São Paulo (eyalet): Revizyonlar arasındaki fark

 

 

Bölgeye ilk yerleşenler, [[Santos]] yakınlarındaki gözde sayfiye kenti [[São Vicente (São Paulo)|São Vicente]]'ye gelen kâşif [[Martim Afonso de Sousa]] önderliğindeki [[Portekiz]]lilerdi (1532). Brezilya yönetim bölgelerine (''capitania'') ayrıldığında, [[Rio de Janeiro]]'nun güneyinde kalan tüm Brezilya topraklarını içine alan São Vicente'nin valiliği Souza'ya verildi (1534). 1681'de yönetim bölgesinin adı São Paulo olarak değiştirildi ve São Paulo kenti (kuruluş 1554) merkez oldu. Bölgedeki Paulista (ilk göçmenler) ya da Paulistano adıyla anılan Portekizli nüfus 18. yüzyılda batıya, kuzeye ve güneye doğru yayıldı.

 

Yalnızca kahve yetiştiriciliğine dayanan tarım, eyaletin zenginleşmesini sağladı. 1872-1900 yılları arasında nüfus 837 bin'den 2,3 milyon'a çıktı. Gelişme, [[I. Dünya Savaşı]]'ndan sonra da sürdü; plantasyonların kapladığı batı platolarında demiryolları döşendi ve kentler kuruldu ([[Bauru]], [[São José do Rio Preto]], [[Marília]], [[Araçatuba]], [[Presidente Prudente]]) [[1929 Dünya Ekonomik Bunalımı|1929 Bunalımı]] ve kahve fiyatlarının düşmesi ciddi sonuçlar doğurdu; kahve tarımının gerilemesi (kısa süreli); yeni tarım ürünlerinin ([[pamuk]], [[pirinç]], [[şekerkamışı]], [[yerfıstığı]], [[turunçgil]]ler) ortaya çıkması; hayvancılığın gelişmesi; çok büyük tarım alanlarının parçalanması ve toprak sahibi ya da yarıcı gibi küçük işletmeci sınıfın doğması. [[Akdeniz]] kökenli göç hareketini [[Orta Avrupa]]'dan [[Balkanlar]]'dan, [[Japonya]]'dan ve nihayet Brezilya'nın öteki eyaletlerinden göçler izledi.

 

[[Dosya:Rio Tietê Barra Bonita 150606 REFON .jpg|thumb|left|Tietê Nehri]]

Eyaletin Atlas Okyanusu cephesi alüvyonlardan oluşan ova şeridiyle kaplıdır. Arkada [[Serra do Mar]] sıraları yükselir. Ormandaki ağaçlar büyük ölçüde tahrip edilmiştir. Daha ötede [[Paraíba do Sul]] vadisi ile São Paulo kentinin bulunduğu [[Tietê]] havzası, akaçlamanın batıya doğru yöneldiği yüksek toprakları yarar. Nehirler, 400 km'den uzun hilal biçimindeki pürüzlü bir çöküntü alanına dökülür. Bu çöküntü alanı batıda, [[kumtaşı]] ve [[bazalt]] katmanlarının art arda geldiği bir yamaçla sınırlıdır. Öteki yüzü [[Paraná (nehir)|Paraná]] vadisine doğru hafifçe eğimli uzun platolardan oluşur.

[[Paraná (nehir)|Paraná]] ile kolları Paranapanema, Tietê, Pardo, Canoas, Inferno, Anhanguera, Turvo ve Dourados, [[Río de la Plata]] halicine doğru batı yönünde akar. Platonun doğu ucunda doğuya doğru alçalır. [[Paraíba do Sul]] Nehri, São Paulo ilinin biraz doğusundan kuzeydoğuya yönelir ve [[pirinç]] yetiştirilen bir taşkın ovasında menderesler çizerek kıyıya paralel akar.

 

 

Bölgenin eski yaprakdökmeyen ormanlarının büyük bölümü tükenmiştir. Bitki örtüsü çok çeşitlidir.

 

Portekizlilerin gelişinden önce bölgedeki iki önemli Yerli grubu, kıyıda ve platoda yaşayan [[Tupiler|Tupi]]-[[Guaraníler]] ile daha içeride yaşayan [[Tapuialar]]dı. Portekizliler 17. yüzyılda bölgeye [[Afrika]]'dan [[Siyahiler|Siyah]] köleler getirdiler. Yerlilerin bölge halkıyla karışması ve 19. yüzyıl sonlarından başlayarak Avrupa'dan gelen göçmenlerin (özellikle İtalyanlar, Portekizliler ve İspanyollar) sayısının artmasıyla eyaletin etnik bileşimi [[Beyaz ırk|beyazlar]], Siyahlar ve [[Mulatto]] (Avrupalı-Afrikalı karışımı) olmak üzere üç gruba indirgendi. Sonradan onlara az sayıda Japon göçmen de eklendi.

 

Nüfusun yüzde 94.6'sı (2006) kentsel alanlarda yaşamaktadır. Eyalette nüfusu yarım milyonu aşan 9 yerleşim vardır.

 

Eyalette 600'e yakın yüksek öğretim kurumu vardır. Bunların önemlileri arasında São Paulo'daki São Paulo Üniversitesi, Mackenzie Üniversitesi, Papalık Katolik Üniversitesi ve Mühendislik Politeknik Okulu ile [[Piracicaba]]'daki Luis de Queiroz Yüksek Tarım Okulu sayılabilir. Luis de Queiroz Okulu ile Campinas Bilimsel Tarım Enstitüsü'nün tarımda modernleşmeye katkıları olmuştur.

São Paulo kenti, eyaletin en önemli kültür kuruluşlarının merkezidir.

 

Ulusal ekonomiyi yönlendiren Sao Paulo, “Brezilya’nın Lokomotifi” olarak adlandırılmaktadır.<ref>[http://saopaulo.bk.mfa.gov.tr/ShowInfoNotes.aspx?ID=122063 São Paulo Eyaletine İlişkin Genel Bilgiler]</ref> São Paulo eyaletinin Brezilya GSMH'sindeki payı yaklaşık üçte birini oluşturur. Hizmet ve sanayi sektörleri São Paulo ekonomisinin yüzde 93'ünü oluşturur. [[Makine]], [[otomotiv]] ve [[havacılık]] başlıca sanayi kollarıdır. São Paulo ve çevresinde yoğunlaşmış olan sanayi önem bakımından kahveyi geride bırakmıştır. São Paulo'dan başlayan sanayi faaliyetleri büyük kara ve demir yolu eksenleri boyunca yayıldı. En önemlisi Rio'ya kadar giden "Via Dutra"dır. Kıyı kesiminde ise, Cubatão'da [[petrokimya]] ve demir-çelik sanayileri gelişti. [[Metalürji]] ve [[kimya]] sanayileri São José dos Campos, Campinas ve Sorocaba'da kuruldu. Tekstil ve tarıma dayalı sanayisi São Paulo'ya en uzak kentlerde toplandı.

 

Kahve dışında başlıca ürünler şekerkamışı, pamuk, [[mısır (bitki)|mısır]], pirinç, fasulye, [[Yerba mate|maté]] (Paraguay çayı), [[patates]], [[muz]] ve [[portakal]]dır. Büyük çiftliklerin kurulmasıyla, daha önce kahve üretilen bölgeler hayvancılığa ve otlaklara ayrılmaya başlamıştır. [[Sığır]]ın yanı sıra [[domuz]], [[koyun]], [[at]] ve [[keçi]] de yetiştirilir.

 

Eyalette gelişmiş bir karayolu ağı vardır. Güney Amerika ve Brezilya'nın en büyük limanı olan Santos, dünyanın kahve sevk edilen en büyük limanıdır. Daha küçük olan [[São Sebastião (São Paulo)|São Sebastião]], [[Iguape]], [[Ubatuba]] ve [[Cananéla]] limanları kıyı ticaretine yöneliktir. [[São Paulo-Guarulhos Uluslararası Havalimanı]] yolcu yoğunluğu olarak Brezilya'nın en büyük havalimanıdır.

 

{{kaynakça}}

 

* {{Resmî site|http://www.saopaulo.sp.gov.br}} {{pt icon}}

* [http://saopaulo.bk.mfa.gov.tr/ShowInfoNotes.aspx?ID=122063 São Paulo Eyaletine İlişkin Genel Bilgiler]

[[vo:São Paulo (tat)]]

[[war:São Paulo (estado)]]

[[zh:圣保罗州]]

[[zh-min-nan:São Paulo (chiu)]]