Esendurak, Tortum
Esendurak, Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
| Esendurak | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Esendurak Esendurak'ın Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Tortum |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 5,68 km² |
| Rakım | 1788 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 223 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25430 |
Tarihçe değiştir
Esendurak'ın eski adı Sağir'dir. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Sağir (صاغر) olarak geçer.[5][6] Köyün adı daha sonra Sağer ve Sağır şeklinde yazılmıştır.[7][8] Sağira ve Sağiraşvili (საღირა / საღირაშვილი) Gürcü toplumunda kişi ve aile adıdır.[9][10]
Sağir veya Sağira köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ın bir parçası olan Tao bölgesinde yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve yerleşimi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Bu yerleşim, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde "Sağir" şeklinde kaydedilmiştir. Sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu tarihte köyde 32 hanede 100 erkek bulunuyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Sağir köyünün nüfusunun yaklaşık 200 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Bu defterde Rabat (bugün Kemerkaya) köyü, Rabat adını taşıyan diğer köylerden ayırt etmek için "Rabat-i Sağir" şeklinde yazılmıştır.[5]
Bu yer adı F.R. Maunsell’in 1902 tarihli İngilizce "Oltu-Tortum" haritasında “Saghir” (Sağir) şeklinde kaydedilmiştir. Bu haritaya göre köy, “Tortum Kale”nin batısında, Rabat köyünün kuzeyinde yer alıyordu.[11]
Sağir köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesine göre Erzurum vilayetinin Tortum kazasının merkez nahiyesine bağlı köylerden biriydi.[6] 1940 genel nüfus sayımında bu yerleşim aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 486 kişiden oluşuyordu.[7] Sağir veya Sağer Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Esendurak olarak değiştirilmiştir.[12] 1965 genel nüfus sayımında Esendurak köyünün nüfusu 595 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 214 kişi okuma yazma biliyordu.[13]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Tortum Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[14]
Coğrafya değiştir
Mahalle, Erzurum il merkezine 70 km, Tortum ilçe merkezine 16 km uzaklıktadır.[15] Mahalle, Tortum'un kuzeybatısında olup, 
numaralı Artvin-Erzurum (Uzundere-Tortum) devlet yoluna Tortumkale Mahallesi üzerinden 7 km.lik bir köy yoluyla ulaşmaktadır.[16]
Nüfus değiştir
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 223[1] |
| 2021 | 309[1] |
| 2020 | 475[1] |
| 2019 | 315[1] |
| 2018 | 439[1] |
| 2017 | 126[1] |
| 2016 | 147[1] |
| 2015 | 157[1] |
| 2014 | 178[1] |
| 2013 | 189[1] |
| 2012 | 150[2] |
| 2011 | 135[2] |
| 2010 | 145[2] |
| 2009 | 133[2] |
| 2008 | 144[2] |
| 2007 | 150[2] |
| 2000 | 216[2] |
| 1990 | 420[17] |
| 1985 | 407[18] |
| 1965 | 595[19] |
Kaynakça değiştir
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Tortum Esendurak Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 14 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Erzurum Tortum'un Mahalleleri". AtlasBig. 1 Oca 1970. 27 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2024.
- ^ "Esendurak, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ a b Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 95. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 234.
- ^ a b 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 252.
- ^ "başlık=Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, 1968, Ankara, s. 746". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2023.
- ^ ""Georgian Genealogy"". 30 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2023.
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 859. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ "F. R. Maunsell – "Olti-Tortum" Haritası, 1902." 21 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2023.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, 1968, Ankara, s. 746". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2023.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 263.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Esendurak Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ "Esendurak to D 950". Esendurak to D 950. 27 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
