Vikipedi

Miskin Abdal: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
Madrox (mesaj | katkılar)
Devriyeler
66.252 değişiklik
ToprakM (mesaj) tarafından yapılmış 21429190 numaralı değişiklikler geri getirildi: Sayfa düzenini bozan değişiklik. (TW)
Etiket: Geri al
1. satır:
{{Öksüz|tarih=Şubat 2016}}
 
{{kaynaksız}}
{{Yazar bilgi kutusu
| adı = Seyyid Hüseyin Muhammed oğlu
| resim =
| resim_boyutu = 233px
| başlık = Seyyid Hüseyin Muhammed oğlu
| takma_adı = Miskin Abdal
| doğum_tarihi = 1430
| doğum_yeri = [[Gökçe, Zergerli (Sarıyakub) köyüGöyçe]] ([[GökçeGöyçə]] ,[[Geğarkunik]]) Sarıyakup (Zergerli), şimdiki [[Ermenistan]]
| ölüm_tarihi = 1535
| ölüm_yeri = [[GökçeGöyçe]] ([[GökçeGöyçə]] ,[[Geğarkunik]]) Sarıyakup (Zergerli), şimdiki [[Ermenistan]]
| meslek = [[Şair, evliya, sufi şeyhi, Safevi şahı Şah İsmail Hatainin veziri]],[[Ozan]]
| milliyeti = AzerbaycanlıAzeri
| köken =
| dönem = [[Türk halk edebiyatı]]
Satır 23 ⟶ 24:
| dipnot =
}}
'''Miskin Abdal''', 1430-1535'te yaşamış [[Azeriler|Azeri]] halk [[ozan]]ıdır.
'''Miskin Abdal''', 1430-1535'te yaşamıştır, [[Şah İsmail Hatai]]'nin mürşiti, Safevilerin ideoloji önderlerinden olmuş, başarılı devlet adamı ve büyük evliya, sufi şeyhi, ordu komutanı, sufi şair, halk ozanı, mütefekkir (filozof), Ozandan Aşığa (Hak Aşıklığına), kopuzdan saza geçişin kurucusu, "Baş Divani", " Osmanlı Divanisi "ve sair birçok sufi-tasavvuf müzik bestelerinin - Ozan müziklerinin bestecisi, kutsal “Ocak” - “Pir” (Türbe-İbadetgah) sahibi Seyyit Hüseyin Muhammed oğlu
 
== Hayatı ==
Miskin Abdal adıyla tarihe geçen SeyyitSeyyid Hüseyin Muhammed oğlu 1430'da Göyçe (Gökçe) ilçesinin Sarıyakup (Zergerli) köyünde dünyaya geldi.
Hüseyin'in mensup olduğu "Zergerli" aşireti o dönemin tanınmış aşiretlerinden biri idi.
 
[[Kurbani]]'den sonra bilinen Miskin Abdal da halk şiirinin [[geraylı]], [[koşma]], [[divani]] gibi tarzlarında şiirler söylemiştir.
Miskin Abdal Safevi devletinde Şah İsmailin veziri, Safeviyye tarikatının mürşitlerinden biri, sufi-tasavvuf şeyhi, büyük evliya, ozandan Hakk Aşığına - aşıklığa, kopuzadan saza keçidin banisi, "Baş Divani", "Osmanlı ("Ayak") Divani" ve saire gibi bir çok aşık havacatlarının yaratıcısı, sufi şairi olaraq tarihe damgasımı vurmuş, halk şiirinin [[geraylı]], [[koşma]], [[divani]], tecnis, bayatı, deyişme ve sair gibi tarzlarında şiirler söylemiştir.
Seyyit Hüseyin Muhammed oğlu "Miskin Abdal" mahlasıyla, adıyla aşık-sufi edebiyatının inşasını koyuyordu. O,Zergerlide Mevlana Miskin Abdal'ı - ruhun mimarı olarak tanınıp şöhret buluyordu. Tarikat ideolojisi ile edebiyata, aşık sanatına büllurluk, kutsallık getiriyordu.▼
▲Seyyit Hüseyin Muhammed oğlu "Miskin Abdal" mahlasıyla, adıyla aşık-sufi edebiyatının inşasını koyuyordu. O, Mevlana Miskin Abdal - ruhun mimarı olarak tanınıp şöhret buluyordu. Tarikat ideolojisi ile edebiyata, aşık sanatına büllurluk, kutsallık getiriyordu.
 
1524 yılında Şah İsmailin vefatı üzerine Tebrizde sarayla toptan vedalaşarak doğma yurduna - Göyçe ilçesine döner. Sarıyakupta açtığı ilk okul Göyçenin bilim, irfan, sanat dünyasında önemli rol oynuyordu.
 
Miskin Abdalın özel hayatı çok ağrılı-acılı olmuştur.
 
Miskin Abdalın hayatı ve fealiyeti ile bağlı sağlığında ve ya vefatından sonra aşıklar tarafından "Miskin Abdal və Senuber" ve "Miskin Abdal və Şah İsmail" destanları yaratılmıştır.
Miskin Abdalın kendisi tarafından Şah İsmailin babası Şeyh Haydar evlatlarının ağrılı taleyinə adanmış “Aslan şah və İbrahim" destanı ve “Yetim Hüseyin” destanı yaratılmıştır.
 
"Miskin Abdal ve Senuber", "Miskin Abdal ve Şah İsmail" destanlarında, halk ozanlarının yaddaşlarında ve onun soyundan gelen bilginlerin hafızalarında yaşayan muteber bilgilere göre, Miskin Abdal iki kez evlilik yaşamıştır. Önce Tebrizden olan Senuber adlı kızla kısa evliliyi olmuş, kısa süre sonra Senuber vefat etmiştir. Ondan evlatları olmamıştır. Bundan sonra 50 senesinde Miskin Abdal İrevandan tüccar kızı Helime ile evlenmiş, bu evlilikten onların 4 evlatları olmuştur: Şadman, Ali, Hasan ve Meleyke.
Ali ve Hasan isimli oğulları Miskin Abdal Dağıstandan dönerken tufan-çovgunda helak olmuşlar. Miskin Abdalın nesil şeceresini tek oğlu Şadman (“Şadmanlılar”) ve tek kızı Meleyke (“Ocaklılar”) devam ettirmişler.
 
Bir asırlık ömrü saraylarda, yolculuklarda, hayatın acı yollarında geçdi. "Miskin Abdal ve Senuber" destanı şairin ömür yolundan bahseden muhabbet destanıdır. Miskin Abdal vefatından sonra bu destan onun halk arasında dolaşan şiirleri temelinde oluşmuştur.
 
"MiskinŞah Abdalİsmail ve ŞahMiskin İsmailAbdal" destanı ise kendi düşünce-sanat özelliklerine göre muhabbet ve kahramanlık destanlarından farklıdır. Bu destanın içeriği gerçek tarihi olaylar dayanır. "Aslan şah veşahla İbrahim", ayrıca "Yetim Hüseyin" destanları ise Göyçenin saz-söz ustalarının söylediklerine göre Miskin Abdal tarafından yaratılmıştır.1535 yılında Göyçe ilçesinin Sarıyakup köyünde 105 yaşında vefat eder. Onun yaşadığı ev, uyuduğu mezar kutsal ocak gibi uzun yüzyıllar ziyaret edilir.Miskin Abdalın bir başka evi ve kutsal ocağı Azerbaycan'ın Goranboy şehirinin Karadağlar (Qaradağlar) köyündedir.Burada ona ait giysiler onun bazı önemli evrakları (Şah İsmail tarafından verilen.) , onun bazı eşyaları yer almaktadır.
 
Miskin Abdal vefatından önce kutsal "Ocağı"nı oğlu Şadmana deyil (Şadman babasının “Ocağı”na baskın düzenleyen “Şahseven” aşiretinden olan 10 kulduru öldürdüğü için Allah katında günah işlediyini esas alarak), kızı Meleykeye vasiyet etdiğinden “Ocağı” Meleykede kalmış, şimdiyedek de onun kız torunları - “Ocaklı”lar nesli tarafından muhafaza edilmiştir.
 
1988 yılında şimdiki Ermenistandan - Göyçeden azerbaycanlılar zorla çıkartıldıktan, soykırım yapılarak deport edildikden sonra Miskin Abdal’ın kız torunları - “Ocağı”nı muhafaza eden aile de Azerbaycan'ın Goranboy ilçesinin Karadağlı (Qaradağı) köyünde meskunlaşmıştır. Burada ona ait giysiler, onun bazı önemli evrakları (Safevi hükümdarları Şah İsmail ve Sultan Hüseyin tarafından verilen tarihi belgeler), bazı eşyaları yer almaktadır.
 
Miskin Abdalın oğlu Şadmanın neslinin - “Şadmanlı”ların ünlü şahsiyetlerinden XX asırda yaşamış Rafik Muhammed oğlu Hüseyinzade (1947-1971) https://az.wikipedia.org/wiki/Rafiq_H%C3%BCseynzad%C9%99_(%C5%9Fair) (aynı zamanda doktor) ve Tevfik Muhammed oğlu Hüseyinzade (1946-2006) https://tr.wikipedia.org/wiki/Tevfik_H%C3%BCseyinzade (aynı zamanda bilim adamı, folklor araştırmacısı, ünlü gazeteci) kardeşlerinin şiirlerinden ibaret kitaplar bastırılmıştır.
 
Tevfik Hüseyinzadenin oğlu, Avropa Ürolöji Assosyasası üyesi, ünlü ürolöji-androloji uzmanı, tıp bilimleri doktoru, Azerbaycan Tıp Universitesi Ürolöji kafedrasının doçenti Rafik Hüseyinzadedir. https://az.m.wikipedia.org/wiki/Rafiq_H%C3%BCseynzad%C9%99_(uroloq)
 
KAYNAKCA:
 
*Miskin Abdal Vikipediya; https://az.m.wikipedia.org/wiki/Miskin_Abdal
 
*Hüseyn İsmayılov "Miskin Abdal", Bakı, 2001;
 
*Tevfik Hüseyinzade Vikipedi; https://tr.wikipedia.org/wiki/Tevfik_H%C3%BCseyinzade
 
*Tofiq Hüseynzadə Vikipediya; https://az.m.wikipedia.org/wiki/Tofiq_H%C3%BCseynzad%C9%99
 
*Tofiq Hüseynzadə "Səfəvilərin böyük övliyası Miskin Abdal", Bakı, 2005; https://www.academia.edu/40616613/Miskin_Abdal;
 
*Tofiq Hüseynzadə "Miskin Abdal - Qeyb Ərəni, Təsəvvüf Piri", Bakı, 2018; http://shirvan.cls.az/front/files/libraries/2474/books/508499672.pdf;
http://www.anl.az/el/Kitab/2018/05/cd/Ar2018-575.pdf
 
*Tofiq Hüseynzadə "Aşıq deyişmələrinjn poetikası", Bskı, 2017; http://anl.az/el/Kitab/2017/11/cd/2017-1126.pdf
 
*Tofiq Hüseynzadə "Xəyal cığırı", Bakı, 2018;
http://shirvan.cls.az/front/files/libraries/2474/books/508499672.pdf http://www.anl.az/el/Kitab/2018/05/cd/Ar2018-575.pdf
 
*Rafiq Hüseynzadə "Bu günümdən sabahıma xatirə", Bakı, 2018; http://anl.az/el/Kitab/2018/05/cd/Azf-303106.pdf
 
*Mahmud Allahmanlı "Miskin Abdal - Səfəvilərin böyük ideoloqu, sufi şeyxi", Bakı, 2018;http://shirvan.cls.az/front/files/libraries/2474/books/612254978.pdf;http://www.anl.az/down/meqale/kredo/2019/aprel/643489(meqale).pdf
http://www.elibrary.az/docs/BOOKS/A22197.pd;
 
*Niftalı Göyçəli "Miskin Abdal və Səfəvilər", Bakı, 2018.
 
== Kaynakça ==
* Sazım-sözüm, Bakı, 1973, s.12-13
* Azərbaycan Ədəbiyyatı İnciləri/ Bayatı, Qoşma, Təcnis, Bakı, 1988, s. 70,181,534.
* [[Zəki İslam]], "El şairi Miskin Abdal", Günaydın qəzeti, №27-28, 28-30 aprel və 1-4 may 1998-ci il.
* [[Hüseyn İsmayılov]], "Miskin Abdalın şəxsiyyəti və taleyi", Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatına dair tədqiqlər, VIII kitab, Bakı, "Səda", 1999, səh.100-119.
* [[Azad Ozan Kərimli]], "Musiqi dünyası" jurnalı, №1, 2000-ci il. səh.68; http://www.musigi-dunya.az/Magazine2/articles/16/162.html;
* [[Hüseyn İsmayılov]] "Göyçə aşıqları və el şairləri", Səda-2006. səh.63-116
* [[Maşallah Xudubəyli]]. "Mənim sazlı-sözlü dünyam". Bakı, "Elm və təhsil"-2010. səh.14-24; http://anl.az/el/x/xm_mssd.pdf;
* [[Tərlan Göyçəli]]. "Göyçə aşıq məktəbi". Bakı-1998. səh.15-19;▼
* [[Miskin Abdal]] şiirleri; https://edebiyatvesanatakademisi.com/konular/miskin-abdal-azerbaycan-asik-xvi-yuzyil/739;
* Miskin Abdal hakkında Türkçe bilgi; https://www.turkcebilgi.com/miskin_abdal;
▲* [[Tərlan Göyçəli]]. "Göyçə aşıq məktəbi". Bakı-1998. səh.15-19;
* [[Mahmud Allahmanlı]] "Səfəvilərin böyük övliyası Miskin Abdal"; http://www.anl.az/down/meqale/kredo/2019/aprel/643489(meqale).pdf;http://www.elibrary.az/docs/BOOKS/A22197.pd;
* Səkinə Qafarova "Miskin Abdal"; https://www.ensiklopediya.az/az/miskin-abdal;
* Miskin Abdal ruscada wikipedide; https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BD_%D0%90%D0%B1%D0%B4%D0%B0%D0%BB.
* "Miskin Abdal-Qeyb Ərəni, Təsəvvüf Piri" ("Respublika" qəzeti, 2018); http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2019/mart/639723(meqale).pdf;
*Nigar Nagiyeva "1990’dan günümüze Türkiye ve Azerbaycan edebiyatlarının karşılıklı etkileşimi"; https://books.google.az/books?id=n-xdDwAAQBAJ&pg=PA260&lpg=PA260&dq=miskin+abdal&source=bl&ots=yiT1Fd_wBh&sig=ACfU3U09XcN0J5DhVvT5BmpE0c7_-C34jw&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwidgavtxuLnAhVrzMQBHQoTBQI4PBDoATAEegQIBhAB;
* Naile Asker “Aşık Nesip’te sufizm”;https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/787664;
* Tofiq HÜSEYNZADƏ "Abdal təsəvvüfün əsası kimi" (Miskin Abdal haqqında) http://goyce.az/news.php?id=956;
* Miskin Abdalın şarkı sözleri (Türkçe);https://sarkisozu.xyz/miskin-abdal/sarkilari/;
* Miskin Abdal Wikimənbə (şeirləri); https://az.wikisource.org/wiki/M%C3%BC%C9%99llif:Miskin_Abdal.
 
[[Kategori:Azeri halk ozanları]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Miskin_Abdal" sayfasından alınmıştır