Çahati
Çahati (Gürcüce: ჭახათი), Gürcistan'a bağlı Acara Özerk Cumhuriyeti'nde, Kobuleti Belediyesi sınırları içinde bir köydür.
Tarihçe
değiştir
Çahati köyünün bulunduğu yer, antik çağda Kolheti Krallığı'nın sınırları içindeydi. Orta Çağ'da Gürcü krallıkları ve prenslikleri idaresinde yer alıyordu. Osmanlılar bu yerleşimi 18. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirdiler. Osmanlı idaresinden önce başlamak üzere, bu bölge 17. yüzyılın ortalarından 1770'lere değin Tavdgiridze ailesinin mülküydü.
Çahati köyü, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Çahat (چخات) olarak geçer. Ancak bu salnamenin yeni baskısında köyün adı "Himat" şeklinde okunmuştur. Bu tarihte köy Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Çürüksu kazasına bağlıydı. Salnameye göre köyün nüfusu 70 hanede yaşayan 187 kişiden oluşuyordu. Ancak bu sayının sadece erkek nüfusu olması ihtimali vardır. Büyük bir yerleşim olan köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak sadece 7 inek, 8 at ve 11 keçi kaydedilmiştir.[1]
Çahati köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından savaş tazminatının bir parçası olarak Rusya'ya bırakıldı. 1886 tarihli Rus nüfus sayımında Çahati (Чахатн) şeklinde kaydedilmiş olan yerleşim, Batum sancağının Kintrişi kazasına bağlı Çahati nahiyesinin iki köyünden biri ve bu nahiyenin idari merkeziydi. Nüfusu, 129'u erkek ve 123'ü kadın olmak üzere, 36 hanede yaşayan 252 kişiden oluşuyordu. Köy halkı, Müslüman Gürcü anlamında "Acaralı" şeklinde yazılmıştır. Çahati nahiyesinin diğer köyü Tkemakaravi idi.[2]
Çahati köyü, Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakılmasının ardından Müslüman Gürcülerin göçüne de sahne olmuştur. Nitekim Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze, 1891 yılında, bu köyden 10 hanenin Osmanlı ülkesine göç ettiğini yazmıştır. Oysa 1876 yılında köyde 70 hane varken, 1886 yılında hane sayısı 36'ya düşmüş bulunuyordu. Çiçinadze ise, aynı tarihte köyün nüfusunun 60 haneden oluştuğu belirtmiştir. Çiçinadze'nin verdiği bilgiye göre bu sırada köyde Hrisitiyan Gürcüler de bulunuyordu. Köyde bir adet cami vardı ve Leonide Okorpiriszde Hristiyan nüfusun rahibiydi.[3][4] Batum ve Çürüksu bölgelerinin Osmanlıların Ruslara teslim etmesi sırasında bölgede bulunan Aleksandr Frenkel ise, 1879'da yayımlanan kitabında, Osmanlıların Çürüksu Gürcülerini, özellikle kadın ve çocukları zorla toplayıp Batum limanından Trabzon'a yolladığını yazmıştır.[5][6]
Çahati köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kale ve tek kemerli bir taş köprü bulunmaktadır. Elia Kalesi olarak bilinen kale Çahati Dağı'nde, köprü de eskiden ayır bir köy olan Tshemvana'dadır.
Coğrafya
değiştirÇahati köyü, Çahati Deresi vadisinde, deniz seviyesinden yaklaşık 250 metre yükseklikte yer alır. Kobuleti kasabasına 17 km uzaklıktadır. Çahati Dağı olarak bilinen dağda Orta Çağ'dan kalma Elia Kalesi bulunmaktadır. Çahati köyü, eskiden bir köy olan Tshemvana (ცხემვანა) mahallesindeki kükürtlü kaplıca ve maden sularıyla da bilinmektedir.
Nüfus
değiştirÇahati köyünde 2002 yılında 576 kişi, 2014 yılında 390 kişi yaşıyordu.
Kaynakça
değiştir- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 364-365, ISBN 9789157871117.
- ^ Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" 1308-1309.
- ^ Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü (ქარველ მაჰმადიანთ დიდი გადასახლება ოსმალეთში მუჰაჯირი-ემიგრაცია), Tiflis, 1912, s. 123.
- ^ Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan’daki Köyleri (მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში), Tiflis, 1913, s. 20.
- ^ A. Frenkel, Очерки Чурук-су и Батума, Tiflis, 1879, s. 39, 107.
- ^ Aleksandr Samoyloviç Frenkel, Çürüksu ve Batum Notları - Osmanlı'nın Kafkaslara Vedası (Türkçesi: Eyüp Karakuş), İstanbul, 2023, s. 72, 163, ISBN 978-625-6385-85-6