Karaim Yahudiliği: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
|||
5. satır:
8. yüzyıl'da [[Irak'taki Yahudilerin tarihi|Irak]]'ta doğan ve [[Tanah]]'ı dini hükümlerin yegane kaynağı kabul eden Yahudi mezhebidir. Mezhebin İbranice ismi olan Kara'im (okuyanlar) ''okumak'' anlamındaki ''kara'' kökünden türediği ve müntesiplerinin Tanah'ı (Ahd-ı Atik) çok okuduklarını belirtmektedir. Ayrıca kelimenin kökünde ''davet etmek'' manasınında bulunduğu ve Kara'im isminin ''davet ediciler'' anlamına geldiği de ileri sürülmektedir. Müntesiplerine ''kutsal metinlerin çoçukları'' manasında Benei Mikra, Ba'ale Mikra isimlerini de verilmiştir. Kara'im ismi [[Arapça]]'da Karrai, Karra'un, Kuman-Kıpçak Türkçesinde Karaylar, Batı dillerinde Karaite, Caraime gibi kelimelerle karşılanmıştır.
Mezhebin doğmasında bir takım dini siyasi ve içtimai sebepler etkili olmuştur. Irak bölgesinin [[İran]] ve [[Bizans]]'ın etki alanından çıkmasıyla [[Kudüs Tapınağı|mabedin]] yeniden inşası ve [[Kudüs]]'e dönüş gibi Mesihi beklentiler hayal kırıklığına dönüşmüştür. Sosyal ve ekonomik problemler yaşayan bölgedeki Yahudi topluluğu, kendilerini [[Abbasi]] halifesine karşı temsil eden cemaat başkanlığının ve Talmud akademilerindeki alimlerin tavırlarından rahatsız olmuşlardır. Abbasilerin Irak'ın kuzeydoğusundaki dağlık bölgeleri iskana açmasıyla Yahudiler farklı mülteci etnik unsurlarla bir arada yaşamak zorunda kalmışlardır. Bu hususların, geleneksek Yahudiliğe karşı [[Anan ben David]] tarafından sadece yazılı Tevrat'ın dinde kaynak olduğunu savunan bir yapılanmanın ortaya çıkmasına yol açtığı ifade edilmektedir. Karai kaynaklara göre ise Karaylık Yahudilikten ayrıksı bir mezhep değildir. Yahudilik Karaylığın Ayrıksı bir mezhebidir. Tanah'ta hiç bir Peygamber Tanah'a yani Tanrının Sözüne şirk olan bir sözde sözlü Toranın varlığından bahsetmemiştir. Bet Amikdaş yıkıldıktan sonra bir kısım Museviler cehaletlerinden ötürü fırsatçı Rabban Hahamlarının etkisi altında, kendisiyle çelişen sözde Sözlü Tora'ya inanmışlardır ve biat etmişlerdir. Zamanla asli Tanah çelişecek, neredeyse HasveŞalom ona şirk olacak düzeyde Sözde Sözlü Torayı izlemişlerdir. Bet Amikdaş zamanında Mabede yakın, Mabette görevli hizmetliler, ve Tanaha bağlı Maaminler bu vakite kadar Karai inancı muhafaza etmişler ve savunmuşlardır.
Rabbani kaynaklarına göre 8.yüzyılın ikinci yarısında Irak'ta ki Yahudi toplumunun başkanı İshak Harkavi'nin ölümü üzerine Talmud akademisinin ileri gelenleri cemaat başkanlığı için, yaşça büyük ve daha bilgili olmasına rağmen Anan'ı değil mütavazi bir kişiliğe sahip olan kardeşi Hananiya'yı tercih etmişlerdir. İtirazı üzerine Abbasi halifesi tarafından hapse atılan Anan, kendisini Halifeye affettirdikten sonra Talmudçu geleneğe karşı kendi din alayışını belirlemeye ve taraftar toplamaya başlamıştır. Rabbaniler'in bu iddiasına karşılık Kaufman Kofler, Karailiğin sadece şahsi ihtiraslar sonucu ortaya çıkmış bir muhalefet hareketi olarak görülmesininin doğru olmadığını, Talmudçuluğa karşı gelişen tabi bir reaksiyon olarak kabul edilmesini belirtmiş, bu mezhebin Tanah'ın yegane dini otorite oluşuna vurgu yaparak Yahudilik tarihinde kutsal metne yönelik, çalışmalara ivme kazandırdığına da dikkat çekmiştir. Rabbani anlayışına muhalefet eden daha önceki mezheplerden etkilendiğini söyleyen bu yeni hareket, 8. yüzılda [[Müslümanlar]]ın hakim olduğu coğrafyada önce ''Ananniye'' adıyla ortaya çıkmış, 9. yüzyılın ilk yarısında ise ''Karaim'' ismini almıştır.
| |||