Çalabaş Kilisesi

Çalabaş Kilisesi, tarihsel Poso bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Çalistavi (ჭალისთავი) olduğu tahmin edilen Çalabaş köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisedir.

Tarihçe

Çalabaş Kilisesi, Hristiyan nüfusun yaşadığı dönemde Çalabaş köyünün kilisesiydi. Çalabaş adının Gürcüce Çalistavi'den (ჭალისთავი) geldiği tahmin edilmektedir. Bu isim, köyün akarsuyun taşkın yatağının başında bulunduğu göstermektedir. Çalabaş veya Çalistavi köyü, tarihsel Poso bölgesinde bulunuyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Hristiyan bir nüfusa sahip köyün zaman içinde demografik yapısının değiştiği ve köye Kürtlerin yerleştirildiği 1886 tarihli Rus nüfus sayımından da anlaşılmaktadır. Çalabaş Kilisesi'nin ne zaman inşa edildiği tespit edilmemiştir. Ancak bu yapının büyük bir kilise olduğu ve 1917 yılından önce yıkıldığı bilinmektedir.

Kalıntılar

Çalabaş Kilisesi, bugünkü yerleşimin güneybatı ucunda, bir sırtta inşa edilmiştir. Nitekim Gürcü araştırmacı ve gazeteci Konstantine Martvileli, 1917 yılında kilisenin bir tepede yer aldığı ve büyük bir yapı olduğunu belirtmiştir. Bu tarihten önce yıkılmış olan kiliseden geriye koyu kırmızı renk ve çok iyi işlenmiş bir sütun başlığı (65×55 cm), koyu kırmızı renk merdiven basamaklarını andırı biçimde işlenmiş başka bir taş (48×22 cm) kalmıştır. Çalabaş köyünün 1,3 kilometre güneybatısında başka bir kilisenin de kalıntıları tespit edilmiştir.