Mısır Hidivliği: Revizyonlar arasındaki fark

'''Mısır Hidivliği''', [[1805]] yılında [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun Mısır valisi [[Kavalalı Mehmet Ali Paşa]] tarafından kurularak [[1914]] yılına kadar kadar [[Mısır]]'ın ve [[Sudan]]'ın büyük bir bölümünün yönetimini elinde tutan, iç işlerinde serbest dış işlerinde [[Osmanlı İmparatorluğu]]'na bağlı [[özerk]] devlettir[[devlet]]tir. Mısır Hidivliği, kurulduğu 1805'ten 1914 yılına kadar [[Mehmet Ali Paşa]]'nın soyundan gelen [[Kavalalılar Hanedanı]] tarafından yönetilmiştir.

Kurulduğu tarih olan 1805'ten 1868 tarihinde kadar olan zaman Mısır'ın yöneticileri olan Kavalalı soyundan yöneticiler dış işlerinde Osmanlı Devleti'ne bağlı görünmek amacıyla '''''[[vali]]''''' ünvanını kullanmıştır. 1868'den itibaren ise Osmanlı Devleti'nin merkezi otoriteyi kuvvetlendirmek için eyalet sisteminden vilayet sistemine geçmesiyle beraber ilk defa [[İsmail Paşa]] vali ünvanı yerine '''''[[hidiv]]''''' ünvanını kullanarak Mısır'ın sıradan bir Osmanlı vilayeti olmadığını göstermek istemiştir. [[İsmail Paşa]], [[İngiliz]] ve [[Fransızlar]]ın etkisiyle [[II. Abdülhamid]] tarafından görevinden alınınca oğlu [[Tevfik Paşa]] veraset yasası gereğince hidiv oldu. Hidivliğe gelişinden kısa bir süre sonra, istifa eden Şerif Paşa'nın yerine başbakanlığı da üstlendi ve bu iki görevi iki yıl birlikte sürdürdü. [[İngiltere]] ve [[Fransa]]'nın denetiminde [[Mısır]]'ın yıllık gelirinin yarısının borçların ödenmesine ayrılmasını kabul etti. [[1882]]'de kurulan Mahmud Sami el-Barudi hükümetinde savaş bakanı olan milliyetçilerin önderi [[Arabi Paşa]]'nın saygınlığının iyice artması üzerine [[Mısır]]'daki otoritesi zayıflayan ve hidivliği tartışılmaya başlanan [[Hidiv]] [[Tevfik Paşa]], [[Britanya İmparatorluğu|İngiltere]] ve [[Fransa]]'dan yardım istedi. İngiliz donanmasının [[İskenderiye]]'yi bombalaması (Temmuz [[1882]]) üzerine muhalefet tarafından hain ilan edilen Tevfik Paşa İngilizlere sığınmak zorunda kaldı. [[Mısır]]'ı işgal eden [[İngilizler]] Et-Tellü'l-Kebir'de Mısır ordusunun başkomutanı [[Arabi Paşa|Arabi (Urabi) Paşa]]'yı bozguna uğratarak (Eylül [[1882]]) milliyetçi hareketi ezdiler. Tevfik Paşa, hidiv olarak yeniden [[Kahire]]'ye döndü ve bundan sonra hidivliğini işgal güçlerinin denetimi altında sürdürdü. Osmanlı Devleti, İngilizleri zorla [[Mısır]]'dan çıkaramayacağını bildiğinden İngilizlerle anlaşmak zorunda kaldı. Bu antlaşmaya göre Mısır hidivleri yine [[Kavalalılar Hanedanı]]'nından olmak şartıyla Osmanlı Devleti ve İngiltere'nin onayıyla seçilecekti. Böylece İngiltere'nin Mısır'daki varlığı Osmanlı Devleti tarafından da resmen tanınmış oldu. Bu tarihten sonra Mısır hidivleri, hidivliklerini işgal güçlerinin denetimi ve baskısı altında sürdürebildiler. [[Hıdiv]] [[Tevfik Paşa]]'nın oğlu olan [[Abbas Hilmi Paşa]], 1892'de hidivliğe getirildi. [[İngilizler]], Abbas Hilmi Paşa'nın görevi süresince Mısır'ın iç işlerine karıştılar ve [[Osmanlılar]]ın Mısır'daki etkisi azaldı. [[Akabe]]'nin [[Hicaz]] Eyaletine katılmak istenmesi üzerine, [[İngiltere]] ile [[Osmanlı Devleti]] arasında "'''Akabe Sorunu'''" adı verilen anlaşmazlık patlak verdi; İngilizler, sert çıkış yapınca Akabe gene Mısır'a bağlı kaldı. Türk dostu, İngiliz düşmanı olan, sık sık İstanbul'a gelip giden Abbas Hilmi Paşa'nın 1914'te [[İstanbul]]'da bulunduğu sırada, Osmanlı Devleti, [[Alman İmparatorluğu|Almanya]]'nın safında İngiltere'ye karşı [[I. Dünya Savaşı]]'na girince [[Britanya İmparatorluğu|İngiltere]], [[Osmanlı Devleti]]'nin [[Mısır]] üstündeki haklarını artık tanımadığını ilan etti ve böylece Abbas Hilmi Paşa'nın hidivliği de sona erdi. [[İngilizler]], Abbas Hilmi Paşa'nın yerine amcası [[Hüseyin Kamil Paşa]]'yı '''''[[sultan]]''''' ünvanıyla Mısır'ın başına getirdiler. Böylece Mısır Hidivliği de fiilen son bularak İngiliz güdümündeki [[Mısır Sultanlığı]]na dönüşmüş oldu.