |başlık=Think Biblically!: Recovering a Christian Worldview |yıl=2003 |yayımcı=Crossway Books |isbn=1581344120 |sayfalar=78–79}}</ref>

[[Evrimsel biyoloji|Evrimsel biyolog]] [[Richard Dawkins]] yazı yazan maymun kavramını 1986'da yayımlanan ''[[Kör Saatçi]]'' adlı kitabında kullanmış ve [[doğal seçilim]]in gelişigüzel [[mutasyon]]larla biyolojik [[karmaşıklık]] oluşturma yeteneğini göstermiştir. Dawkins kendi ürettiği [[gelincik programı]]nı kullanarak Hamlet metninde geçen ''METHINKS IT IS LIKE A WEASEL'' ("Bence gelinciğe benziyor") hedef tümcesini oluşturmayı başarmıştır. Program, rastgele harflerden oluşan bir "ata" harf dizisi ile başlıyor, bu dizinin kopyaları oluşturuluyor, kopyalarda "mutasyonlar" yaratılarak rastgele değişiklikler yapılıyor, bu "yavru" diziler birbirleriyle "çiftleştiriliyor", meydana gelen yeni dizilerden hedef cümleye en yakın olanı seçilip bu süreç yeni bir "nesil" için tekrarlanıyordu. Bu yöntemle hedef cümleye büyük bir hızla (verilen bir örnekte, 43 "nesil" içinde) ulaşılabilmektedir. Rastgele seçimler ham bilgi üretirken seçimlerin birikimi asıl bilgiyi açığa çıkarmaktadır.<ref>{{kitap belirtKitap kaynağı|son=Dawkins |ilk=Richard |yıl=1986 |başlık=The Blind Watchmaker |yayımcı=Oxford UP}}</ref>

:Kavramlar arasındaki benzetmeyi tam olarak kurabilmek için maymuna daha karmaşık bir daktilo sunmamız gerekir. Bu daktilo Kraliçe Elizabeth dönemi tümcelerini, düşüncelerini, insan eylem biçimlerine ilişkin inançlarını ve bunların nedenlerini, Elizabeth ahlâkını ve bilimini ve bunları ifade etmeye yarayan dil araçlarını içermelidir. Bu daktilonun, Elizabeth döneminin bir kişisi olarak Shakespeare'in inanç sistemini biçimlendiren deneyimlere sahip olması da beklenebilir. Tüm bunların ardından daktiloyla oynamasına izin verilen maymunun Shakespeare'in yapıtlarından birini yazmasının imkânsızlığı artık o kadar bariz olmayacaktır. Değişen şey halihazırda kazanılmış bilgi birikimidir.<ref>{{kitap belirtKitap kaynağı|ilk=James |son=Blachowicz |başlık=Of Two Minds: Nature of Inquiry |yıl=1998 |yayımcı=SUNY Press |isbn=0791436411 |sayfalar=109}}</ref>

Maymunlara verilen klasik görevin olanaksız olduğunu kabul eden [[James W. Valentine]], yazılı İngilizce ve [[metazoa]] genomu arasında kaydadeğer bir diğer benzerlik bulunduğunu bulmuştur: ikisinin de alfabe düzeyindeki bileşim sayısını azaltan kombinatoryal ve hiyerarşik yapılar içermesidir.<ref>{{kitap belirtKitap kaynağı|ilk=James |son=Valentine |başlık=On the Origin of Phyla |yıl=2004 |yayımcı=University of Chicago Press |isbn=0226845486 |sayfalar=77–80}}</ref>

:Menard'ın yazdığı, metnin farklı biçimdeki kaydından başka bir şey değil. Bunu herhangi birimiz de yapabilir, bir yazıcı veya bir fotokopi makinası da başarabilir. Hatta, bize söylenen, sonsuz sayıda maymun … bunlardan birinin belirli bir metni birebir üretebileceğidir. İddia ediyoruz ki, bu kopya Cervantes'in özgün metni, Menard'ın yapıtı ve kitabın geçmişte yazılmış ya da gelecekte yazılacak olan herhangi bir kopyası kadar, ''Don Kişot'' eserinin bir örneği olacaktır.<ref>{{kitap belirtKitap kaynağı|yazar=John, Eileen & Dominic Lopes |başlık=The Philosophy of Literature: Contemporary and Classic Readings: An Anthology |yıl=2004 |yayımcı=Blackwell |isbn=1-4051-1208-5 |sayfalar=96}}</ref>

Goodman bir başka yazıda "maymunun yapıtı rastgele yazmış oluşu bir şeyi değiştirmeyecektir. Metnin aynıdır, bu nedenle özgün metne ilişkin yorumlar bu kopyaya birebir uygulanabilir" diye açıklamıştır. [[Gérard Genette]], Goodman'ın bu görüşünü reddeder, onun, kanıtlanacak görüşün baştan doğru varsayma [[Petitio principii|hatasına]] düştüğünü belirtir.<ref>{{kitap belirtKitap kaynağı|ilk=Gérard |son= Genette |başlık=The Work of Art: Immanence and Transcendence |yıl=1997 |yayımcı=Cornell UP |isbn=0801482720}}</ref>

[[Jorge J. E. Gracia]] elde edilen metinlerin birebir aynı oluşunun bir [[yazar]] sorunu oluşturduğunu düşünmektedir. Herhangi bir anlamlandırma amacı gütmeyen bir maymun ''Hamlet'' ölçeğinde bir yapıtı birebir yazabiliyorsa metinlerin yazarlara olan gereksinimi ortadan kalkacaktır. Olası çözümler, ya metni bulan ve onu ''Hamlet'' olarak tanıyanın onun yazarı olması, ya da Shakespeare'in yazar, maymunun yardımcı, bulan kişi ise metnin kullanıcısı olmasıdır. Ne var ki, bu çözümlerin bazı sorunları bulunmaktadır, metin ile bu diğer kişilerin varlıkları birbirinden bağımsızdır: maymunun yapıtı Shakespeare doğmadan önce yazmış olabilir, Shakespeare'in hiç doğmamış olabilir ya da maymunun ürettiği metin hiçbir zaman bulunmamış olabilir.<ref>{{kitap belirtKitap kaynağı|son=Gracia |ilk=Jorge |başlık=Texts: Ontological Status, Identity, Author, Audience |yıl=1996 |yayımcı=SUNY Press |isbn=0-7914-2901-6 |sayfalar=1–2, 122–125}}</ref>

Primat davranışçıları Cheney ve Seyfarth gerçek maymunların ''[[Romeo ve Juliet]]'' adlı yapıtı yazabilmeleri için şansa gerek duyduklarını belirtmektedir. [[İnsansılar]] ve [[şempanze]]lerden farklı olarak maymunlar bir [[zihin kuramı]]na sahip olmamakta ve kendi bilgi, duygu ve inançlarıyla başkalarınınkiler arasında bir ayrım yapamamaktadırlar. Bir maymun oyun yazmayı öğrense ve kurguladığı karakterlerin davranışlarını betimleyebilse bile bu karakterlerin zihinlerini ortaya koyamayacak ve ironik bir trajedi yaratamıyacaktır.<ref>{{kitap belirtKitap kaynağı|yazar=Cheney, Dorothy L. & Robert M. Seyfarth |başlık=How Monkeys See the World: Inside the Mind of Another Species |yayımcı=University of Chicago Press |yıl=1992 |isbn=0-226-10246-7 |sayfalar=253–255}}</ref>