Obeyd kültürü: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Sayfa boşaltıldı :) Kopyala - Yapıştır içerik çıkarıldı. Referans açılmıyor. O da çıkarıldı. |
Değişiklik özeti yok |
||
1. satır:
{{çalışma var}}
[[Dosya:Map Ubaid culture-en.svg|thumb|
'''Obeyd Kültürü''' ya da '''Ubeyd Kültürü'''<ref group=not>Bazı kaynaklarda Ubeid, Ubayid, Ubeid, Obeid olarak da geçmektedir.</ref>, Güney [[Mezopotamya]]'da MÖ 5.900 – 4.300 tarihleri arasında var olmuş bir yerel ve [[tarihöncesi]] kültürdür. Güney Mezopotamya'nın en eski yerleşimi olarak [[Cilalı Taş Devri#Çanak çömlekli Neolitik|Çanak Çömlekli Neolitik Çağ]]'dan [[Kalkolitik Çağ]]'a uzanan ve [[Uruk Dönemi]] başlarına kadar süren bir kültürdür.
Obeyd Kültürü ilk olarak, bir [[Sümer]] yerleşmesi olan [[Ur]] yakınlarındaki Tell el Ubaid Höyüğü'nde incelenmiş, kültüre bu yerleşmenin adı verilmiştir. Kültürün yayılma alanı esas olarak Güney Mezopotamya'dır. Obeyd Kültürü'nü kuzeydeki [[Toroslar]]'dan ve doğudaki [[Zagros Dağları]]'ndan gelerek bölgeye yerleşen topluluklarının kurduğu düşünülmektedir. Bu bölgeye yerleşen topluluklar, kanallar açarak sulu tarım yapmaya başlamışlardır. Sulu tarım, sonuç itibariyle tarımsal üretimi büyük ölçüde artırmıştı. Kültürün tüm ayrıntıları [[Eridu]] kentinde açığa çıkarılmıştır. Ayrıca Hacı Muhammet, Te'l ul Savvan ve Tell Aveyli gibi birçok yerleşimde bu kültüre ilişkin bulgular elde edilmiştir.<ref name="1,15">Savaş Harmankaya, [http://eogrenme.anadolu.edu.tr/eKitap/TAR102U.pdf Eski Mezopotamya ve Mısır Tarihi] Sh.: 15</ref>
Obeyd Dönemi'nin ikinci evresinde Eridu kentinde tapınaklar inşa edildiği görülür. Üçüncü evrede ise kültürün kuzeye doğru yayıldığı anlaşılmaktadır. Dördüncü evre olarak tanımlanan dönemde ise tüm Mezopotamya'ya yayılmıştır. Mezopotamya ötesine de geçerek, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'ya, Doğu Akdeniz'e ve [[Çukurova]]'ya dek yayılan Geç Obeyd kültürel etkileri incelenmiştir.<ref name="1,15"/>
Sulu tarımın tarımsal üretimi artırmasına karşın Mezopotamya'da ahşap, taş ve maden bulunmamaktadır. Kaynakları önemli ölçüde büyüyen bu toplumlar, bu ihtiyaç maddelerini, daha doğrusu hammaddeleri, dış bölgelerden tedarik etmeye yönelmiş, böylece bölge dışında ticari amaçlı kolonileşme görülmeye başlamıştır.<ref name="1,15"/>
Diğer yandan büyüyen [[artı ürün]]e el koyan yönetici sınıf, halk üzerindeki tinsel gücünü destekleyen büyük tapınak inşası işlerine yönelmiştir. Bu tapınakların en görkemli örneklerine Eridu'da, [[Uruk]]'ta, [[Tepe Gavra]]'da [[Malatya]] İl sınırları içindeki [[Arslantepe Höyüğü]]'nde rastlanmaktadır. Tepe Gavra'da yan yana üç tapınak ortaya çıkarılmıştır. Birden çok tapınağın varlığı, inanç sisteminin tanrı ailesine dayandığı şeklinde yorumlanmaktadır. Kuzeydeki tapınakta çok sayıda ''bulla'' bulunmuştur. Bullaların kullanım amacı, tahıl küplerinin mühürlenmesidir. Tahıl küplerinin ağzı bir bezle örtülerek ağız çevresine ip dolanır ve ipin uçları bir çamur topağıyla bir araya getirilir. Bu çamur topağı daha kurumadan bir mühürle mühürlenir. Bulla denen bu çamur toprağının parçalanmaması, küpün içinden bir şey alınmamış olduğunun bir kanıtı olmaktadır. Bullaların tapınakta bulunması, bir kısım ürünün tapınakta depolandığını, daha sonra bir şekilde dağıtıldığını göstermektedir.<ref name="1,16">Savaş Harmankaya, [http://eogrenme.anadolu.edu.tr/eKitap/TAR102U.pdf Eski Mezopotamya ve Mısır Tarihi] Sh.: 16</ref>
Obeyd Dönemi yapılarının büyük bölümü çift kanatlı, ortada bir salonu olan ve iki katlı yapılardır.<ref name="1,16"/>
Obeyd Dönemi'nde yerleşme içine gömüt geleneği varlığını sürdürmüştür. Bununla birlikte yetişkin bireylerin, yerleşme dışına gömülmeye başlandığı görülür. Örneğin Eridu yerleşimi dışında bin kadar gömütü ihtiva eden bir yerleşme dışı mezarlık bulunmuştur. Gömütler, etrafı [[kerpiç]]le çevrili ve üstü de kerpiçle kapatılmış sanduka mezarlara gömülmektedir. Gömütler bu mezarlara hocker (ana rahmindeki gibi) yerleştirilmektedir. Mezarların incelenmesinde gömüt armağanları bulunması, ölümden sonraki yaşam yönünde bir inanç sistemi yaratıldığına işaret etmektedir. Gömüt armağanları genellikle takılardır. Bunun yanın sıra mezarlara çanak çömlek bırakıldığı görülmektedir. Bunların içinde yiyecek ve içecek buludunğu düşünülmektedir.<ref name="1,16"/>
== Notlar ==
<div class="references-small">
<references group=not/>
</div>
[[Dosya:Frieze-group-3-example1.jpg|thumb|right|200px|Geç Ubaid Devri'ne ait çömlekçilik örneği.]]
| |||