Tenya: Revizyonlar arasındaki fark

'''''Tenya''''', sığıret etindenyoluyla bulaşan ve Türkiye'de en yaygın olan türü '''Taenia saginata''' olarak da bilinen, [[ince bağırsak]]ta yaşayan,parazitidir. Aynı zamanda [[yassıYassı solucanlar]] [[takımşube]]ınınsinin sestod familyasınasınıfına ait, [[omurgasız]]lar [[şube]]sindenhayvanları bir hayvanaraya [[cins|cinsidir]]toplayan taksondur.

Vücudu baş ([[skoleks]]), ile bağlantılı boyun ve segmentlere ([[proglottid]]) bölünmüş gövdeden meydana gelir. Proglotidler, boyun kısmından gelişir. Boyundan gelişen her proglottid önce genç halkadır, ardından olgun halkaya dönüşür son olarakta iyice gelişerek gebe halka haline gelir. Her gebe halka dişi ve er üreme hücrelerinden ikisini taşır. Tenyalar [[hermafroditizm|hermafrodit]] canlılardır. Son konağı [[insan]] ve etçillerdir. Yaşam döngüsü genellikle bir ara konaktan konağa geçişi izler. Konağın dışkısı ile dışarı atılan gebe halkalar parçalanarak, içindeki döllenmiş yumurtalar [[domuz]] ve [[sığır]] gibi hayvanların yiyeceklerine karışır. Bu yiyeceklerin [[ara konak]]larca yutulması parazit yumurtalarını [[doku]]lara taşır ve [[keseli kurt]] hastalığına neden olur. Keseli kurt [[cysticercosis]] (sistiserkozis) olarak adlandırılan parazitin ara konaktaki halidir. Küçük inci tanesi boyutunda olan domuz sistiserki ve nohut büyüklüğündeki sığır sistiserkinin her ikisi de içi sıvı dolu olup konağa bulaşacak olan skoleks ile boyunu taşır. İnsan ve et yiyen diğer memeli hayvanlarca bu ara konakların tüketilmesi, sistiserkin mide enzimleri ile kılıfının erimesi sonucu serbest kalan skoleksin, ters yüz olarak [[onikiparmak bağırsağı]]na tutunması iletutunmasıyla sonuçlanır. İnce bağırsağa yapışan skoleks ile bağlantılı boyun kısmından gelişen proglottidler 2-3 ay içinde parazitin erişkin formunu almasıyla döngüsünü tamamlar.

[[Domuz tenyası]] 3 ile 5 metre arası uzunlukta olup skoleksinde [[rostellum]] ve [[çekmen]]ler barındırır. Proglotidler düzenli yapı ve dizilim gösterir. [[Sığır tenyası]] 64-10 metre arası uzunluktadır, skolekste sadece dört çekmeni bulunur, proglottidlerin yapı ve dizilimi düzensizdir. [[Balık tenyası]] ise 20 metreye kadar uzanabilmekte, bağırsağa sıkıca tutunabildiği halde baş kısmında çekmen ya da rostellum barındırmaz, proglottidleri çok düzenli ve sık dizilmiştir. Balık tenyasında iki ara konak vardır; Parazitin yumurtaları böceklerde ilk gelişimini, bu böceklerle beslenen tatlı su balıklarında ise esas gelişimini tamamlar. Balıkların tam pişmeden yenmesi ile de İnsan, Köpek, Ayı, Domuz,Fok ve Yunus vb. gibi memeli hayvanların bağırsağında palazlanma imkanı bulur.

Domuz ve İnsan dokuları ve özellikle de beyin dokuları birbirine benzer olduğundan, domuzlarda meydana gelen cysticercosis vakaları insanda da görülebilmektedir. Bu bağlamda insanlar, domuz tenyasının konağı olduğu gibi aynı zamanda ara konağıdır da. Beyinde meydana gelen durumlara [[Neurocysticercosis]] (NöroSistiserkozisNöro Sistiserkozis) adı verilir, ölümle sonuçlanabilmektedir. Domuz ve insan dokularının bu yapısal benzerliği ikisininde [[hepçil]] türler oluşundan sebep alır. Boynuzlu hayvanlardan geçen parazitler, otobur canlıları ara konak aldığından, insanlar sığır tenyasının ara konağı değildir.

Domuz, Sığır ve BalıkEt ürünlerini, -10 derecede en az 5 gün saklamak ve yemeden önce iyice pişirmek her türlü parazit solucanın ölmesi için yeterlidir. Cysticercosis tehlikesi nedeniyle özellikle domuz etinin çiğ yenilmesinden kaçınmak gerekir. Bağışıklık sistemini zayıflatıcı ilaçlar alındığında et yemekten kaçınılmalıdır. Çünkü parazit bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler (örneğin çocuklar) üzerinde daha kolay palazlanma imkanı bulmaktadır.