Arzava: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok
Değişiklik özeti yok
1. satır:
{{kaynaksız}}
'''Arzava''' ilk çağda Batı [[Anadolu]]’da [[Göller Bölgesi]]’nden [[Ege Denizi]]’ne uzanan bir kuşakta kurulmuş olan bir devlettir. Doğusunda [[Hititler|Hitit Krallığı]], kuzeyinde hakkında çok az bilgi bulunan [[Assuva]] federasyonu yer almaktaydı.
[[Dosya:NejdetDuzen KarabelHittiteLuwianMonumentCarvedinRockKemalpasaTurkey.jpg|thumb|right|200px|İzmir [[Nif Dağı]] Karabel kaya kabartmasındaki yazıtta anıtın Arzava'nın bağlı krallıklarından [[Mira Krallığı]] kralı Tarkasnawa'ya atfen oyulduğu okunmuştur. <ref> {{cite book|başlık = Tarkasnawa, King of Mira |yazar = David Hawkins|yayımcı = Anatolian Studies, Vol. 48|yıl=1998|dil=İngilizce}} </ref>. ]]
 
== Yeri ve kuruluş tarihi ==
[[File:Hatti.JPG|thumb|left|380px|Anadolu’daki Hitit yerleşkeleri arasında kalan Arzava bölgesinin konumu ''(M.Ö. İkinci Bin yılında Anadolu’daki çeşitli yerleşim bölgeleri ve siyasi güçleri gösteren harita.)'']]
Devletin adı ve o dönem siyasi olayları içinde oynadığı rol bilinmekteyse de, ülkenin sınırları tam olarak bilinmemektedir. Arzava [[Batı Anadolu]]’da kurulmuştu. Başkenti ''Apasa'' veya ''Zippasla'' kentiydi. Bu kentlerden ilkinin [[Efes]]’in eski adı olduğu, ikincisinin de [[Manisa]]’nın hemen doğusunda olduğu düşünülmektedir. Devletin kuruluş tarihi belirsizdir. Anadolu’da yazılı belge döneminden önce çeşitli küçük şehir devletleri vardı. Arzava’nın da bu küçük devletlerden biri olduğu, fakat [[Hitit]] döneminde de varlığını sürdürdüğü düşünülebilir.
 
11. satır:
 
== Tarihi ==
Arzava Hitit krallığı kurulduktan kısa süre sonra [[Labarna]] (M.Ö. 1680-1650) tarafından Hitit krallığına bağlanmıştı. Ama devletin tamamen ortadan kaldırılmadığı ve [[Hititler]]’e bağlı olarak yaşamağa devam ettiği anlaşılmaktadır.
Arzava Krallığı gücünün doruğuna M.Ö. 15. ve 14. yüzyıllarda ulaştı. Eski krallık döneminin sonuna doğru (M.Ö. 14. yüzyıl) [[Hititler]]’in Anadolu’daki egemenlik sahaları iyice daralmıştı. Bu dönemde Arzava’nın bağımsızlık kazandığı anlaşılmaktadır. [[Hititler]] çeşitli iç sorunlar içersindeyken, Arzava 14. yüzyıl içinde Anadolu’nun en önemli güçlerinden biri haline geldi. Bu dönemde Tarkhundaradu adındaki Arzava kralı ile [[Mısır]] [[Firavun]]u [[III. Amenhotep]] (1386-1349) arasındaki yazışmalardan, [[Mısırlılar]]’ın da o dönemde Arzava’yı Anadolu’nun egemen gücü olarak gördükleri anlaşılmaktadır. Nitekim Mısır’da bulunan ve Mısır’ın diplomatik ilişkilerinin anlatıldığı [[Amarna mektupları]]nın 31 ve 32 cileri Arzava’ya ilişkindir.
 
Bu dönemde Hititler’in vasalı olan Güney Batı Ege sahilleri Attarisiyas yönetimindeki [[Akha|Akalar]]’ın saldırılarına uğruyordu. Hitit kralı [[II. Tuthaliya]] (1360-1344) bir ordu göndererek Aka saldırılarını püskürtüp, Siyanti nehri dolaylarını Maddutuvata adlı bir vasalına bıraktı. (Bu nehir büyük ihtimalle [[Büyük Menderes]] nehridir.) Tuthaliya verdiği bu desteğe karşılık, Maddutuvata’nın Arzava’yı denetlemesini istiyordu. Ancak Maddutuvata kendisine yardım için gönderilmiş Hitit ordusunu arkadan vurup, Arzava ile anlaştı. Arzava kralının kızı ile evlenip, Arzava’nın kralı oldu. Zayıflama dönemine girmiş olan Hititler de uzun süre bu bölge ile ilgilenemediler. Maddutuvata bir süre için Batı Anadolu’nun büyük bölümüne hakim oldu.<ref>http://pages.sbcglobal.net/zimriel/amc/arzawa.html</ref>
 
Fakat [[Hititler]] toparlandılar ve imparatorluk çağında [[I. Şuppiluliuma]] (M.Ö. 1344-1322) Arzava’nın gücünü kırdı. [[I. Şuppiluliuma|Şuppiluliuma]]’nın ölümü ve Hitit ülkesindeki veba salgını sayesinde Arzava bir süre daha bağımsızlığını koruyabildiyse de, yeni Hitit imparatoru [[II. Murşili]] (M.Ö. 1321-1295) 1320 yılında Arzava’yı yeniden [[Hititler]]’e bağladı.<ref>Seton LLoyd: Türkiye'nin Tarihi (çeviren Ender Verinlioğlu) Tubitak yayınları, sf 35-40</ref> Hitit belgelerinde savaş sonunda Hititlerin 62 000 esir aldıkları kayda geçmiştir. <ref>Ekrem Akurgal : Anadolu Kültür Tarihi, Tubitak yayınları, 1998, sf 85 </ref>
 
Arzava, [[Mira Krallığı]], [[Hapalla]] (''çeşitli kaynaklarda farklı transkripsiyonlar yer almaktadır'') , "[[Seha Nehri]] ülkesi" (muhtemelen günümüzdeki [[Gediz Nehri]] veya [[Bakırçay]] veya her ikisi) ve [[Vilusa]] (sonradan, [[Truva (antik şehir)|Truva]] merkezli [[İlion]] veya [[Troya|Troad]]) gibi yarı özerk yerel krallıklara bölündü. Bu krallıkların Arzava Krallığı'nın varlığı süresi boyunca da Arzava çatısı altında mevcudiyet göstermiş olmaları mümkündür. <ref> {{cite book | başlık = The Kingdom of the Hittites ISBN 978-0-19-928132-9 ISBN10 0199281327 |yazar = Trevor Bryce|yayımcı = [[Oxford Üniversitesi|Oxford University Press]]|yıl = 2005|dil = English}}</ref>
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Arzava" sayfasından alınmıştır