Çılgın Palmiyeler (Faulkner'ın romanı)
Ey Yeruşalim, Seni Unutursam (If I Forget Thee, Jerusalem), yahut yaygın adıyla Çılgın Palmiyeler (The Wild Palms), Amerikalı yazar William Faulkner'ın 1939 yılında yayımlanan romanı. Roman ilk olarak, içerisindeki dönüşümlü iki öyküden birinin adı olan, Çılgın Palmiyeler (The Wild Palms) başlığı ile yayımlandı. Bugün, daha ziyade Çılgın Palmiyeler [Ey Yeruşalim, Seni Unutursam] başlığıyla yayımlanmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri'nin en saygın yayıncılarından Library of America kitabı If I Forget Thee, Jerusalem (The Wild Palms) adıyla yayımlamaktadır.[1] Kitabın başlığındaki "Ey Yeruşalim, Seni Unutursam" ifadesi 137. Mezmur'a bir anıştırmadır.[2]
Roman, Çılgın Palmiyeler adlı bir aşk hikâyesi ve Irmak Adam adlı bir nehir macerasının, dönüşümlü olarak anlatılmasından oluşur. Kitap, Çılgın Palmiyeler isimli hikâyeyle başlar, dönüşümlü olarak anlatımlar sürer ve sonunda Irmak Adam adlı hikâye ile biter. Roman, hikâyelerin somut bir bağlantısı olmadığı gerekçesiyle geçmiş yıllardaki kimi baskılarında, dönüşümlü yapısının aksine, önce Çılgın Palmiyeler hikâyesinin tamamı ardından da Irmak Baba hikâyesinin tamamı bir araya getirilerek basılmış ve dönüşümlü yapısı yok sayılmıştır. Faulkner 1949 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanınca bu hatadan dönülerek, dönüşümlü olarak yayımlanmıştır. Faulkner hikâyeleri yalnız dönüşümlü olarak dizmekle kalmamış, daha en başta, dönüşümlü olarak kaleme almıştır. "Çılgın Palmiyeler" hikâyesini "a", "Irmak Baba" hikâyesini "b" ile imleyecek olursak kitabın dizimini "a, b, a, b, a, b, a, b, a, b" şeklinde gösterebiliriz. İki hikâyeye de aynı sayıda bölüm ayrılmış olsa da Çılgın Palmiyeler hikâyesinin odakta olduğunu söylemek mümkündür.
Roman, Faulkner'ın birçok romanının aksine, kurgusal bölge Yoknapatawha'da geçmemektedir.
Roman, Jorge Luis Borges tarafından, 1940 yılında, Las palmeras salvajes adıyla İspanyolcaya kazandırılmıştır. Bu, Faulkner'ın İspanyolcadaki ikinci, Latin Amerikadaki ilk çevirisidir.[3] Borges, Norman Thomas di Giovanni ile yaptığı bir söyleşide çeviri hakkında, "Tabiî, tercüme Buenos Aires'te yayınlanınca insanlar fazlaca uzun ve karmaşık cümleler kullanarak Faulkner'a sadık kalmadığımı söylediler. Bu uzun ve karmaşık cümlelerin metinde de yer alabileceğini hatırlatmak zorunda kaldım."[4] demiştir. Oysa bu romanın, Faulkner'ın diğer romanları göz önüne alınınca, görece daha okunaklı olduğu söylenebilir.
Çılgın Palmiyeler'den, "Acıyla yokluk arasında acıyı seçiyorum ben." cümlesi Jean-Luc Godard'ın, 1960 tarihli, Serseri Aşıklar ("À bout de souffle") filminde Patricia karakteri tarafından alıntılanmıştır.[5]
Agnès Varda, The Beaches of Agnès (2008) isimli belgeselinde, 1955 tarihli, La Pointe Courte filminin esin kaynağının Faulkner'ın Çılgın Palmiyeler'i olduğunu belirtmiştir. "Yeni Dalga akımının büyükannesi" olarak bilinen yönetmenin bu filmi, kimilerince Fransız Yeni Dalgası'nın öncüsü olarak anılmaktadır.[6]
Roman, 2011 yılında Necla Aytür - Ünal Aytür çifti tarafından Türkçeye kazandırılmış, çeviri Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanmıştır.[7] Eser, "Çılgın Palmiyeler" adıyla çevrilmiş, diğer başlık herhangi bir şekilde belirtilmemiştir.
Konu değiştir
Çılgın Palmiyeler (Wild Palms) hikâyesi stajyer bir doktor ile heykeltıraş bir kadının yasak aşkını konu alırken, Irmak Baba (Old Man) hikâyesi bir mahkûmun selde başına gelenleri konu almaktadır. Faulkner bu iki hikâyeyi dönüşümlü olarak yazıp yayımlayınca eleştirmenlerin tepkisi pek iyi olmamıştı, lakin Nobel Edebiyat Ödülü'nün ardından eser yeniden dikkatleri çekmiş ve iki öykünün baş kahramanları Harry ve Mahkûm arasında kimi çapraz okumalar yapılmıştır.[8] Mahkûm'un Irmak'la (Mississippi Irmağı) yaşadığı cedelleşme bir destan havasındadır. Mississippi adeta bilinçli bir şekilde Mahkûm'la uğraşır. Mahkûm'un rakibi Irmak'ken Harry'nin rakibinin zaman olduğu söylenebilir. Bu iki "akış" içerisinde kadınlarla erkekler arasındaki ilişki anlatılır.
Kaynakça değiştir
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2020.
- ^ Richard Burgin, Borges'le Söyleşiler, çev. Hatice Esra Mescioğlu, Paradigma Yayıncılık, 1. baskı (2009), s.182.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2020.
- ^ William Faulkner, Çılgın Palmiyeler, çev. Necla Aytür - Ünal Aytür, Yapı Kredi Yayınları, 2. baskı (2017), [Ünal Aytür'ün yazmış olduğu "Önsöz"] s.6.