Kan kültürü: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Bot: genel dz. ve madde bakımı (hata bildir) |
k Anlam ayrımı sayfalarına verilen bağlantı asıl maddeye bağlandı |
||
10. satır:
== Klinik kullanımı ==
[[Dosya:National Lab Week 130410-F-TT327-090.jpg|küçükresim|295x295pik|Otomatize BACTEC cihazından kültür şişelerini alan laboratuvar çalışanı]]
Kan normal şartlar altında sterildir.<ref>Carroll, KC ''et al''. (2015). p. 755.</ref> Kanda bakterilerin varlığı bakteriyemi, mantarların varlığı fungemi diye adlandırılır.<ref name=":0">Turgeon, ML (2016). p. 510</ref> Bakteriler,diş fırçalama veya defekasyon gibi durumlar sırasında deri ve muköz [[
Hastada sepsis tespit edildiği takdirde, kültür hazırlayıp mikroorganizmayı tespit etmek ve gerekli antimikrobiyal tedaviyi uygulamak şarttır.<ref name=":5">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1007/s00134-017-4683-6|başlık=Surviving Sepsis Campaign: International Guidelines for Management of Sepsis and Septic Shock: 2016|tarih=1 Mart 2017|sayı=3|dil=İngilizce|sayfalar=304-377|çalışma=Intensive Care Medicine|cilt=43|ad=Andrew|soyadı=Rhodes|issn=1432-1238|doi=10.1007/s00134-017-4683-6|ad2=Laura E.|ad3=Waleed|ad4=Mitchell M.|ad5=Massimo|ad6=Ricard|ad7=Anand|ad8=Jonathan E.|ad9=Charles L.|ad10=Mark E.|ad11=Bram|soyadı2=Evans|soyadı3=Alhazzani|soyadı4=Levy|soyadı5=Antonelli|soyadı6=Ferrer|soyadı7=Kumar|soyadı8=Sevransky|soyadı9=Sprung|soyadı10=Nunnally|soyadı11=Rochwerg}}</ref> Hastaneye yatan ve ateş, düşük vücut ısısı gibi semptomlar, löksitoz veya granülosit sayısı azlığı gibi bulgular kandaki olası bir enfeksiyon riskine karşı kültüre edilir.<ref name=":3">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26298636/|başlık=Multidisciplinary team review of best practices for collection and handling of blood cultures to determine effective interventions for increasing the yield of true-positive bacteremias, reducing contamination, and eliminating false-positive central line-associated bloodstream infections|sayı=11|sayfalar=1222-1237|çalışma=American Journal of Infection Control|cilt=43|ad=Robert A.|soyadı=Garcia|issn=1527-3296|pmid=26298636|doi=10.1016/j.ajic.2015.06.030|ad2=Eric D.|ad3=Josephine|ad4=Cindy|ad5=Regina|ad6=Michelle|ad7=Carol|ad8=Stacy|ad9=Barbara P.|ad10=Karen|ad11=Katherine L.|soyadı2=Spitzer|soyadı3=Beaudry|soyadı4=Beck|soyadı5=Diblasi|soyadı6=Gilleeny-Blabac|soyadı7=Haugaard|soyadı8=Heuschneider|soyadı9=Kranz|soyadı10=McLean|soyadı11=Morales|erişimtarihi=6 Ocak 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210107233357/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26298636/|arşivtarihi=7 Ocak 2021|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22578933/|başlık=The preanalytical optimization of blood cultures: a review and the clinical importance of benchmarking in 5 Belgian hospitals|sayı=1|sayfalar=1-8|çalışma=Diagnostic Microbiology and Infectious Disease|cilt=73|ad=Elise|soyadı=Willems|issn=1879-0070|pmid=22578933|doi=10.1016/j.diagmicrobio.2012.01.009|ad2=Annick|ad3=Reinoud|ad4=Guy|ad5=Kristien|ad6=Anne-Marie|ad7=Johan|soyadı2=Smismans|soyadı3=Cartuyvels|soyadı4=Coppens|soyadı5=Van Vaerenbergh|soyadı6=Van den Abeele|soyadı7=Frans|soyadı8=Bilulu Study Group|erişimtarihi=6 Ocak 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210108111104/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22578933/|arşivtarihi=8 Ocak 2021|ölüurl=hayır}}</ref> Kan kültürü aynı zamanda kemoterapi uygulamasının bir komplikasyonu olan febril nötropeni (nötrofil sayısının azlığı ile seyreden ateş) durumunda da uygulanır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27664247/|başlık=Management of febrile neutropaenia: ESMO Clinical Practice Guidelines|sayı=suppl 5|sayfalar=v111-v118|çalışma=Annals of Oncology: Official Journal of the European Society for Medical Oncology|cilt=27|ad=J.|soyadı=Klastersky|issn=1569-8041|pmid=27664247|doi=10.1093/annonc/mdw325|ad2=J.|ad3=K.|ad4=B.|ad5=G.|ad6=M.|ad7=J.|soyadı2=de Naurois|soyadı3=Rolston|soyadı4=Rapoport|soyadı5=Maschmeyer|soyadı6=Aapro|soyadı7=Herrstedt|soyadı8=ESMO Guidelines Committee|erişimtarihi=6 Ocak 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210107154133/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27664247/|arşivtarihi=7 Ocak 2021|ölüurl=hayır}}</ref><ref>Walls, R ''et al''. (2017). p. 1497.</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.merckmanuals.com/professional/hematology-and-oncology/leukopenias/neutropenia | başlık = Neutropenia - Hematology and Oncology - Merck Manuals Professional Edition | erişimtarihi = 6 Ocak 2021 | tarih = 22 Temmuz 2019 | çalışma = web.archive.org | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190722080346/https://www.merckmanuals.com/professional/hematology-and-oncology/leukopenias/neutropenia | arşivtarihi = 22 Temmuz 2019 | ölüurl = }}</ref>[[Menenjit]], septik artrit ve epidural apse durumunda bakterilerin kana geçme olasılığı çok yüksek olduğundan mutlaka ama mutlaka kültür yapılmalıdır. Enfeksiyonun ana oluşum yerinden kültür yapılamadığı durumlarda veya kana geçme riski ve oranı az olsa bile intravasküler enfeksiyonların önlenmesi amacıyla kan kültürü yine yapılmalıdır<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31942949/|başlık=Does This Patient Need Blood Cultures? A Scoping Review of Indications for Blood Cultures in Adult Nonneutropenic Inpatients|tarih=22 Ağustos 2020|sayı=5|sayfalar=1339-1347|çalışma=Clinical Infectious Diseases: An Official Publication of the Infectious Diseases Society of America|cilt=71|ad=Valeria|soyadı=Fabre|issn=1537-6591|pmid=31942949|doi=10.1093/cid/ciaa039|ad2=Sima L.|ad3=Alejandra B.|ad4=Karen C.|ad5=Sanjay|ad6=Sara E.|soyadı2=Sharara|soyadı3=Salinas|soyadı4=Carroll|soyadı5=Desai|soyadı6=Cosgrove|erişimtarihi=6 Ocak 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210109165919/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31942949/|arşivtarihi=9 Ocak 2021|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.uptodate.com/contents/detection-of-bacteremia-blood-cultures-and-other-diagnostic-tests | başlık = UpToDate | erişimtarihi = 6 Ocak 2021 | çalışma = www.uptodate.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210108162104/https://www.uptodate.com/contents/detection-of-bacteremia-blood-cultures-and-other-diagnostic-tests | arşivtarihi = 8 Ocak 2021}}</ref> Nedeni bilinmeyen ateş ve endokardit<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(15)00067-7/abstract|başlık=Infective endocarditis|tarih=27 Şubat 2016|sayı=10021|dil=İngilizce|sayfalar=882-893|çalışma=The Lancet|cilt=387|ad=Thomas J.|soyadı=Cahill|issn=0140-6736|pmid=26341945|doi=10.1016/S0140-6736(15)00067-7|ad2=Bernard D.|soyadı2=Prendergast}}</ref> altında yatan nedenler de kan kültürü yapılarak açığa çıkartılabilir.<ref name=":3" /><ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26093175/|başlık=Fever of unknown origin: a clinical approach|sayı=10|sayfalar=1138.e1-1138.e15|çalışma=The American Journal of Medicine|cilt=128|ad=Burke A.|soyadı=Cunha|issn=1555-7162|pmid=26093175|doi=10.1016/j.amjmed.2015.06.001|ad2=Olivier|ad3=Cheston B.|soyadı2=Lortholary|soyadı3=Cunha|erişimtarihi=6 Ocak 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210110040757/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26093175/|arşivtarihi=10 Ocak 2021|ölüurl=hayır}}</ref>
30. satır:
Kan kültürüne alınan kan, damar yoluna direkt iğne ile girilerek tüpe çekilir. Yüksek kontaminasyon riski nedeniyle halihazırda bulunan intravenöz kateterler işlem için tercih edilmez. Yalnızca [[kateter]] ilişkili kontaminasyonun tespiti için her iki şekilde alınıp karşılaştırılabilir.<ref name=":3" /><ref name=":6">{{Web kaynağı | url = https://www.cdc.gov/antibiotic-use/core-elements/collecting-cultures.html | başlık = Collecting Cultures: a Clinician Guide {{!}} Antibiotic Use {{!}} CDC | erişimtarihi = 9 Ocak 2021 | tarih = 15 Ağustos 2019 | dil = en-us | çalışma = www.cdc.gov | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190920054337/https://www.cdc.gov/antibiotic-use/core-elements/collecting-cultures.html | arşivtarihi = 20 Eylül 2019}}</ref> Kan tüpe çekilmeden önce kontaminasyonu engellemek için tüpün ağzı alkolle silinir.<ref name=":3" /> Daha Sonrasında kanın alınacağı bölgedeki deri dezenfekte edilir ve kurumaya bırakılır. Bu işlem için alkol bazı antiseptikle beraber klorheksidin veya iyodin bazlı solüsyonlar önerilmektedir.<ref name=":6" /> Eğer kültür testleriyle beraber başka kan testlerinin de uygulanması gerekiyorsa kontaminasyonu en aza indirmek için önce kültür şişeleri doldurulur.<ref>Pagana, KD ''et al''. (2014). p. xiii.</ref> Antimikrobiyal tedavilerin mirkoorganizmaların büyümesi yönünden yanlış negatifliklere yol açtığı bilindiğinden, testlerin tedaviye başlanmadan yapılması önerilir. Tabii bu durum kritik hastalar için önemsenmeyebilir.<ref name=":5" />
Tipik bir kan kültürü iki şişeden oluşur ve bu iki şişeye birden kan kültürü seti adı verilir. Bir tüp [[Aerobik organizma|aerobik]] mikroorganizmaları, diğer tüp ise [[Anaerobik bakteri|anaerobik]] mikroorganizmaları tespit etmek için kullanılır. Çocuklarda anaerobik bakteriler ile enfeksiyon nadir görüldüğü için alınan kanı minimalize etmek amacıyla tek tüpte kültür yapılabilir.<ref>Pitt, SJ (2018) p. 34.</ref> Doğru sonuçlar alabilmek için iki farklı damar yolundan iki farklı kültür seti yapılması önerilir. Bu uygulama enfeksiyonu kontaminasyondan ayırt etmek için kullanılır. Buna ilaveten ne kadar fazla miktarda kan tüpe alınırsa enfeksiyonu saptama imkanı o kadar artar.<ref>Mahon, CR ''et al.'' (2018). p. 870.</ref>
Kan kültür şişeleri mikroorganizmaların üremelerini tetikleyen bir besi yeri ve kanın tüp içinde pıhtılaşmasını önleyen [[antikoagülan]] içerirler.<ref name=":7">Atkinson-Dunn, R. & Dunne, WM. Chapter 2 in Dunne, WM & Burnham, CAD ''eds.'' (2018). sec. "Introduction".</ref> Mikroorganizmaların büyümesine etki etmemesinden dolayı antikoagülan olarak<ref name=":7" /> daha çok Sodium Polietanol Sulfonat (SNS) tercih edilir. Tüplerde kullanılan besi yerleri çeşitlilik gösterebilir. Aerobik şişeler daha çok kalp-beyin infüzyon ve triptik soya suyu<ref>Procop, GW & Koneman, EW (2017). p. 194.</ref> gibi besi yeri elemanlarıyla zenginleştirilir ve ayrıca çoğunlukla indirgeyici olarak tioglikolat içerirler. Anaerobik tüplerdeki boş alan oksijen içermeyen bir gaz ile doldurulur.<ref name=":7" /><ref name=":8">Ford, M (2019). p. 85.</ref>
Çoğu ticari amaçla imal edilmiş kültür şişeleri, mikroorganizmaların büyümesi üzerindeki olumsuz etkilerin önüne geçebilmek amacıyla antibiyotiklerin etkinliğini azaltan reçine içerir.<ref name=":3" /> Pediatrik amaçla tasarlanmış şişeler ise daha çok çocuklarda görülen mikroorganizmaların büyümesini destekleyecek ve daha az kan alınarak uygulanabilecek şekilde tasarlanmıştır. Mikobakterileri ve mantarları tespit etmek amacıyla da özelleşmiş başka şişeler kullanılabilir.<ref name=":8" /> Gelişmişlik seviyesi düşük ve maddi açıdan daha alt gelir seviyesindeki ülkelerde hazır kültür şişeleri pahalı olduğu için şişeler elle hazırlanmaktadır. Bazı ülkelerde ise kültür şişesi oluşturmak için gerekli olan maddelere hiç ulaşılamadığından<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31383262/|başlık=Clinical Microbiology in Underresourced Settings|erişimtarihi=10 Ocak 2021|arşivtarihi=12 Ocak 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210112062551/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31383262/|tarih=
Tüplere ne kadar kan çekildiği önem taşımaktadır. Az ya da çok kan çekilmemelidir. Az kan çekince, kan kültüründe üreyecek mikroorganizma sayısı da az olduğundan yanlış negatiflikler gözlenebilir. Tüpe çok kan çekmek de, besiyeri ile kan miktarı arasındaki oran uyuşmayacağından mikroorganizmaların büyümesi için gerekli olan besinlere ulaşmasını engelleyecektir. İdeal büyüme için kanın kültüre oranı 1:5’ten 1:10’a kadar olmalıdır.<ref name=":9" /><ref>Tibbetts, RJ & Robinson-Dunn, B. Chapter 10 in Dunne, WM & Burnham, CAD ''eds.'' (2018). sec. "Introduction"</ref> Klinik Laboratuvar Standartları Enstitüsü yetişkinlerdeki rutin kültür uygulamaları için iki farklı tüp için iki farklı yerden, 20-30 ml kan alınmasını önermektedir.<ref name=":3" /> Çocuklarda ise alınacak kan miktarı çocuğun yaşına ve ağırlığına göre belirlenir.<ref name=":10" /><ref>Revell, P & Doern, C. Chapter 8 in Dunne, WM & Burnham, CAD eds. (2018). sec. "Specimen Collection".</ref> Endokardit şüphesi ver ise 6 tüple kültür de yapılabilir.<ref>Bennett, JE ''et al''. (2019). p. 202.</ref>
| |||