|
'''Sıcak yerel rüzgârlar''', [[Ekvator]] ve çevresinden kaynaklanan [[rüzgâr]]lardır. Etkiledikleri alanlarda sıcaklığı yükselten rüzgârlardır. [[Kuzey yarımküre]]de güneyden, [[güney yarımküre]]de ise kuzeyden eserler. [[Hamsin]], [[sirokko]], [[samyeli]] dünyadaki sıcak yerel rüzgârlara örnek verilebilir. [[Türkiye]]'de ise [[lodos]], [[kıble]], [[keşişleme]] ve [[fön]] rüzgârları sıcak yerel rüzgârlardır.
{{düzenle}}
Yerel Rüzgârlar
Etki alanları dar ve esiş süreleri kısa olan rüzgârlardır. Oluşumlarındaki temel etken kısa süreli sıcaklık ve basınç farklarıdır.
1-Meltemler:
Günlük sıcaklık ve basınç farklarından doğan rüzgârlardır.
A-Kara Meltemi:
Gece, karalar denizlere göre daha çabuk ve çok soğur. Bu nedenle, karalar üzerinde termik yüksek basınç alanı, denizler üzerinde ise termik alçak basınç alanı oluşur. Bu durumda hava akımları karalardan denizlere doğru olur ve bu rüzgârlara kara meltemi denir.
B-Deniz Meltemi:
Gündüz, karalar denizlerden daha çabuk ve çok ısınır. Bu nedenle karalar üzerinde termik alçak basınç alanı, denizler üzerinde ise termik yüksek basınç alanı oluşur. Bu durumda hava akımları denizlerden karalara doğru olur ve bu rüzgârlara deniz meltemi denir.
Örneğin İzmir’de yaz aylarında esen imbat bir deniz meltemidir.
C-Dağ Meltemi:Gece, yüksek yerler daha çabuk soğuduğundan termik yüksek basınç alanı, alçak yerler ise geç soğuduğundan termik yüksek basınç alanıdır. Hava akımları doruklardan çukur alanlara doğru olur ve bu rüzgârlara dağ meltemi denir.
D-Vadi Meltemi: Gündüz, yamaçlar vadi tabanlarına göre daha çabuk ve çok ısınır. Yamaçlar termik basınç alanı, vadi tabanları ise termik yüksek basınç alanıdır. Bu durumda, hava akımları vadi tabanlarından yamaçlara doğru olur ve bu rüzgârlara vadi meltemi denir.
UYARI: Meltemler, havanın durgun olması nedeniyle Ekvator’da yıl boyunca, orta enlemlerde ise en çok yaz mevsiminde görülür.
2.Sıcak Yerel Rüzgârlar:Estikleri yere göre daha sıcak olan rüzgârlardır.
Fön: Yamaçtan aşağı inen hava kütlesinin sıcaklığının her 100 m de 1 °C artmasına bağlı olarak oluşan sıcak ve kuru rüzgârlardır. İsviçre Alplerinde yaygın olan bu rüzgârlar Türkiye’de Karadeniz ve Akdeniz Bölgelerindeki dağ sıralarının iç kesimlerinde görülür. Bu rüzgârlar kış mevsiminde karların erken erimesine, çığ ya da su baskınlarına neden olur. Yaz mevsiminde ise ürünlerin erken olgunlaşmasını sağlar. Havayı aşırı derecede kurutup bitkilerde susuzluğa neden olur. İnsan sağlığına da etki eder.
Sirokko:, [[Büyük Sahra’danSahra]]'dan [[Kuzey Afrika]] ve [[İtalya]] kıyılarına doğru esen sıcak ve kuru rüzgârlardıreser. [[Akdeniz üzerinden]]'den geçerken nem yüklendikleri için İtalya kıyılarına yağış bırakırlar. Çoğu zaman havanın içindeki tozdan dolayı bu yağışlar renkli olur. Srikko kıyıya yağış bırakıp içerilere sokulunca tekrar kuraklaşır.
Hamsin: Büyük Sahra’dan Mısır ve Libya kıyılarına doğru esen sıcak, kuru ve toz yüklü tipik çöl rüzgârlarıdır. ▼ Samyeli (Keşişleme) : Güneydoğudan esen, sıcak ve kuru çöl rüzgârlarıdır. Ürünler üzerinde kurutucu ve kavurucu etki yaparlar. Türkiye’de Güneydoğu Anadolu ve Doğu Akdeniz’de etkisi daha belirgindir.
Lodos: Türkiye’ye güneybatıdan esen sıcak ve nemli rüzgârlardır. Lodos yağış bırakmaz ancak havadaki nem miktarını artırır. Ardından hava soğuyunca bu nem yağışa dönüşür. Belli bir esme mevsimi yoktur. Kış aylarında estiğinde ılıtıcı etki yapar.
Kıble: Güneyden esen sıcak rüzgârlardır. Akdeniz kıyılarına yağış bırakırlar. Torosların güney yamaçlarında etkili rüzgârlardır.
UYARI: Yamaçtan aşağı inen bir kütlenin sıcaklığı ve kurutucu etkisi artar.
▲ [[Hamsin :]], Büyük Sahra’danSahra'dan [[Mısır ]] ve [[Libya ]] kıyılarına doğru esen sıcak, kuru ve toz yüklü tipik [[çöl rüzgârlarıdırrüzgârı]]dır.
3.Soğuk Yerel Rüzgârlar: Genellikle kış aylarında etkili rüzgârlardır. Dağlık alanlardan ve soğuk enlemlerden ılık kıyılara doğru eserler.
Mistral: Fransa’nın iç kesimlerinden Rhone Vadisi’ni izleyerek Akdeniz kıyılarına doğru kışın esen soğuk rüzgârlardır.
Bora: Yugoslavya’nın iç kesimlerinden Adriyatik Denizi kıyılarına esen soğuk rüzgârlardır.
Krivetz: Romanya’nın iç kesimlerinden Karadeniz kıyılarına doğru esen soğuk rüzgârlardır.
Etezyen: Balkan Yarımadası’ndan Kuzey Ege kıyılarına doğru esen soğuk rüzgârlardır.
Karayel: Türkiye’ye kuzeybatıdan esen soğuk rüzgârlardır. Kışın kar yağışlarına, yazın sağanak yağışlara neden olur.
Yıldız: Türkiye’ye kuzeyden esen soğuk rüzgârlardır. Karadeniz kıyılarına yağış bırakırlar. Kar yağışına neden olurlar. Karayel ile karışık estiğinde kar fırtınaları görülür.
Poyraz: Türkiye’nin hemen her yerinde esen rüzgârlardır. Yaz poyrazı serinletici etki yapar. Kışın ise kuru soğuklara neden olur.
Türkiye'de yerel rüzgarlar:
Fön rüzgârları ise dağın iki yamacı arasında önemli bir [[sıcaklık farkı]] doğuran rüzgârlardır. Türkiye'de [[Karadeniz]] ve Akdeniz kıyıları boyunca uzanan sıradağlarda rastlanır. Ayrıca, [[İsviçre Alpleri]]'nde en tipik şekliyle görülür. Bu rüzgârlar [[çığ]] düşmesine ve karların erken erimesine neden olur. Havayı kuruttuğu için bazen bitkilere zarar verir.
[[Kategori:Rüzgârlar]]
| 