Cumhuriyet, Arhavi
Cumhuriyet, Artvin ilinin Arhavi ilçesinin idari merkezi olan Arhavi kasabının bir mahallesidir.
Tarihçe
değiştirCumhuriyet'in eski adı Çarnavati'dir.[1] Lazca bir yer adı olan Çarnavati (ჭარნავათი), Türkçeye Çarnavat şeklinde girmiştir. Nitekim 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Çarnavat (چارنوات) olarak geçer.[2]
Eskiden ayrı bir köy olan Çarnavati'nin bulunduğu Lazeti bölgesi, Antik Çağ'da Kolheti Krallığı'nın sınırları içinde bulunuyordu. Osmanlılar, Trabzon İmparatorluğu'nu 1461'de ortadan kaldırdıktan sonra, 1547 yılında bu bölgeyi de tamamen ele geçirmiştir.[3] 1876 Trabzon vilayeti salnamesinde "Çarmavat" (چارموات) şeklinde kaydedilmiş olan köy, Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Arhavi kazasına bağlıydı. Nüfusu 97 hanede yaşayan 234 kişiden oluşuyordu. Ancak bu sayının sadece erkek nüfusundan ibaret olma ihtimali vardır. Köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 48 keçi ve koyun, 6 at, 305 inek ve 1 öküz kaydedilmiştir.[4]
Çarnavati köyü, Birinci Dünya Savaşı'nda Rusların eline geçmiştir. Rus idaresi sırasında, 1917 yılında Lazistan bölgesine araştırma gezisi yapan Gürcü dilbilimci İoseb Kipşidze, köyün adını Gürcüce "Çarnvat" (ჩარნავათ), Rusça "Çarivat" (Чариват) şeklinde yazmış, köyde 16 hanede 54 kişinin yaşadığını belirtmiştir.[5]
Çarnavati köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Rize vilayetinin Hopa kazasının Arhavi nahiyesine bağlıydı.[6] 1935 genel nüfus sayımında "Çarnuvat" şeklinde yazılmış olan köy, Rize ve Artvin vilayetlerinin birleştirilmesi sonucunda kurulmuş olan Çoruh vilayeti içinde aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 542 kişiden oluşuyordu.[7]
Çarnavati, 1945 genel nüfus sayımında "Çarnavat" adıyla Çoruh vilayetinin Hopa kazasının Arhavi bucağına bağlı bir köy olarak kaydedilmiştir.[8] 1950 genel nüfus sayımında bir köy olarak yer almaması, Çarnavati'nin bu iki tarih arasında Arhavi kasabasına bir mahalle olarak bağlandığını göstermektedir. Çarnavati'nin adının bu tarihten sonra Cumhuriyet olarak değiştirildiği anlaşılmaktadır. Cumhuriyet mahallesinde 2021'de 855 kişi yaşıyordu.[9]
Kaynakça
değiştir- ^ İuri Siharulidze, Çaneti / Lazeti (ჭანეთი / ლაზეთი) 2 cilt, I. Cilt, Batum, 1977, s. 70.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 621.
- ^ ,,კოლხური (მეგრულ-ლაზური) ენა", (Hazırlayanlar) Rusudan Amirecibi-Mullen (editör), Nana Danelia, İnga Gundua, Tiflis, 2006, s. 22. ISBN 99940-61-43-7
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 368-369, ISBN 9789157871117.
- ^ İoseb Kipşidze, "Çaneti'de Yolculuk" (ჭანეთში მოგზაურება), მოამბე / Bulletin, I. Cilt, Tiflis 1937, s. 166.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 621.
- ^ 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 81.
- ^ 1945 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1948, s. 158.
- ^ "Address-based population registration system (ADNKS) results dated 31 December 2021" (XLS). TÜİK. Erişim tarihi: 30 Ocak 2023.