Kemerkaya, Tortum
Kemerkaya, Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
| Kemerkaya | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Kemerkaya Kemerkaya'nın Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Tortum |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 27,36 km² |
| Rakım | 1788 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 53 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25430 |
Tarihçe değiştir
Kemerkaya'nın eski adı Rabat'tır. Nitekim 1835 Osmanlı nüfus defterinde ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Rabat (راباط) olarak geçer.[5][6] Ancak Rabat Osmanlıların 16. yüzyılda Gürcülerden ele geçirdiği Tao-Klarceti bölgesinde pek çok yerin ortak adı olup kale çevresindeki yerleşimi ifade eder.
Rabat köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ın bir parçası olan Tao bölgesinde yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve yerleşimi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Ortadan kalkmış olan kilise, buranın eski bir yerleşim olduğunu göstermektedir.[7]
Rabat, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde "Rabat-i Sağir" şeklinde kaydedilmiştir. Sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu tarihte köyde 26'sı Hristiyan ve 9'u Müslüman olmak üzere 35 erkek bulunuyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 70 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[8]
Bu yer adı F.R. Maunsell’in 1902 tarihli İngilizce “Oltu-Tortum” haritasında “Rabat” şeklinde kaydedilmiştir. Bu haritaya göre köy, “Tortum Kale”nin güneybatısında, Sağir köyünün güneyinde yer alıyordu.[9]
Rabat köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesine göre Erzurum vilayetinin Tortum kazasının merkez nahiyesine bağlı köylerden biriydi.[6] 1940 genel nüfus sayımında bu yerleşim aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 156 kişiden oluşuyordu.[10] Rabat Türkçe olmadığı için köyün adı 1950'lerin ilk yarısında Kemerkaya olarak değiştirilmiştir. Nitekim köyün adı 1950 genel nüfus sayımında Rabat, 1955 genel nüfus sayımında Kemerkaya olarak geçer. 1965 genel nüfus sayımında Kemerkaya köyünün nüfusu 218 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 65 kişi okuma yazma biliyordu.[11]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Tortum Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[12]
Rabat köyünde eski bir kilise bulunuyordu. Ne var ki bu yapı tamamen yıkılmış, taşları evlerde ve taş duvarlarda kullanılmıştır.[13]
Coğrafya değiştir
Mahalle, Erzurum il merkezine 63 km, Tortum ilçe merkezine 13 km uzaklıktadır.[14] Mahalle, Tortum'un kuzeybatısında olup, 
numaralı Artvin-Erzurum (Uzundere-Tortum) devlet yoluna Esendurak ve Tortumkale mahalleleri üzerinden 8,6 km.lik bir köy yoluyla ulaşmaktadır.[15]
Nüfus değiştir
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 53[1] |
| 2021 | 51[1] |
| 2020 | 74[1] |
| 2019 | 69[1] |
| 2018 | 90[1] |
| 2017 | 28[1] |
| 2016 | 22[1] |
| 2015 | 27[1] |
| 2014 | 23[1] |
| 2013 | 33[1] |
| 2012 | 30[2] |
| 2011 | 28[2] |
| 2010 | 26[2] |
| 2009 | 23[2] |
| 2008 | 33[2] |
| 2007 | 40[2] |
| 2000 | 52[2] |
| 1990 | 130[16] |
| 1985 | 130[17] |
| 1965 | 218[18] |
Kaynakça değiştir
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Tortum Kemerkaya Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 14 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Erzurum Tortum'un Mahalleleri". AtlasBig. 1 Oca 1970. 27 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2024.
- ^ "Kemerkaya, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 95. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 234.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar - Katalog (ტაო-კლარჯეთი - ისტორიისა და კულტურის ძეგლები - კატალოგი), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 104, ISBN 9789941478178.
- ^ "XIX. YÜZYILDA TORTUM'UN NÜFUS DURUMU". www.acarindex.com. 18 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "F. R. Maunsell – "Olti-Tortum" Haritası, 1902." 21 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2023.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 252.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 263.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 189. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ "Kemerkaya Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ "Kemerkaya to D 950". Kemerkaya to D 950. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
