|
[[Parçacık fiziği]]nde, '''bozon'''lar [[Bose-Einstein istatistikleriistatistiği]]ne uyan [[atomaltı parçacık|parçacıklar]]dır; [[Satyendra Nath Bose]] ve [[Albert Einstein|Einstein]]'a atfen isimlendirilmişlerdir. [[Fermi-Dirac istatistikleri]]ne uyan [[fermiyon]]ların tersine, farklı bozonlar aynı [[kuantum konumu]]nu konumunu işgal eder. Böylece, aynı enerjiye sahip bozonlar uzayda aynı mekanı işgal edebilirler. Bu nedenle her ne kadar parçacık fiziğinde her iki kavram arasındaki ayrım kesin belirgin değilse de, [[fermiyon]]lar genelde [[madde]] ile bileşikken, bozonlar sıklıkla [[güç taşıyıcı]] parçacıklardır.
Bozonlar ya [[foton]]lar gibi [[temel parçacık|elementer]], ya da [[mezon]]lar gibi [[karşıt parçacık|karşıt]] olabilirler. [[Buçuklu tamsayı]]lıtamsayılı [[spin]]lere sahip olan [[fermiyon]]larınfermiyonların aksine; tüm gözlenen bozonlar [[tamsayı]]lıtamsayılı [[spin]]lere sahiptir.
[[Spin-istatistik teoremi]]ne göre; herhangi bir mantıklı [[Relativistik Kuantum Alan Teorisi]]nde, buçuklu-tamsayılı parçacıkları olan spinler [[fermiyon]]kenfermiyonken, [[tam sayı]]lısayılı [[spin]]lerespinlere sahip olan parçacıklar bozondurlar.
Çoğu bozonlar [[bileşik parçacıklar]] olmakla birlikte, [[Standart Model]] içinde beş temel bozon vardır:
* dörtDört [[ayar bozonu]] (γ • g • W± • Z);
* [[Higgs bozonu]] (H0).
* [[Graviton]]([[G]])
==Tanım ve temel özellikler==
Tanım olarak, bozonlar [[Bose-Einstein istatistikleri]]'ne uyan parçacıklardır; iki boson yer değiştirdiğinde [[dalga denklemi]] değişmez.Fermiyonlar ise [[Fermi-Dirac istatistikleri]] ve [[Pauli dışlama prensibi]]ne uyar:iki fermiyon aynı [[kuantum durumu]]na durumuna sahip olamaz, sonuç olarak fermiyonun bu özelliğinden dolayı maddenin "katılığı" ya da "direngenliği" gözlenir.Fermiyonlar maddenin yapı taşı olarak bilinirken, bozonlar etkileşimin yapı taşı([[kuvvet taşıyıcı]])) veya [[radyasyon]]nıu meydana getiren olarak bilinirler.Bozonların [[kuantum alanlar|alan]]ı, [[kanonik değişim ilişkisi]]ne uyan [[bozoniz alanlar|alan]]dır.
[[Laser]],[[maser]],[[süperakışkan helyum-4]] ve [[Bose-Einstein yoğunlaşması]]nın özellikleri bozon istatistiğinden kaynaklanır. Başka bir sonucu da foton gazının termal dengedeki tayfı [[PlanckMax tayfıPlanck|Planck]]dır tayfıdır.Örneklerden biri [[kara cisim ışıması]], bir başka örnek ise bugunbugün [[arkaplan mikrodalga ışıması]] olarak gözlenen Evren'in erken opak dönemimdeki termal ışımadır. Temel parçacıklar arasındaki etkileşime [[temel etkileşimler]] denir.[[ Zahiri]] bozonların gerçek parçacıklarla temel etkileşimleri bilinen tüm [[kuvvet]]leri yaratır.
Bilinen tüm temel ve bileşik parçacıklar [[spin]]lerinespinlerine bağlı olarak fermiyon ya da bozondur:[[yarım tam sayı]] spinli parçacıklar [[fermiyon]],[[tam sayı]] spinli parçacıklar bozondur.Göreceli olmayana [[kuantum mekaniği]]ni çerçevesinde bu tamamen deneysel bir gözlemdir.Ancak [[göreceli kuantum mekaniği]]nde [[spin istatistikleri teoremi]], yarım tam sayı spinli parçacıkların bozon olamayacağını ve tam sayı spinli parçacıkların da fermiyon olamayacağını göstermiştir.
Büyük sistemlerde, bozonik ve fermiyonik istatiklerin arasındaki fark sadece yüksek yoğunlıklarda - dalga denklerlerinin çakışma durumunda ortaya çıkar.Düşük yoğunluklarda her iki istatistiklik de [[klassik mekanik]] tarafından tanımlanan [[Mazwell-Boltzmann istatistikleri]] ile açıklanabilir.
==Temel bozonlar==
Gözlenen tüm [[temel parçacıklar]] fermiyon ya da bozondur.Gözlenen [[temel]] bozonlar [[ayar bozonları]]:[[foton]]lar,[[W ve Z bozonları]],[[gluon]]lardır.
* Fotonlar [[elektromanyetik alan]]nın [[taşıyıcı]]sıdır.
* Fermiyonik bir tane [[kuark]] ve bir tane karşı kuark içeren [[mezon]] bozondur.
* [[Karbon-12]]nin [[çekirdeği]] 6 [[proton]] ve 6 [[nötron]] (hepsi fermiyondur)) içerdiğinden bozondur.
* [[Helyum-4]] atomu 2 proton, 2 elektron ve 2 nötron içeririr ve bu sebepten bozondur.
| 