Celâleddin Harezmşah: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k →Değerlendirme: Bot: genel dz. ve madde bakımı (hata bildir) |
k Anlam ayrımı sayfalarına verilen bağlantı asıl maddeye bağlandı. |
||
52. satır:
Fakat Delhi Sultanı İltutmuş Bağdat'taki Abbasi Halifesi [[Muktedir (Abbasi)|Muktedir]] ile yakın ilişki kurmuştu ve Harezmşah'ların Abbasi Halifesine karşı olan çok aksi tutumlarını bilmekteydi. Bu nedenle Celaleddin'e destek sağlamaktan çekindi. Celaleddin Türkmen karışık bir Müslüman-Hindu Rajput halkı olan ''Hoharlar'' ile anlaştı. Hoharlar ile birlikte, [[Multan]]'da hükümdarlık kurmuş olan Türk asıllı [[Nasirudin Kabaça]] üzerine yürüdü. Güney'e akın yaparak [[Sind]] bölgesine ve kuzey [[Gücerat]] bölgesine girdi ve buralarını tümüyle talan etti. Delhi Sultanlığı Cengiz Han tehlikesini beklemekte oldukları için Celaleddin'in bu yağmalarına mecburen seyirci kaldı. Celaleddin Hindistan'da üç yıl kaldı.
1224'te Moğol tehlikesi azalmıştı. Celaleddin bu nedenle Delhi Sultanlığı'nın üzerine geleceğinden çekinmekteydi ve ayrıca eski topraklarını geri almak istemekteydi. Bu nedenlerle 1224'te Celaleddin [[Afganistan]] ve [[İran]] üzerinden eski topraklarına döndü. Fakat buralarda Moğollar çok büyük maddi zararlar verdikleri gibi yaptıkları katliamlarla nüfus da çok azalmıştı. Yüzyıllarca önemli olan savunma noktalarındaki kaleleri savunacak asker bulmak nerede ise imkânsızdı. 1221 veya 1222 kışında kardeşi Gıyasettin, İran'ın güneyinde Pırşah'ı ve ''Irak Acemi'' veya ''Cibal'' adı verilen bir bölgeyi eline geçirmişti. Bir zamanlar Harezmşahlara vezirlik yapan ve Hindistan'a gidip Celaleddin'e katılmak için yolda geçtiği yerlerin savunmasız olduğunu gören ''Burak Hicab'' (yönetim dönemi 1222-1235) adlı, sonradan Kutluk Hanlığı devletinin kurucusu, bir emir de [[Kirman (şehir)|Kirman]]'ı eline geçirmişti. Celaleddin İran'a dönünce hemen onu Sultan kabul etti. Celaleddin buradan Fars'a geçerek orada Selçuklu Atabeyi olan ''Sait Bin Zengi'' (yönetim dönemi 1198-1226)'nin kızı ile evlenip bu bölgeyi de tekrar idaresi altına aldı. Yeniden idaresine aldığı ülkesini elinde tutabilmek için yeni bir ordu daha toplamaya başladı. Fakat Moğollar yine hücuma geçtiler ve Celaleddin Elburz Dağları eteklerinde onlarla yaptığı bir savaşı kaybetti.
Oradan, önce güneye çekilip [[Huzistan Eyaleti|Huzistan]]'da kışı geçirdi. Burada [[Abbâsîler|Abbasi Halifesi]] [[Mustansır (Abbasi)|Mustansır]]'a bağlı birliklerle ufak savaşlarda bulundu. Sonra kuzeybatıya doğru ilerleyip [[Azerbaycan]] bölgesinde bulunan güç boşluğundan faydalanarak bölgenin başkenti olan Tebriz'deki Özbek Atabeyi olan ''Cihan Pehlivan'''ı (yönetim dönemi 1210-1225) oradan atarak, Tebriz'i kendine başşehir yaptı ve yeniden bir Harezmşah Devleti kurup toparlanmaya çalıştı. Etrafındaki devletlerden ve beyliklerden Moğol ilerleyişine karşı yardım istedi. Ancak istediği yardım kendisine ve devletine verilmedi. Fakat Moğol birlikleri, Türkmenler ve diğer düşmanları tarafından sürekli rahatsız edildi. Bu yeni devletini idare ettirebilmek ve yakında gelmesi beklenen Moğol orduları hücumuna karşı koymaya hazırlanmak büyük maddi kaynak gerektirmekteydi.
66. satır:
1227'de bir Moğol ordusu yine doğudan İran'a girdi. Celaleddin ordusuyla [[İsfahan]] şehri önlerinde bu Moğol ordusuyla muharebeye girişti. Her iki taraf da büyük zayiat verdiler. Ama Moğol komutanı yenik düşmemekle beraber büyük zayiat veren ordusunu [[Ceyhun|Amu Derya]] Irmağı gerisine çekti.<ref name="İbn el-Esir">İbn el-Esir, Cilt XII, say. 470, 476-77</ref>
[[Dosya:Jalal al-Din Khwarazm-Shah crossing the rapid Indus river, escaping Chinggis Khan and his army.jpg|küçükresim|sol|244px|[[Minyatür]]de, [[Cengiz Han]]'ın [[Moğollar|Moğol]] ordusundan kaçan Celâl el-[[Dîn]] [[Harezm]] Şâh Mengübertî'nin [[İndus Nehri]]'ni geçişi resmedilmiş.]]
1228'de Celaleddin yeni Harezmşah Türkmen Devletinin başında Irak'ın kuzeyi, [[Kirman (şehir)|Kirman]], [[Fars]], [[İsfahan]], [[Tiflis]] ve [[Tebriz]] bölgelerini idaresi altına almıştı. Ama durum yine kötüye gitmeye başladı. Kardeşi ve güney İran'da emir olan ''Gıyaseddin'' bir isyan sonucu idare ettiği ülkelerden atıldı. Gıyasedin Kirman'da emir olarak idareci olan Burak Hacib'e sığındı ve bu kişinin desteğini sağlamak için onu annesi ile evlendirdi. Fakat çok geçmeden Burak Hacib, Gıyaseddin'i kendine karşı bir komplo hazırlayıp ihanet etmekle suçladı ve idam ettirdi.
1228'de de Celaleddin Eyyûbîlerin idarelerini devam ettirmekte oldukları [[Ahlat, Bitlis|Ahlat]] üzerine yürüdü ve şehrini kuşatmaya aldı. Abbasi halifesi el-Mustansır ve Selçuklu Sultanı Aleddin Keykubad Celaleddin'i kuşatmadan vazgeçirmeye çalışmalarına rağmen Celaleddin onları dinlemedi ve kuşatmaya devam etti. 8 ay süren bir kuşatmadan sonra 14 Nisan 1230'da Ahlat şehrini eline geçirmeye muvaffak oldu. Bu başarıdan cesaret alan Celaleddin, Hamedana gönderdiği bir fetihnamede Suriye ve Anadolu'nun tamamını alacağını söyledi.<ref name=":0">{{Kitap kaynağı|başlık=Pro.Dr. Ali Öngül, Anadolu Selçukluları s. 184-185}}</ref>
81. satır:
[[Dosya:Jaloliddin Manguberdi ordeni.jpg|küçükresim|Celaleddin Menguberdi nişanı]]
Günümüzde özellikle Özbekistanda ulusal kahraman kabul edilmektedir. Özbekistan
== Dipnotlar ==
| |||