Kuzevleri, Besni: Revizyonlar arasındaki fark

Anadolu?da kurulan Danişmentli Beyliği[14] ile Artuklu beyliklerinde de[15] Afşarlar faaliyet göstermişlerdir. Zengilerin yıkılmasıyla Anadolu?nun güneyine göç eden Afşarlar burada Karaman-oğulları Devletini kurmuş ve bir kısmı Dulkadırlı Beyliği?nin kuruluşuna da destek vermişlerdir.[16] Giresun?u 1397?de fetheden Bayram Beyin torunu Süleyman zamanında Ordu yöresine önemli miktarda Avşarında yerleştiğini görüyoruz.[17] Diğer taraftan Afşar oymakları Giresun, Alucra (Giresun), Şiran (Gümüşhane), Suşehri (Avşar ve Akşar köyleri ile havalisine ve Tamzara bölgesine) civarına önemli ölçüde iskan edildi.[18] Nitekim, Şebinkarahisar?da bulunan Afşar Tepe ile Herek Dağı adlarını buradan almıştır. Giresun türkülerinden biri de Avşarlı adını taşır. Ramazan-oğulları Beyliğinin kurucusu Ramazan Bey, Çukurova bölgesindeki Afşarları Uzun yayla ve Rum Nahiyesine yerleştirmişti.[19] Afşarlar, Kara-koyunlu ve Ak-koyunlu Devletleri içerisinde önemli roller oynadılar.[20] Akkoyunluların Fırat havzasına inmesiyle (1350?li yıllar) aralarında bulunan Afşarlar, Malatya ve Adıyaman?da yerleştiler. Adıyaman?ın Besni ilçesine yerleşenlerin bir kısmı baskılar sonucu kaçarak Bafra?dan gemilerle Kafkasya?ya gitmişlerdir.

Avşarlar bu bilgilerden anlaşılacağı üzere, rahmetli Faruk Sümer?in ifadesiyle tarihimizde devamlı rol oynamış tek Oğuz boyudur. Bu bakımdan hiç bir Oğuz boyu onunla mukayese edilemez. Afşarların Ön Asya?ya yerleşmede nüfuslarının çok ve etkinliğinin devamlı olduğunu görüyoruz. Böyle bir yapıya sahip bir boyun devlet kuramaması düşünülemez. İşte Afşarlarda muhtelif zaman ve mekanlarda bir çok devlet, beylik ve hanedanlıklar kurmuşlar, bir çok mühim olaylara karışmışlar ve adlarını zamanımıza kadar yaşatmışlardır. Kurdukları Devletler 1. Musul Atabeyleri (1127-1262) 2. Şumla ve Devleti (1155-1195) 3. Karaman-Oğulları Devleti (1250-1487)

9. Nadir Şah ve İran?da Afşar İmparatorluğu (1736-1804) 10. Karabağ Hanlığı (1748-1828)

[1] Naci Aşkun, ?Tarih Ve Bilim Kürtlerin Turanlı Olduğunu İspatlamakta?, TK, Mayıs 1982, s.229, s.448 [2] V. Bartold, Moğol İstilasına Kadar Türkistan, TTK, Ankara 1990, s.126 [3] Avşar Maddesi, Meydan Larousse, Cilt I, s.122 [4] Hamit Zübeyr Koşay, Erzurum Ve Çevresinin Dip Tarihi, TKAE, Ankara 1984, s.33 Bu Mağara Kazlıbel Dağının Yanında Bulunan Bayrı Köyü Yakınındadır. [5] Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Cilt 1-2, s.608 [6] Fuat Köprülü, ?Avşar?, İslam Ansiklopedisi II, İstanbul 1979, s.29 [7] Togan, ?Azerbaycan?, İslam Ansiklopedisi II, İstanbul 1979, s.101. [8] Bütün Yönleriyle Besni, Komisyon, Besni 1987, s.32, 155 [9] Mahmut Rişvanoğlu, Doğu Aşiretleri ve Emperyalizm, İstanbul 1992, s.135 [10] M. Beşir Aşan, Elazığ-Tunceli-Bingöl İllerinde Türk İskan İzleri, TKAE, s.96-99 [11] Ahmet Buran, Doğu Ve Güneydoğu Anadolu Üzerine Araştırmalar II, Boğaziçi, Ankara 1992, s.23 [12] Cemil Gülseren, Malatya İli Ağızları, TDK, Ankara 2000, s.34-5 Dulkadırlı Afşarları, Doğanşehir (özellikle Sürgü ve vevresinde) ve Darende?de (Ayvalı ve civarı) bulunuyor. Bölgede yaşayan Kurmanç adlı aşiretler ise Kayı boyundandır. Arapkir?de de Avşarlara rastlanıyor. Avşar boyundan olup ?Remzi? mahlasını kullanan Aşık Mehmet Mevlüt (1848-1907) Arapkirli idi. Remzi?den bir dörtlük (Yurt Ansiklopedisi, 8. Cilt, s.5489) : Güzeller içinde nam kurmuşsun Canımın sevdiği dilber olmuşsun Remzi?yi ben öldürürüm demişsin Bab-ı ihsanını tez eyle bari. [13] Refet Yınanç/Mesut Elibüyük, Kanuni Devri Malatya Tahrir Defteri (1560), Gazi Ün., Ankara 1983, s.75, 108, 118, 125, 134, 137, 175, 409-10, 450. Parantez içindekiler köylerin bağlı bulunduğu nahiyelerdir. [14] M.Kemal Özergın; "14.Yy'da Türk Dünyasi", Milli Egitim Ve Kültür Dergisi, s.22,Ankara 1983 [15] Köprülü, ?Artukoğulları?, İslam Ansiklopedisi I, s.617 [16] Refet Yınanç, Mesut Elıbüyük; Maras Tahrir Defteri I. Ankara 1988.s.17. Refet Yınanç; Dulkadir Beyligi, Ankara 1989, s.7 [17] Faruk Sümer, Çepniler, TDAV Yay., İstanbul 1992, s.40 Çepni, Eymür, Bayındır, Karkın, İğdir, Alayundlu, Döğer, Bayat Boylarıyla Beraber. [18] Bilgehan Atsız Gökdağ, ?M.Ö. 2000?li Yıllardan Günümüze Giresun?daki Türk Varlığı?, Giresun Tarihi Sempozyumu Bildiriler (24-5 Mayıs 1996), Giresun Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul 1997, s.37 [19] Enver Kartekin;Ramazan-Oğulları Beyliği Tarihi, İstanbul1979, s.42-3 [20] Faruk Sümer; Oguzlar, s.149. Faruk Sümer;Karakoyunlular,s.31 [21] Tuncer Gülensoy, ?Elazığ, Tunceli, Bingöl Ve Diyarbakır Yörelerindeki Boy, Soy, Oymak Ve Aşiret Adları Üzerine?, TDAD, Şubat 1984 İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ BESNİ BEYLERİ VE BESNİ KÖYLERİ İSKAN KAYITLARI.İBRAHİM İZOLLU.1993(MALATYA)

 

=== Kültür ===

 

=== Coğrafya ===

Adıyaman iline 57 km, Besni ilçesine 23 km uzaklıktadır.