|
'''Conkbayırı Muharebesi''', [[6 Ağustos]] 1915 tarihinde [[Anzak]] ve İngiliz birliklerinin [[Conk Bayırı]] Osmanlı mevzilerine taarruzlarıyla başlayan ve [[10 Ağustos]] 1915 tarihine kadar süren savaşlardır.
== 8 Ağustos Anzak taarruzu ==
Şahin Tepe üzerinden Conk Bayırı’na yapılacak taarruza bir Yeni Zelanda ve iki İngiliz taburu, Yarbay W.G. Malone komutasında katılacaktır. [[Maori]] kıtalarının da dahil olduğu bir tabur, ihtiyatta tutulacaktır. Deniz ve kara topçusunun birlikte katıldığı 1,5 saat süren hazırlık ateşi ardından taburlar gün ağarırken, saat 05:30’da Conk Bayırı’na taarruza geçmişlerdir. Conk Bayırı, kuzeyden güneye 200 metrelik bir sırttır. Tepe, bu sırtın kuzey ucundadır. İngiliz ve Yeni Zelanda taburları bu sırtın güney ucuna, ciddi bir direnmeyle karşılaşmadan ulaştılar. Osmanlı kuvvetleri, hazırlık ateşinden korunabilmek için geri alınmıştır. İngiliz resmi tarihi bu aşamayı, Conk Bayırı’nın işgal edilmesi olarak anlatır. Gerçekte Conk Bayırı’nın zirvesinin işgali söz konusu değildir. <ref>…Alçıtepe’den Anafartalar’a Çanakkale Kara Muharebeleri, Tuncay Yılmazer…</ref>
Ancak sırttan girişilen müttefik ileri hareketi, hem Düz Tepe’deki hem de Besim Tepe’deki Osmanlı mevzileri tarafından yan ateşi altına alınmıştır. Saat 09:00’a doğru yedekteki birlikler ileri sürülmüştür. Ancak Osmanlı tarafından ağır ateş altına alındılar. Özellikle Maoriler, tüm birliklerle temaslarını yitirecek denli uzağa püskürtüldüler.
Conkbayırı esasen Anafartalar Grup Komutanlığı’nın sorumluluğundadır. Albay Fevzi Bey, grup komutanlığına bir gün önce 7 Ağustos’ta atanmıştı ve bölgeye gelişi henüz oniki saat bile olmamıştı. Üstelik elinde hiç ihtiyat yoktur. Albay Fevzi Bey, Kuzey Grup Komutanı (Arıburnu Cephesi) [[Mehmet Esat Bülkat|Esat Paşa]]’dan yardım istemiştir ancak, onun da ihtiyatı kalmamıştır. Esat Paşa, durumu Güney Grup Komutanı (Seddülbahir Cephesi) olan kardeşi [[Vehip Bülkat|Vehip Paşa]]’ya bildirerek takviye kuvvet göndermesini istemiştir. Vehip Paşa derhal Kurmay Albay [[Ali Rıza Sedes|Ali Rıza (Sedes)]] Bey komutasındaki 8. Tümen’in yürüyüşe geçmesi için emir vermiştir. Tümen komutanı, Conk Bayırı'ndaki birliklerin komutasını üstlenecektir. Kocaçimen Tepesi'nden Düztepe'ye kadar olan hat, Yarbay [[Cemil Conk|Cemil]] Bey'in komutasındadır ve karargahı Kocaçimen Tepesi'ndedir, bu yüzden Conk Bayırı'ndaki birlikleri yönetmesi güç olmaktadır.
Gün boyu süren çatışmalar, öğleye kadarki süre içinde Osmanlı savunması için oldukça kritiktir. Beş kilometrelik bir cephe hattında Osmanlı savunması 5.000 tüfek gibi ince bir tek hattır. Her ne kadar Osmanlı topçu bataryalarının ateşi ardından cephe komutanı Yarbay [[Cemil Conk|Cemil]] Bey’in emriyle girişilen karşı taarruz, İngilizleri ve Yeni Zelandalıları geriletmişse de sırttan atamamıştır. Öğleden sonraki saatlerde bölgeye yetişen takviyelerle durum düzelme eğilimine girmiş, derhal karşı taarruzlara başlanmıştır.
Hava kararıncaya dek süren çatışmalarda Osmanlı tarafının giriştiği karşı taarruzlar, Birleşik Donanmanın yoğun ateşinin de etkisiyle sonuç getirmemiş, Yeni Zelanda ve İngiliz kuvvetleri sırtın güney kesiminde tutunmayı sürdürmüşlerdir.
Güney Grup Komutanı [[Vehip Bülkat|Vehip Paşa]]’nın gönderdiği 8. Tümen’in 23. ve 24. Alayları Kurmay Albay Ali Rıza Bey’in komutasında saat 19:00 dolaylarında Conk Bayırı’na ulaşmaya başlamıştır. Albay Ali Rıza Bey, her iki alayının tüm mevcudu bölgeye ulaştığında, saat 22:30’da bir karşı taarruza girişmiştir. Ancak bu taarruz bir sonuç getirmemiştir. Taarruz sırasında 9. Tümen komutanı Yarbay Hulusi Bey ile 25. Alay komutanı Yarbay Nail Bey yaralanmış, İngiliz komutan Yarbay Malone ise vurulmuştur.
Gün sonunda taarruza katılan üç müttefik taburlarundan birinde iki subay ve 47 er sağ kalabilmiştir. Diğer iki taburun kaybı ise 766’dır. Osmanlı birlikleri ise gerek karşı taarruzlarda gerekse donanma topçusunun siperlerine yönelen ağır bombardımanında ağır kayıplar vermişlerdir.
<div style="float: right; margin: 1em; font-size: 85%; background:#cdf; width:26em; max-width: 40%; padding:1ex">
"Conk Bayırında korkunç siper savaşları oluyordu. Taarruz'da açıkta kalan yüzbaşı(ayağı neredeyse kopacaktı.)ağlayarak"kurtarın!" diye bağırıyordu. Yardım edebilirdik ama çıktığımızda kurşun yağmuruna tutuluyorduk.O sırada garip bir şey oldu. Osmanlı siperlerinden beyaz bir iç çamaşırı sallandı ve silahsız bir Osmanlı askeri siperden çıktı.Koşarak yüzbaşının yanına geldi ve onu kucakladı.kolunu omzuna atarak ve bize getirerek gitti.Teşekkür bile edemediğimize çok üzülmüştük.Günlerdir bu güzelliği ve bu insan sevgisini konuştuk."
Anzak askeri Üsteğmen Casey{{fact}}<!--<ref name="Conk Bayırı Muharebesi"/>-->
</div>
== 9 Ağustos ==
General Godley’in [[9 Ağustos]] 1915 sabahı yapmayı planladığı taarruz için elinde henüz cepheye sürülmedik taburları vardır. Bu taburlar İngiltere’den takviye olarak gönderilen “Yeni Ordu”ya ait olup 2. Avustralya Tümeni’ni takviye için Arıburnu sahiline çıkartılmış birliklerdir. General Godley’in planı Conk Bayırı’ndan Besim Tepe’ye kadar olan sırtların işgalini öngörmekteydi. Esas taarruz bir kısmı taze kuvvetlerden oluşmak üzere beş tabur gücünde bir kuvvetti. Bu kuvvete 38. Tugay komutanı General A.H. Baldwin komuta edecektir. Hedefleri Conk Bayırı zirvesidir. Bu taarruz kolunun sol tarafından General Cox komutasındaki iki tugay, Besim Tepe’ye taarruz edecektir. Ana taarruz kolunun sağ tarafından ise General Johnston komutasındaki birlikler Conk Bayır sırtlarına taarruz edecektir. Taarruz, saat 04:30’da başlayan ve 05:15’de sona eren hazırlık ateşinin hemen ardından başlayacaktır.
| 