Vikipedi

Bin Günlük Savaş: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Luckas-bot (mesaj | katkılar)
216.721 değişiklik
k r2.7.1) (Bot: Ekleniyor: pt:Guerra dos Mil Dias
Semih.sahin (mesaj | katkılar)
42 değişiklik
Değişiklik özeti yok
1. satır:
{{kaynak}}
{{eksik}}
'''Bin Günlük Savaş'''{{fact}} ([[İspanyolca]]: Guerra de los Mil Días), [[1899]]-[[1902]] yılları arasında süren ve [[Büyük Kolombiya Cumhuriyeti]]'nin parçalanmasına yolaçan iç savaş.
 
‘’’Bin Gün Savaşı’’’(1899-1902) yeni kurulan Kolambiya Cumhuriyeti’nde liberal ve muhafazakar parti ile radikal gurplar arasında gerçekleşen bir iç savaştır. 1899 yılında iktidardaki muhafazakarlar iktadrı korumak için seçimlere hile karıştırmakla suçlanıyordu. Durum uluslar arası piyasalarda kahve fiyatlarının düşmesi nedeniyle gerçekleşen ekonomik kriz yüzünden daha da kötüleşti ve liberal parti karşıtları iktidarı kaybetti.
[[1810]]’daki bağımsızlık talebinden kısa bir süre sonra, yerlilerin ileri gelenlerinin, kendi iktidarlarını korumak için uzun bir iç savaş başlatmışlar ve bu savaş, ileri argümanlar maskesi altında yürütülerek Merkezcilere karşı Federalistlerin savaşı olarak, her zaman düşmana karşı kullanılan ifriralar yoluyla sürdürülmüştür. Birinci cumhuriyetin liderlerinin hepsi [[1816]]’da İspanyol darağaçlarında asılmışlardır. Kısa bir süre sonra, [[1826]]’da, [[Kolombiya]] orduları [[Peru]] ve [[Bolivya]]’dan geri döndüklerinde çatışma patlamış ve o yüzyıl boyunca devam etmiştir. [[1828]]’de Obando ve [[Lopez Cauca]]’da, [[1829]]’da da [[Cordoba Antioquia]]’da başkaldırdı. Sonu gelmeyen isyanlardan sonra [[1830]]’da [[Ekvador]] ve [[Venezuela]] oligarşileri [[Sucre]]’ye suikast düzenleme ve Kolombiya’da iç savaşa yol açan askeri darbeler yoluyla Büyük Kolombiya’yı parçalamışlardır.
 
==Başlangıç==
19. yüzyıl boyunca Kolambiya 1886’daki savaşın gerçekleşmesinin ana nedeni olan siyasal dengesizliklerle mücadele ediyordu. Aynı yıl 1863 anayasası değiştirilerek yerini daha mufazakar ve enternalist bir yapı ile değiştirdi. 1863 anayasası fedaral sistem yanlılarının aşırılıklarının bir sonucu olarak liberal radikallerin iktidarda oldukları süre içerinden eleştirildi.
 
Yenilenme ve 1886 anayasasının oluşturulması sürecinde merkezi yönetim sadece siyasi sorunların şiddetlenmesine yardımcı oldu. Bazı departmanlar çok geçmeden bu sorunlar hakkında merkezi hükümete şikayette bulunmaya başladı. Ekonomik alanda zayıf siyasi kararlar ekonomik sorunların baş göstermesine yol açtı.
 
[[File:Mapa Colombia 1890.jpg|thumb|1890'da Kolombiya'nın bölgeleri]]
 
Savaşı başlatan esas faktör basitçe liberal ve muhafazakar partilerin kendi aralarında oldukları kadar, birbirleri ile olan anlaşmazlıklarına dayanır. Muhafazakarlarık iktidarda kalmak için seçimlerde hile yapması, muhalefet arasından aşırı öfkeye yol açtı. Başkan Manuel Antonio Sanclemente ülkeyi yönetemeyecek kadar hastaydı. Politik çevre ve giderek kötüleşem ekonomik durum, ülkeyi patlamak için çok az miktarda ateşe ihtiyacı olan bir barut fıçısı haline getirdi.
 
==Liberal Ayaklanma==
Sivil savaşın 20 Ekim 1899’da başlaması planlanıyordu ancak 17 Ekimde başlamasını isteyen bazı liberal generalllerin tebbirsizlikleri nedeniyle ileri bir tarihe bırakıldı. Birçok liberalim tepkisi sayılarının yeterli olmadıklarına inandıklarından beri kuşkuluydu. Buna rağmen, Socorro beledeyesinde isyan başladı ve Venezuela’dan askeri takviye beklediler. Muhafazakar hükümet bunlara rağmen tüm bu olaylar meydana gelirken basitçe rölantide beklemekteydiler. Santaderin başkenti olan Bucaramanga’ya gönderilmek üzere bir askeri kuvvet hazırladılar. Askeri birlik devletin ekonomik sıkıntılardan dolayı askerlerden bilet için para ödemesi ve askerlerin ödemeyi reddetmesi üzerine asla varış noktasına ulaşamadı. Kimse ülkeyi felakete sürükleyecek üç yıllık bir savaş beklemiyordu ve kimse buna hazırlıklı değildi. Zamanla savaş Kolombiya’nın her köşesine yayıldı.
 
Liberallerin muhafazakarlara karşı ilk yenilgisi 24 Ekim’de Magdalena Nehri’nde savaşın ilk yıllarında gerçekleşti. Muhafazakar gup ülkeye düzen getirmek için çılgınca bir girişimle Tarihsel ve Ulusal olarak iki gruba ayrıldı. İlk olarak başkan Sanclemente’yi görevden aldılar ve yerine Jose Manuel Marroquin’i getirdiler. Karşılık olarak liberaller Gabriel Vargas Santos’u başkanlığa aday gösterdiler.
 
[[File:1000tropas.jpg|thumb|left|Savaş zamanı muhafazakar askeri birlikleri ]]
 
Savaşın ilerlemesi ile birlikte daha zalim ve baskıcı olmaya başladı. İktidarı ele geçirmek içi(kısa zamanda hayali olduğu ortaya çıktı) nüfus daha fanatik bir şekilde her iki taraftada yer almayı sürdürdü.
Hiç şüphesiz Peralonso vve Palonegro’nun Santander’deki çatışması, savaşın ülkeye verdiği büyük zararı gözler önüne serdi. Peralonso’daki savaşta liberaller Rafael Uribe Uribe’nin liderliği altında zafere ulaştılar. Palonegro’da 26 Mayıs 1990’da muhafazakarlar son derece kanlı bir karşılaşmadan sonra durduruldu.
 
==Sonun Başlangıcı==
[[File:Thousand Days War.jpg|thumb|upright|1895'de sivil savaş döneminde Panamada çocuk askerler.]]
Palonegro’dan sonra savaş partiler için anlamsız ve amaçtan yoksun olmaya başladı. Galibiyetlerinden sonra liberaller barışçılar ve savaş çığırtkanları olmak üzeri iki gruba ayrıldı. The National of tje Conservative(Muhafazakar Ulusalcılar) tarafı savaşın sonuna gelindiğine inanıyorlardı ve Panama ili ile Karayip Denizi sahillerine odaklandılar.
 
Bu karar ile beraber Venezuelle başkanı Cipriano Castro başkanının isteği doğrultusunda savaşın ulusallaştırılmasından vazgeçildi. Marroquín komutasındaki muhfazakar güçleri yine bir muhafazakar olan general Juan B. Tovar tarafından ağır yenilgilere uğratılan liberallere Venezuelle’nın yardımını kesmeyi başardılar. General Uribe liberallerin muhafazakarlara karşı kazanamayacağını farketti ve teslim olma eğilimindeydi.
 
==Neerlandia ve Wisconsin Anlaşmaları==
24 Ekim 1902’de Neerlandia fidanlığında imzalanan barış anlaşmasına rağmen savaş Panama’da o yılın Kasım ayına kadar devam etti. 1901’in sonlarından başlayarak Admiral Padilla(Liberal) ve Lautora(Şili donanmasına ait olan ve muhafazakarlara ödünç verilen) 20 Ocak 1902’de Lautaro’nın Panama Şehri önünde yenilmesine kadar savaştılar.
 
Daha sonraları Roosevelt yönetimindeki Amerikan Hükümetinden Panama Kanalı’nın inşasındaki ABD’nin ilerideki çıkarları nedeniyle Amerikan donanmasından gözdağı geldi. General Benjamin Herrera yönetimi altındaki liberaller daha sonraları silahlarını bırakmaya zorlandılar.
 
[[File:Wisconsin-treaty.png|thumb|left|Wisconsin Anlaşmasının imzalanması]]
 
Esas barış anlaşması 21 Kasım 1902 yılında Amerikan savaş gemisi Wisconsin üzerinde imzalandı. Liberaller Cauca ve Panama birleşik ordularının başındaki general Lucas Caballero Barrera ve general Benjemin Herrera’yı temsilen Colonel Eusebio A. Morales temsil etmiştir. Muahafazakar kısmı ise Panama bölgesi başkanı general Victor M. Salazar ve general Alfredo Vázquez Cobo temsil etmiştir. Her iki tarafın hükümetleri tarafından savaşın sonunu getiren anlaşmayı imzaladılar.
 
==Romanlar==
Gabriel García Márquez One Hundred Years Of Solitude( Yanlızlığın Yüz Yılı) 1967 yılında yayınlandı.
Gabriel García Márquez’in son romanı olan Memories of My Melancholy Whores.( Melankolik Fahişelerimin Anıları)
 
==Kaynakça==
{{Kaynak wiki}}
 
 
{{Kolombiya-taslak}}
{{savaş-taslak}}
 
<!--
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Bin_Günlük_Savaş" sayfasından alınmıştır